Waldemar Witkowski: Młodzi zakładają moje fankluby

Plus Minus: Zdecydował się pan kandydować na prezydenta, nie mając żadnych szans na sukces. Pana partia, Unia Pracy, też jest prawie nieobecna w polityce. Zatem po co to wszystko było?

Niekoncesjonowane przez SLD środowiska lewicowe, uznające, że prawa człowieka, środowisko czy Unia Europejska są wartościami ważniejszymi niż inne, od końca ubiegłego roku namawiały mnie, żebym wystartował w wyborach prezydenckich. Zgodziłem się pod warunkiem, że zbiorą wymagane 100 tys. podpisów, bo to wcale nie jest łatwe.

A czy Robert Biedroń, kandydat Lewicy, nie reprezentował wartości, o których pan mówił?

Najwyraźniej nie dla wszystkich. Może dlatego, że nie dotrzymał słowa w sprawie mandatu europosła, co wielu ludzi na lewicy zdenerwowało. Dlatego zaczęli szukać innego kandydata.

Tak niektórym dojadło, że nie oddał mandatu europosła?

Pewnie w grę wchodziły też inne sprawy, ale kłamstwa obciążają wiarygodnego polityka. Mandat po Biedroniu miała objąć prof. Monika Płatek, która w naszym środowisku jest bardzo ceniona. Biedroń namówił ją, żeby startowała do europarlamentu, zapewniając, że on sam nie jest zainteresowany Brukselą, startuje tylko po to, żeby poprawić notowania listy, a w razie wygranej zrzeknie się mandatu. A wyszło, jak wyszło.

Tak czy inaczej, kandydując na prezydenta, z góry pan wiedział, że szans na sukces nie ma najmniejszych. Warto było się w to angażować?

Dla Unii Pracy zawsze ważniejsza była idea niż stołek. Nie weszliśmy w koalicję z SLD i PSL w 1993 roku z tego powodu, że dla nich idee nie były na pierwszym miejscu. A późniejsza koalicja z SLD, ta z 2001 roku, też nie była budowana wedle zasady coś za coś. Daliśmy do rządu takich ludzi, którzy się sprawdzili i za którymi nie ciągnęły się żadne afery ani brudne sprawki. Niestety, jako partia zawsze mieliśmy mniejszą siłę przebicia. Dopiero po tegorocznych wyborach prezydenckich pojawiła się szansa na nowy impet. Mnóstwo ludzi zasygnalizowało chęć przystąpienia do Unii Pracy. Chcą razem z nami budować lewicę społeczną. Być może ostatnia kampania wyborcza uświadomiła ludziom, że inna lewica, ideowa, też istnieje.

Na lewicy można usłyszeć, że kandydował pan trochę na złość Włodzimierzowi Czarzastemu, liderowi SLD, który układając listy do Sejmu w 2019 roku, nie oddał Unii Pracy żadnych sensownych miejsc, choć umówił się z wami na koalicję.

Układ od lat trzymający władzę w SLD rzeczywiście chciał zawłaszczyć listę kandydatów. Wiele osób przez nas uznawanych za autorytety musiało ustąpić z lepszych miejsc albo nie znalazło się dla nich żadne miejsce. Zwykle wystarczał błahy pretekst, by wykluczyć naszych ludzi, bo w rzeczywistości chodziło o to, by nie robili konkurencji innym kandydatom. Dlatego ostatecznie rozstaliśmy się z SLD. Włodzimierz Czarzasty chce trzymać w ręku całą władzę. Eliminował zresztą nie tylko naszych ludzi, ale też wieloletnich działaczy SLD, np. prof. Danutę Waniek, prof. Tadeusza Iwińskiego, Jerzego Wenderlicha czy nawet Monikę Jaruzelską, wobec której sformułowano zarzut, że jest za mało lewicowa. Trudno z kimś, kto nieczysto gra, uprawiać sport.

Wracając do pana kampanii – rozumiem, że problem ze zbieraniem podpisów się pojawił, skoro miał pan kłopot z rejestracją swojej kandydatury?

Inaugurację kampanii zaplanowałem na 8 marca na rynku w Poznaniu. Niestety, nie przewidziałem, że w marcu zostanie ogłoszony stan pandemii. Na start mojej kampanii przybyło mnóstwo ludzi z całej Polski, ale wielu z nich bało się podchodzić do naszej ekipy, żeby się nie zarazić. Na szczęście działacze naszej partii, PL, KPEiR, SdPL, Ruchu Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka prof. Pawła Bożyka, starali się te podpisy zbierać. Włączyły się w to nawet SLD-owskie doły. Gdy zadeklarowałem, że kandyduję, rozdzwoniły się telefony od działaczy Sojuszu, że są gotowi pomóc. I sporo podpisów rzeczywiście zebrali.

