RPO: stalking windykatorów bez paragrafu. Jest odpowiedź resortu Bodnara

Do Biura RPO wciąż płyną skargi na działania firm windykacyjnych, noszące znamiona nękania domniemanych dłużników. Nie są one ścigane na drodze prawnokarnej, gdyż przestępstwo takie nie zostało wprowadzone do Kodeksu karnego przy jego zmianie w 2022 r. Co ciekawe, w projekcie MS nowelizacji Kodeksu karnego z 25 stycznia 2019 r. był przepis zmieniający art. 190a k.k. w sposób, który miał uregulować problem. Miał on brzmienie:

„Art. 190a. § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub w istotnym stopniu narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.

§ 3. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1, 2 lub 3 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 1, 2 lub 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego".

W kolejnej wersji projektu z 5 kwietnia 2019 r. nie było już § 3. Przyczyn rezygnacji nie wyjaśniono.

Po uchwaleniu i kolejnych zmianach (ostatnia nastąpiła ustawą z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw), art. 190a zyskał ostatecznie następujące brzmienie:

"Art. 190a. § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.

§ 3.Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego".

Ściganie stalkingu stosowanego w celu zwrotu wierzytelności nie zostało więc wprowadzone do Kodeksu karnego.

Czytaj więcej

Konsumenci

Niepewny dług? Windykator musi wstrzymać działania

Dalsze prowadzenie windykacji bez wyjaśnienia wątpliwości co do istnienia dochodzonej wierzytelności jest nadużyciem i narusza dobra osobiste dłużnika – uznał Sąd Okręgowy w Warszawie.

RPO: windykatorzy nie wypełniają znamion czynu zabronionego

Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że osobom nękanym przez firmy windykacyjne, których działania wypełniają znamiona przestępstwa z art. 190a § 1 k.k., nie przysługuje ochrona. Powód?

- Poszczególne czynności dokonywane są przez różne osoby, które nie działają w porozumieniu w celu popełnienia przestępstwa. Biorąc zaś pod uwagę częste zmiany klientów, żaden z windykatorów nie działa uporczywie wobec tej samej osoby – a to jest warunkiem stalkingu. A skoro żaden z pracowników nie popełnia tego przestępstwa, to nie dokonuje go również pracodawca zlecający zadania.

Żaden z pracowników firmy windykacyjnej nękającej swoich dłużników - biorąc pod uwagę częste zmiany klientów - nie wypełnia sam znamion przestępstwa stalkingu. Nie sposób też przypisać odpowiedzialności karnej firmie windykacyjnej jako podmiotowi zbiorowemu - wskazuje RPO Marcin Wiącek.

RPO zwrócił się w tej sprawie jeszcze do poprzedniego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Chciał znać przyczyny rezygnacji z pierwotnej zmiany polegającej na dodaniu do art. 190a k.k. formy popełnienia przestępstwa stalkingu w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności. Pytał też, czy inne przepisy dostatecznie chronią obywateli przed takimi praktykami.

- Wierzyciele mają prawo do dochodzenia zapłaty długu, w tym na drodze sądowej. Ale dłużnicy powinni mieć zagwarantowaną możliwość obrony przed stalkingiem firm windykacyjnych - napisał RPO.

Teraz doczekał się odpowiedzi od nowego kierownictwa resortu sprawiedliwości. Udzielił jej Arkadiusz Myrcha, sekretarz stanu w MS.

Czytaj więcej

Planowanie Wydatków

Dłużnicy oskarżają o stalking

Nie wolno nękać dłużnika telefonami, straszyć zabraniem majątku, wysyłać pisma z nadrukiem „windykacja”.

MS: windykatorów- stalkerów da się ścigać

- W ocenie resortu aktualnie obowiązujące przepisy zapewniają dostateczną ochronę przed działaniami osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach zajmujących się windykacją wierzytelności i nie istnieje konieczność zmian legislacyjnych w proponowanym przez Pana Rzecznika zakresie - napisał wiceminister Myrcha.

Jak twierdzi, model ochrony przed bezprawnymi sposobami egzekwowania wierzytelności opiera się przede wszystkim na art. 191 § 2 k.k. oraz art. 190a § 1 k.k. Sprawca, który działa w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, również wypełnia znamiona czynu zabronionego z art. 190a § 1 k.k., zagrożonego karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Natomiast zgodnie z art. 191 § 1 i 2 k.k. „Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3” (§ 1). „Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 ”(§ 2).

Są również przepisy chroniące mir domowy. Zgodnie z art. 193 § 1 k.k. „Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku".

Dopełnieniem tych regulacji są w ocenie MS stosunkowo nowe przepisy art. 304 § 2 i 3 k.k.: „Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.". Stosownie zaś do art. 304 § 3 k.k. „Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie".

Czytaj więcej:

Biznes

Czy wierzyciel naruszył dobra osobiste przedsiębiorcy – dłużnika?

Działań wierzycieli, którzy podejmują określone czynności w granicach prawa, nie można oceniać jako bezprawnych. Jest to ich prawo, które mogą realizować, by dążyć do odzyskania wierzytelności.

Pro