Prawnicy: potrzeba systemowego zmniejszenia i uproszczenia opłat sądowych

Zamiast wycinkowych obniżek opłat sądowych lepsze byłoby ich systemowe zmniejszenie i uproszczenie. Epidemia to dodatkowy argument i okazja.

Publikacja: 05.08.2021 07:29

koszty sądowe

koszty sądowe

Foto: AdobeStock

Prawników cieszy obniżanie opłat sądowych. Nie zmienia to faktu, że liczne zmiany powodują coraz większe zamieszanie.

Kolejne zwolnienia

W parlamencie są obecnie co najmniej dwie nowele zmniejszające opłaty sądowe. Przed tygodniem w krótkiej noweli ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sejm dodał art. 98b, że w „elektronicznym postępowaniu upominawczym wydatki ponosi Skarb Państwa". To zaś ok. 2 mln spraw rocznie!

Nowe zasady będzie się także stosować do spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji, co nastąpi po 14 dniach od jej ogłoszenia.

Czytaj także:

Adwokaci: obniżyć opłaty sądowe w związku z epidemią

Nowela dostosowuje ustawę do wyroku Trybunału Konstytucyjnego sprzed roku, który zakwestionował brak możliwości uzyskania przez pozwanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym zwolnienia od kosztów sądowych. Ale projekt autorstwa Senatu poszedł dalej i zwolnił strony tego postępowania z ponoszenia wydatków.

– Projekt nie budził żadnych zastrzeżeń, zmiana jest oczekiwana – oceniła go wiceminister sprawiedliwości Katarzyna Frydrych. – Nic dziwnego, że tylko jeden poseł był przeciw.

Nieco wcześniej, 24 czerwca, Sejm (realizując wskazania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) uchwalił obniżkę opłat, jakie musi wnieść pozwany konsument odwołujący się od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, czyli składając tzw. zarzuty. Jego opłata nie może przekraczać 750 zł, będzie więc często znacznie niższa niż dotąd, gdy wynosiła 3,75 proc. wartości sporu.

Dodajmy, że przy obu nowelizacjach istotnym argumentem było uproszczenie postępowań.

Pytania i wątpliwości

System opłat sądowych jest skomplikowany co najmniej od uchwalenia przed szesnastu laty obecnej ustawy, wielokrotnie nowelizowanej. Efektem były liczne pytania prawne do Sądu Najwyższego dotyczące wręcz szczegółów postępowania sądowego. Niedawno, 16 lipca, SN podjął uchwałę, że „od wniosku o doręczenie orzeczenia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych z uzasadnieniem nie pobiera się opłaty stałej w kwocie 100 zł" (sygn. III CZP 49/20).

W maju władze adwokatury zaapelowały do Ministerstwa Sprawiedliwości, aby w związku z przedłużającą się epidemią i pogarszającą sytuacją ekonomiczną obywateli i przedsiębiorców z branż najmocniej dotkniętych wszczął prace nad obniżeniem opłat w sprawach cywilnych, ponieważ sądowe zwolnienia są niewystarczające.

– Nie mamy jeszcze odpowiedzi, a jest to też dobra okazja do przeglądu i obniżki opłat – mówi „Rzeczpospolitej" mec. Bartosz Grohman, sekretarz Naczelnej Rady Adwokackiej. – Każdą obniżkę przyjmuję z radością, bo ułatwia dostęp do sądu, ale opłaty sądowe powinny być w ogóle zniesione, gdyż państwo na nie pobiera podatki. Nie przyjmuję argumentu, że mają ograniczać dostęp do sądu, a tym bardziej przynosić zysk.

Rafał Kania, radca prawny, kancelaria Sendero Tax & Legal, akceptuje te wycinkowe obniżki, ponieważ realizują wyroki. Cieszą go obniżki opłat, ale wskazuje, że im więcej zmian w ustawie, tym bardziej traci ona pierwotny charakter i wprowadza trudności interpretacyjne nawet dla prawników. Nie mówiąc o przysłowiowym Kowalskim, który nawet za drobne pomyłki płaci nieraz przegraniem sprawy.

Dlatego zmiany powinny być systemowe i przemyślane.

Aneta Łazarska sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział odwoławczy

Na całym świecie podstawową zasadą jest odpłatność wymiaru sprawiedliwości, a wyjątki są dla najuboższych, np. dochodzących alimentów. Gdyby wymiar sprawiedliwości był całkowicie nieodpłatny, byłby zapewne całkowicie niewydolny. Paradoks ostatniej „obniżki" jest taki, że ustawodawca dostosował opłaty nie tyle do wyroku TK, ile raczej do formularzowego systemu postępowania elektronicznego, i zamiast braki tego systemu usunąć, odstępuje od zasady odpłatności. Jeśli uważa się, że procedura zwolnienia od kosztów jest zbyt długa i zaburza bieg e-postępowania, to należało ją uprościć, a nie wprowadzać uprzywilejowania dla stron takiego postępowania.

Prawników cieszy obniżanie opłat sądowych. Nie zmienia to faktu, że liczne zmiany powodują coraz większe zamieszanie.

Kolejne zwolnienia

Pozostało 97% artykułu
Podatki
Skarbówka zażądała 240 tys. zł podatku od odwołanej darowizny. Jest wyrok NSA
Prawo w Polsce
Jest apel do premiera Tuska o usunięcie "pomnika rządów populistycznej władzy"
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Praca, Emerytury i renty
Ile trzeba zarabiać, żeby na konto trafiło 5000 zł
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Prawo karne
Rząd zmniejsza liczbę więźniów. Będzie 20 tys. wakatów w celach