Podziały na Bałkanach wciąż żywe

Premier Chorwacji Andrej Plenković, komentując wyrok ONZ-owskiego trybunału na sześciu bośniackich Chorwatów i samobójstwo jednego z nich, ocenił, że śmierć gen. Slobodana Praljaka "mówi najwięcej o moralnej niesprawiedliwości" werdyktu, jaki zapadł w Hadze.

Należy przypomnieć, że gdy sąd podtrzymał wyrok 20 lat więzienia, Praljak krzyknął: Odrzucam taki wyrok. Następnie wyjął z kieszeni fiolkę i połknął jej zawartość przed kamerami.

Szef składu sędziowskiego Carmel Agius wstrzymał rozprawę i odczytywanie wyroku. Adwokat Praljaka potwierdził, że jego "klient zażył truciznę". Po kilku minutach przed trybunał podjechała karetka pogotowania, a do budynku weszło kilku ratowników. Przedstawiciele trybunału apelowali o spokój.

Na specjalnej konferencji prasowej w Zagrzebiu Plenković wyraził od razu w środę niezadowolenie z powodu potwierdzenia wyroku wobec szóstki oskarżonych bośniackich Chorwatów skazanych wspólnie na 111 lat więzienia za zbrodnie wobec Bośniaków. W szczególności wyraził niezadowolenie z tej części wyroku, która mówi o „wspólnym przedsięwzięciu przestępczym" bośniackich Chorwatów oraz ówczesnych wojskowych i politycznych władz w Zagrzebiu, których celem – jak podają akta sądowe – było prześladowanie Bośniaków.

Plenković zapowiedział, że jego rząd wykorzysta wszystkie polityczne i prawne mechanizmy, aby odwołać się od wyroku trybunału haskiego.

Praljak był też znany z tego, że jako jeden z chorwackich pułkowników zdobył bogactwo, które trybunał haski ocenia na 6,5 mln euro. Uwagę zwrócił na siebie, gdy w 1991 roku wstąpił jako ochotnik do Wojska Chorwackiego i sformował jednostkę złożoną z zagrzebskich artystów i intelektualistów. W czasie trwania procesu wydał 18 książek z dokumentami i analizami poświęconymi wojnie na Bałkanach.

We krwi Slobodana Praljaka, wykryto cyjanek potasu - poinformowała holenderska prokuratura, powołując się na raport z sekcji zwłok.

Z kolei generał Mladić spędzi resztę życia w więzieniu jako jeden z nielicznych skazanych zbrodniarzy wojen jugosłowiańskich.

A jeszcze 11 lipca pod hasłem "Wsparcie dla generała Ratko Mladicia - Stop kłamstwom o Srebrenicy", w stolicy Republiki Serbskiej - Banja Luce, odbył się wiec poparcia dla byłego wojskowego przywódcy bośniackich Serbów Ratko Mladicia. Warto przypomnieć, że pod koniec maja, obrońca Ratko Mladicia Branko Lukic zapowiedział, że rozważa wezwanie ludności Serbii do rozpoczęcia protestów w celu okazania wsparcia jego klientowi.

Natomiast władze Republiki Serbskiej będącej częścią BiH, przeznaczyły tylko od początku tego roku, ponad 10 tys. euro na wsparcie Ratko Mladicia i Radovana Karadżicia.

Prokuratorzy Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii spotkali się niedawno na konferencji w Sarajewie w celu opracowania planu śledztw, dotyczących zbrodni wojennych, w związku z nadchodzącym terminem zakończenia pracy haskiego trybunału.

Mówiąc o dziedzictwie MTKJ, prokurator Serge Brammertz powiedział, że baza dowodowa Trybunału  zawierała ponad dziewięć milionów stron. Natomiast ponad 100 tys. stron stanowi materiał wyjściowy do kolejnych procesów, które już znajdą swój finał w sądach krajowych regionu Bałkanów.

Obecnie śledczy prowadzą około 600 spraw. MTKJ zakończy swoją misję z dniem 31 grudnia bieżącego roku. Informację potwierdził przebywający w Sarajewie jego przewodniczący Carmel Agius.

- Z jednej strony, jestem dumny z tego, co zostało zrobione, ale z drugiej strony, widzę dużą ilość pracy, która pozostaje do zrobienia w regionie - powiedział Agius w trakcie spotkania z dziennikarzami.

Ciężar kontynuowania ścigania zbrodni wojennych zostanie teraz przeniesiony na sądy krajowe. Niestety, w wielu przypadkach o wyrokach będą decydowały lokalne układy i sympatię, wynikające właśnie z ciągle żywych podziałów.

Raport specjalny prokuratury BiH wskazuje, że zadanie zakończenia najbardziej przewlekłych i skomplikowanych śledztw dotyczących zbrodni wojennych, popełnionych w czasie wojny w byłej Jugosławii, postawione przez UE - nie zostało zrealizowane. Do analizy dotarli dziennikarze BIRN.

Nadal nie zostały również rozliczone zbrodnie popełnione przez Armię Wyzwolenia Kosowa. Każda próba ich rzetelnego rozliczenia rodzi napięcie w stosunkach międzynarodowych, nie tylko na Bałkanach.