To co się wydarzyło, że Państwowa Komisja Wyborcza nie zarejestrowała pana jako kandydata?

Nie zamierzam snuć teorii spiskowej, ale wiem, że ludzie żyjący z publicznych pieniędzy zrobią wszystko, żeby wyeliminować potencjalnych konkurentów do tego tortu. Tak było z Ruchem Palikota lub z Samoobroną, za każdym razem wydziwiano, po co komu te nowe ugrupowania. A z moją kandydaturą było tak: pewnego dnia rzecznik prasowa SLD Anna Maria Żukowska napisała w jednym z mediów społecznościowych, że wyborców będę szukał na cmentarzu. Nie wiem, czy to był zbieg okoliczności, czy ktoś celowo podrzucił nam listy z nazwiskami osób nieżyjących, o czym ona się dowiedziała. Tak czy inaczej przedstawiciel SLD w PKW, a przypominam, że to jest pierwsza komisja pochodząca z wyboru politycznego – zasiada w niej siedmiu przedstawicieli partii na dziewięciu członków PKW – dopilnował, żeby moje podpisy zostały gruntownie sprawdzone. Złożyliśmy ponad 120 tys. podpisów. Pełnomocnik Komitetu Wyborczego chciał dołożyć jeszcze 4 tys., bo tyle doszło w ostatniej chwili, ale PKW nie chciała się tym zajmować. Pełnomocnik usłyszał, że worki z podpisami są już zaplombowane i żebyśmy sobie dali spokój, bo mamy podpisów dość.

I ustąpił?

No tak, choć odmowa przez PKW przyjęcia wszystkich podpisów była niezgodna z prawem. A potem, w toku sprawdzania podpisów, odrzucono ich ponad 20 tys. Około 6 tys. na takiej podstawie, że na karcie ręcznie było dopisane moje drugie imię, choć w maju szef PKW ogłosił, że nie ma znaczenia, na jakim druku zbierane są podpisy. Ale w marcu jakoś miało to znaczenie i wtedy nie zostałem zarejestrowany. W drugim podejściu do wyborów prezydenckich odwołaliśmy się do PKW, a potem do Sądu Najwyższego i dopiero sąd orzekł, że PKW musi mi uznać podpisy, które złożyłem. Na tej podstawie zarejestrowano mnie wreszcie jako kandydata na prezydenta, na co nie miałem już nadziei.

Kiedy to się stało?

Jakoś tak na 12 albo 13 dni przed ciszą wyborczą. Moja kampania tak naprawdę zaczęła się od debaty kandydatów na prezydenta. Wtedy ludzie zobaczyli siwego faceta z muchą we włosach i się nim zainteresowali. Dla wielu telewidzów byłem jednak anonimowy, bo podczas debaty nie ustawiono tabliczek z nazwiskami przy kandydatach. Na dodatek ośrodki badania opinii publicznej też traktowały część kandydatów nieuczciwie, bo badając preferencje wyborcze Polaków, nie uwzględniały wszystkich pretendentów, tylko tych najważniejszych. Reszta była ukryta pod hasłem „inny kandydat". No to jak wyborca miał się zorientować, kto jest kim? Wiem, że nie miało to wielkiego wpływu na wynik wyborczy, ale jednak uczciwość nakazuje, żeby pokazywać nazwiska wszystkich kandydatów.

I tak po występie w telewizyjnej debacie kandydatów okrzyknięto pana odkryciem tej kampanii, bo mówił pan konkretnie, jasno i wypadł bardziej lewicowo niż Robert Biedroń.

Hasła, które od lat głoszę, nie są dla mnie puste. Przeciwnie, wcielam je w życie. Za moich rządów w spółdzielni mieszkaniowej im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu zrealizowaliśmy, jako pierwsi w Polsce, program rewitalizacji stuletnich kamienic. 25 lat temu doprowadziliśmy do nich centralne ogrzewanie i ciepłą wodę, likwidując stare paleniska domowe. A 13 lat temu wprowadziliśmy siedmiogodzinny dzień pracy. Najpierw zaoferowaliśmy to kobietom, pod warunkiem że w siedem godzin wypełnią wszystkie obowiązki, a potem rozszerzyliśmy to na wszystkich pracowników spółdzielni. Nie ma żadnego spadku wydajności pracy. 8-godzinny dzień pracy wprowadził Ignacy Daszyński 100 lat temu, najwyższy czas, żeby go skrócić.

