Europo, obejmij przywództwo w walce z pandemią

Świat daleki jest od końca tej pandemii. Co gorsza, jest prawdopodobne, że w nadchodzących dziesięcioleciach nowe epidemie będą zagrażać światowemu zdrowiu – z poważnymi konsekwencjami dla poziomu życia i aktywności gospodarczej.

Zapobieganie pandemiom jest globalnym dobrem publicznym, podobnie jak łagodzenie zmian klimatu: świat musi działać wspólnie, aby uniknąć w przyszłości katastrof takich jak Covid-19.

W niedawnym raporcie dla ministrów finansów G20, w którego przygotowaniu braliśmy udział, opowiedziano się za dodatkowymi wydatkami na inwestycje w zapobieganie pandemiom i system szybkiego reagowania. Finansowanie to wypełniłoby istotne luki w globalnym bezpieczeństwie zdrowotnym.

Przyjmując konserwatywne podejście i skupiając się wyłącznie na potrzebach finansowych w zakresie prawdziwie globalnych dóbr publicznych niezbędnych do zapobiegania pandemiom, szacujemy, że do zwiększenia globalnych możliwości kontrolowania pandemii, poprawy zasadniczych elementów krajowych systemów opieki zdrowotnej oraz, co bardzo ważne, zaopatrzenia w medyczne środki zaradcze i narzędzia, potrzebne byłoby 15 mld dol. rocznie. MFW szacuje na przykład, że szybsze wprowadzanie szczepionek na całym świecie mogłoby oszczędzić światu 9 bln dol. utraconych dochodów. Wydatki na zapobieganie pandemii i system szybkiego reagowania przynoszą zdecydowanie najlepszy zwrot spośród wszystkich inwestycji publicznych.

Miliardy ludzi czekają na szczepienia

Obecna pandemia pokazuje, jak ważne jest odpowiednie zaopatrzenie w medyczne środki zaradcze na wypadek zarazy. Do dzisiaj światowa podaż szczepionek jest niewystarczająca, a miliardy ludzi nie zostały jeszcze zaszczepione: według szacunków MFW, przy założeniu kontynuacji dotychczasowych działań, produkcja szczepionek mogłaby osiągnąć poziom 6 mld dawek do końca 2021 r., co pozwoliłoby na zaszczepienie 45 proc. ludności świata. Duże obszary pozostawałyby nadal bezbronne i nie uniknęłyby ryzyka pojawienia się nowych odmian wirusa.

We wczesnych fazach pandemii brakowało również środków ochrony osobistej i innych medycznych działań zaradczych. Ten brak możliwości oznacza większe cierpienie ludzi, długotrwałe ograniczenia w naszym życiu społecznym i znaczne straty w światowej aktywności gospodarczej. W sprawozdaniu dla G-20 określono dostawy medycznych środków zaradczych i narzędzi służących radykalnemu skróceniu czasu reakcji na pandemię oraz zapewnienie sprawiedliwego dostępu do nich na całym świecie jako jeden z trzech kluczowych obszarów, w których potrzebne jest finansowanie.

Europa może odegrać istotną rolę w dostarczaniu światu szczepionek teraz i na wypadek przyszłych pandemii. Podczas obecnej pandemii przedsiębiorstwa europejskie przodowały w opracowywaniu skutecznych szczepionek.

Decydenci polityczni UE oparli się pokusie wykorzystywania produkcji przede wszystkim na potrzeby rynku krajowego. Zamiast tego około połowa szczepionek wyprodukowanych w UE trafiła na eksport – w przeciwieństwie do wielu innych regionów świata, które dały zdecydowane pierwszeństwo swoim obywatelom. UE może więc słusznie twierdzić, że jest wiarygodnym partnerem dla świata. Unia powinna jeszcze bardziej przyłożyć się do tego zadania – w naszym interesie leży zaszczepienie jak najszybciej jak największej liczby osób: nikt nie jest bezpieczny, dopóki wszyscy nie są bezpieczni.

