Henryka Bochniarz: Gospodarka nie może czekać

W róciliśmy do narzekania, zdziwieni, że postulaty na 100 pierwszych dni nowego, demokratycznego i koalicyjnego rządu nie zostały jeszcze spełnione. To prawda, ale trzeba spojrzeć na trudny bilans otwarcia nowego rządu, który nie w pełni był przecież znany, bo państwo PiS rządziło się własnymi prawami i wiele istotnych dla gospodarki i obywateli spraw zamiatało pod dywan.

Dopiero teraz odsłania się skala łamania praworządności, reguł rządzenia, sobiepaństwa rządzących, nadużyć i braku kompetencji. Dług publiczny, znacząco większy, niż raportował pisowski rząd, nie pozwala na obniżenie podatków czy składki zdrowotnej. Dobrze, że udało się chociaż podwyższyć wynagrodzenia w oświacie czy administracji.

Trzeba szybko rewidować KPO, by nie stracić tych pieniędzy, zaplanowanych inwestycji, wsparcia gospodarki i kluczowych dla rozwoju i podtrzymania konkurencyjności projektów związanych z cyfryzacją, Zielonym Ładem, zieloną energetyką, infrastrukturą krytyczną, usługami publicznymi czy obronnością. Do tego dochodzą bieżące realia polityczne: agresja Rosji na Ukrainę i jej konsekwencje (w tym zalew polskiego rynku towarami z Ukrainy, Rosji i Białorusi), niezbędne i konieczne wydatki na obronę jako skutek zmian geopolitycznych i rosnących zagrożeń. Samo odkręcanie szkodliwych decyzji poprzednich rządów wymaga czasu.

Trudne wyzwanie

Koalicja 15 października nie była przygotowana ani personalnie, ani logistycznie, ani ekspercko na tak wielkie wyzwania. A same hasła z kampanii wyborczej nie wystarczą. To także efekt niszczących działań PiS, który zlikwidował np. korpus służby cywilnej, kompletnie lekceważył ład korporacyjny, traktując spółki Skarbu Państwa jak prywatny folwark, co musiało się odbić na gospodarce.

Najwyższy więc czas, by w porozumieniu z ośrodkami eksperckimi, partnerami społecznymi i środowiskiem naukowym, niezależnie od bieżącego zarządzania, opracować aktualną strategię rozwoju społecznego i gospodarczego Polski i jej podporządkować działania rządu, ministerstw i władz regionalnych. Wybory samorządowe tworzą także nowe szanse na efektywną współpracę i synergię z Polską regionów.

Dzisiejsza kakofonia pojedynczych pomysłów różnych ministerstw to niedobry kierunek. Tworzy kolejne podziały, budzi niepewność. Decyzja o rezygnacji z prac domowych uczniów musi być szybko uzupełniona zmianami podstawy programowej, zmniejszeniem liczebności klas, wsparcia cyfrowego edukacji i dostosowania edukacji do wyzwań nowoczesnego rynku pracy i starzejącego się społeczeństwa. Potrzebujemy szkół i uniwersytetów budujących kompetencje niezbędne dla współczesnej gospodarki, potrzebujemy efektywnego szkolnictwa zawodowego, edukacji dorosłych w świecie cyfrowym, kompetencji związanych z zielonym ładem i światem AI… I tak w wielu obszarach.

Dyskusje o nowych pomysłach na składkę zdrowotną także rodzą wątpliwości. Z publicznego przekazu odnoszę wrażenie, jakby każde ministerstwo czy urząd miało własne pomysły, na dodatek związane z opcjami politycznymi (patrz decyzje resortu pracy), których nikt nie koordynuje… W ten sposób tracimy niezbędną synergię i czas.

Nie możemy działać silosowo

Niestety, tak to dziś wygląda z perspektywy przedsiębiorcy i obywatela. Mamy np. Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które jednak nie ma żadnych instrumentów i możliwości, by rozwój móc planować czy koordynować, bo te zadania są rozrzucone po innych ministerstwach. Potrzebny jest więc wicepremier, który by wszystkie zadania i inicjatywy poszczególnych ministerstw w tym obszarze nadzorował, by pojedyncze plany czy strategie się nie rozjeżdżały, tylko budowały niezbędne synergie i wspólny potencjał rozwojowy.

Potrzebne jest prawdziwe centrum badań strategicznych, by dysponować własną, dobrą i fachową ekspertyzą, potrzebny jest komitet ekonomiczno-społeczny Rady Ministrów, weryfikujący różne pomysły, ograniczenia, wybierane priorytety, monitorujący postępy w osiągnięciu wyznaczonych celów, opóźnienia we wdrażaniu dyrektyw i rozporządzeń unijnych, by nie powtórzyć konieczności płacenia kar, jak to okazało się po rządach PiS z powodu zlekceważenia 47 unijnych regulacji.

Potrzebujemy nowego modelu rozwojowego

Musimy na nowo ocenić nasze możliwości i potrzeby. To jest ta chwila! Dotychczasowy model rozwojowy, oferowany przez ostatnie rządy, opierał się na starych i nieaktualnych już dziś paradygmatach: stosunkowo niskich kosztach, zasobach nieźle wykształconych pracowników, bliskości kluczowych centrów produkcji, infrastrukturze drogowej, wsparciu państwa i ulgach. Dziś to stanowczo za mało. Owszem, można te atuty wykorzystać, np. przy relokacji inwestycji zagranicznych, ale nie zbudujemy w ten sposób nowej gospodarki: innowacyjnej, zaawansowanej technologicznie, o dużej wartości dodanej.

Dlatego musimy pilnie poszukać nowego miejsca na rynkach i sposobu, by przestać być tylko montownią czy podwykonawcą cudzych pomysłów i umieć się odnaleźć w erze szybko rosnących protekcjonizmów. A to wymaga nowej strategii rozwojowej, zbudowanej na rzetelnej diagnozie: jakie są słabe strony polskiej gospodarki, polskiego przemysłu, jakie są silne strony, gdzie szukać nowych możliwości, jakim kapitałem ludzkim, naukowym, technologicznym, cyfrowym i finansowym dysponujemy, pamiętając o szybkim starzeniu się społeczeństwa.