Najbardziej kontrowersyjna teza, którą wygłosił pan podczas debaty, dotyczyła możliwości adopcji dzieci przez pary homoseksualne.

Dlaczego kontrowersyjna? Życie prędzej czy później to wymusi. Zdarzają się przecież związki homoseksualne, w których są dzieci, np. jeżeli kobieta była w związku małżeńskim i z niego ma dzieci, a potem związała się z kobietą. Czym taka para różni się od pary kobiet, które chcą adoptować dziecko, bo od początku są w związku homoseksualnym? Zresztą uważam, że dzieciom jest lepiej w rodzinie, choćby homoseksualnej, niż w domu dziecka.

Społeczeństwo chyba nie jest gotowe na to, żeby dwóch mężczyzn żyjących w związku homoseksualnym mogło adoptować np. chłopca. Podejrzewa się, że wychowają go na przyszłego partnera seksualnego.

Wychowanie ma mały wpływ na orientację seksualną, zatem założenie jest błędne. Zresztą gdyby doszło do legalizacji adopcji przez pary jednopłciowe, to przecież za każdym razem sąd decyduje, czy rodzina może przysposobić dziecko czy nie. Jako wicewojewoda wielkopolski nadzorowałem procesy adopcji dzieci, dlatego wiem, że sąd odmawiał rodzinom prawa do adopcji np. ze względu na możliwości lokalowe. Automatyzm w tych sprawach nie jest wskazany. Natomiast utrudnianie adopcji parom jednopłciowym nie powinno mieć miejsca, przede wszystkim z uwagi na dobro dzieci.

Tegoroczne wybory prezydenckie nie były typowe z powodu pandemii. Pojawił się nawet pomysł wydłużenia kadencji obecnego prezydenta o dwa lata.

Podobał mi się ten pomysł. W takim układzie wybory prezydenckie z parlamentarnymi pokrywałyby się tylko raz na 28 lat. Poza tym prezydent wybierany na jedną kadencję byłby od początku niezależny. Obserwowałem dwie kadencje prezydenta Kwaśniewskiego i to były naprawdę dwa różne modele urzędowania. W drugiej kadencji Kwaśniewski był dużo bardziej niezależny niż w pierwszej.

Przecież Aleksander Kwaśniewski aż tak bardzo nie zależał od SLD.

Oj, nie ma pani racji. Pod koniec pierwszej kadencji, gdy zaczął wykazywać pewną samodzielność, SLD zwlekał z formalnym poparciem go jako kandydata na prezydenta. Już wtedy zaczynała się ta słynna szorstka przyjaźń. To dlatego Unia Pracy jako pierwsza nominowała Kwaśniewskiego na swojego kandydata. Mieliśmy nawet takie hasło: „Najpierw Aleksander, a za pięć lat Jolanta" (śmiech).

Część waszego środowiska nie była zachwycona tym, że poparliście Kwaśniewskiego w 2000 roku. W 1995 roku nie chcieliście tego zrobić.

Bo Ryszard Bugaj nie cierpiał SLD. Zresztą skoro nie weszliśmy do koalicji rządzącej w 1993 roku razem z SLD i PSL, to trudno, żebyśmy popierali kandydata Sojuszu na prezydenta. To byłoby nielogiczne.

Ale przecież wasz wiceprzewodniczący Marek Pol, zasiadał w rządzie SLD-PSL.

No tak, ale można żartem powiedzieć, że został wylizingowany przez PSL. Dostał Ministerstwo Przemysłu, które miało przypaść w udziale ludowcom, odpowiadał za reformy gospodarcze. Jednak formalnie Unia Pracy nie była w koalicji, choć niektóre pomysły rządzących popieraliśmy. Poza tym walczyliśmy o bezpłatne nauczanie wpisane do konstytucji. Ale Ryszard Bugaj nie lubił tych, którzy siedzieli przy Okrągłym Stole po innej stronie niż on. Do dzisiaj mamy działaczy z zaciągu Bugaja, którzy uważają, że SLD nie jest partią lewicową, nie podziela naszych wartości. A też SLD potrafi nas utwierdzać w przekonaniu, że tak właśnie jest, bo u nich idea często idzie w kąt. Aleksander Kwaśniewski i Józef Oleksy chcieli mnie kiedyś wyrwać z Unii Pracy. Obaj oferowali mi stanowiska okołorządowe związane z prywatyzacją. Ale nie byłem tym zainteresowany. W SLD nie dawało się pracować ideowo, tam zawsze były jakieś rafy.