Pomoc dla krajów rozwijających się

Uważamy, że kluczowe są trzy kroki. Po pierwsze, wiele krajów na świecie nadal nie ma dostępu do wystarczającej liczby dawek szczepionki. I chociaż UE jest orędownikiem wielostronnego podejścia do zwiększenia globalnej podaży szczepionek, inicjatywy takie jak COVAX nie spełniają oczekiwań. Niedawne zobowiązanie G7 do zwiększenia dostaw szczepionek o jeden miliard również nie jest wystarczające.

Zamiast czekać na globalny konsensus, radzimy UE, aby nadal pomagała krajom rozwijającym się w uzyskaniu dostępu do szczepionek. Takie wsparcie może mieć formę darowizn, dotacji lub kredytów preferencyjnych dla krajów na zakup szczepionek. Może to być również wkład do programu COVAX. Problemem jest nie tylko sam dostęp, ale także dostępność cenowa: w negocjacjach z europejskimi dostawcami UE powinna pomagać biedniejszym krajom w zakupie szczepionek na warunkach porównywalnych z zakupami krajowymi.

Subsydiowanie mocy produkcyjnych

Po drugie, jak stwierdzono w sprawozdaniu dla grupy G20, świat musi mieć większe możliwości dostaw szczepionek i innych medycznych środków zaradczych również w czasach, gdy nie szaleje globalna pandemia. Przy potencjalnych stratach rzędu pół biliona dolarów miesięcznie, jak szacuje MFW w przypadku Covid-19 w pierwszej części 2021 r., istnieją ogromne korzyści z przyspieszenia produkcji szczepionek w czasie pandemii.

Jednak budowanie tej zdolności w czasie „pokoju" wymaga pewnego stopnia subsydiowania, ponieważ prywatne firmy nie mają wystarczających bodźców do utrzymywania nadmiernych mocy produkcyjnych. W miarę jak świat stopniowo wychodzi z pandemii, a zapotrzebowanie na szczepionki przeciw Covid-19 maleje, UE powinna nadal wspierać łańcuchy dostaw w produkcji szczepionek, aby zapewnić dostępność większych mocy produkcyjnych.

Zróżnicowane zdolności produkcyjne (mRNA, białko oraz szczepionki i terapeutyki oparte na wirusach) mogą w razie potrzeby szybko zwiększyć produkcję medycznych środków zaradczych właściwych dla pandemii. Takie finansowanie jest potrzebne do produkcji wielu prototypów szczepionek/diagnostyki/terapii przed wybuchem epidemii. Należy poszukiwać podwójnych zastosowań dla takich rozwiązań, które mogłyby przyczynić się do kontrolowania chorób endemicznych i poprawy wyników zdrowotnych w latach między pandemiami. UE posiada jedne z najlepszych na świecie ośrodków badawczych w tej dziedzinie i powinna dalej rozwijać je poprzez zwiększanie wydatków na badania i rozwój.

Fabryki na innych kontynentach

Po trzecie, zdolności produkcyjne w różnych regionach uczyniłyby system bardziej odpornym i przyczyniłyby się do bardziej sprawiedliwego podziału deficytowych dostaw na świecie. Niedawna francusko-niemiecka inicjatywa mająca na celu zwiększenie produkcji szczepionek BioNTech w Afryce Południowej jest pozytywnym przykładem w tym względzie.

Europa wniosła już znaczny wkład finansowy w przezwyciężenie pandemii. W perspektywie krótkoterminowej musi podjąć dalsze działania, kupując i rozprowadzając więcej szczepionek.

Wspieranie globalnych wysiłków, jak zalecono w naszym sprawozdaniu dla grupy G20, stwarza również możliwości dla ważnej gałęzi europejskiej gospodarki. Zwiększenie wysiłków na rzecz walki z kryzysem pandemicznym jest dla Europy zarówno moralnym imperatywem, jak i ogromną szansą.

Anne Bucher jest wykładowczynią w instytucie Bruegel i byłą dyrektor generalną ds. zdrowia w Komisji Europejskiej.