Delikt dyscyplinarny
Standard ustalony w wyroku TSUE został uwzględniony w ustawie poprzez wyeksponowanie w treści właściwych norm prawnych, że nie jest dopuszczalne podważanie przez sędziego statusu sędziowskiego innej osoby powołanej na to stanowisko przez prezydenta RP, a działanie takie stanowi delikt dyscyplinarny. Ustawa wprowadza szczególny tryb oceny niezależności sądu oraz zobowiązuje sędziów do ujawniania publicznie niektórych danych, które mogą być istotne dla oceny niezależności sądu, w którego składzie orzekają, oraz niezawisłości sędziego (przynależność do zrzeszeń, w przeszłości także do partii politycznych).Te okoliczności w świetle standardu TSUE mogą być istotne dla oceny składu i sędziego. Tym samym ustawa utrwala też konstytucyjny standard apolityczności sędziów oraz realizuje zasadę transparentności organów władzy sądowniczej i sędziów, która jest podstawową gwarancją demokratycznego państwa prawa. Obowiązek oświadczenia o działalności publicznej sędziego będącego funkcjonariuszem publicznym leży w interesie publicznym i jest istotna dla jego ochrony.
Dostrzegając konieczność przeciwdziałania bezpodstawnemu podważaniu statusu sędziów i rozstrzygnięć sądowych, a w konsekwencji zapewniania gwarantowanej konstytucyjnie niezawisłości sądów, ustawa precyzuje dotychczasowe przepisy, które delikt dyscyplinarny definiowały jedynie za pomocą ogólnikowych zwrotów niedookreślonych, pozostawiając w pozostałym zakresie ich otwarty katalog. Wyraźnie kwalifikuje jako delikty dyscyplinarne działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości; działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego lub skuteczność sędziego lub umocowanie konstytucyjnego organu państwa oraz działalność publiczna, niedającą się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Akt powołania
Tryb nominowania sędziów zgodnie z art. 179 Konstytucji RP składa się z dwóch etapów: pierwszy przed KRS zakończony złożeniem wniosku do prezydenta RP i drugi zawierający akt powołania i ślubowanie. Powołanie jest aktem samodzielnym o charakterze ustrojowym i konstytucyjnym. Kompetencja do powoływania sędziów stanowi zgodnie z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji RP prerogatywę prezydenta RP i mieści się w jego wyłącznej gestii i odpowiedzialności. Jest istotnym elementem mechanizmu równoważenia i hamowania władzy sądowniczej. Jego rola ustrojowa ma podstawowe znaczenie dla oceny charakteru prawnego i rangi czynności powołania na urząd sędziego, stanowi również ważną gwarancję konstytucyjnego standardu prawa do sądu (postanowienie NSA z 9 października 2012 r., sygn. akt I OSK 1883/12; postanowienie Kpt 1/08; Wyrok TK z 5 czerwca 2012 r., K 18/09, OTK ZU nr 63/6A/2012; postanowienie TK z 19 czerwca 2012 r., SK 37/08, OTK-A 2012/6/69; postanowienie NSA z 7 grudnia 2017 r., I OSK 858/17).
W świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego należy uznać, że próby podważenia prerogatywy prezydenta RP o powołaniu sędziego czy to w drodze stworzenia swoistej procedury sądowego usunięcia z powodu rzekomej wadliwości procedury zmierzającej do powołania, czy to w drodze aktu normatywnego rangi podkonstytucyjnej stanowiłyby naruszenie nie tylko norm dotyczących powołania sędziego, tj. art. 144 ust. 3 pkt 17 i art. 179 Konstytucji RP, ale także konstytucyjnej zasady nieusuwalności sędziego, o której mowa w art. 180 ust. 1 Konstytucji RP. Normy te współtworzą spójny i kompletny mechanizm gwarancji niezawisłości sędziowskiej.
Ustawa usprawniająca wprowadza definicję sędziego, która nawiązuje do treści art. 179 Konstytucji RP, określającego konieczne i wystarczające elementy dla uzyskania statusu sędziego, tj. wniosek KRS oraz akt powołania przez prezydenta RP. Określa ona, jakie warunki są konieczne do uzyskania inwestytury, a zatem zdolności wypełniania funkcji orzeczniczych przez sędziego. Są nimi akt prezydenckiego powołania i złożenie ślubowania.
Brak w definicji ustawowej zwrotu „na wniosek KRS" nie oznacza, że to prezydent RP dokonuje wyboru sędziego niezależnie od wniosku KRS. W świetle art. 179 Konstytucji RP należy uznać, że wraz z powołaniem osoba uprawniona uzyskuje gwarancję niezawisłości, realizowaną między innymi przez jego nieusuwalność i brak możliwości podważania jego statusu przez jakikolwiek podmiot czy organ państwa. Wprowadzona w ustawie definicja sędziego pozwala na ustalenie, kiedy powstaje stosunek służbowy sędziego.
