Nie zanosi się na koronaobligacje

W czwartek przywódcy Unii pochylą się nad pomysłem euroobligacji. Dla prezydenta Macrona to „godzina prawdy" dla strefy euro, dla Unii. Wspólnota może stać się ofiarą wirusa?

Przywódcy pochylą się nad wieloma rozwiązaniami, które na poziomie UE mają chronić europejską gospodarkę przed skutkami kryzysu. Najpierw muszą się odnieść do ustaleń ministrów finansów z poprzednich tygodni. Ale przede wszystkim wyznaczyć kierunek dla Funduszu Odbudowy i określić rolę wieloletnich ram finansowych w kryzysie. Koronaobligacje są najbardziej wybuchową stroną tej dyskusji, ponieważ prowadzą wprost do uwspólnotowienia długu w strefie euro. Jest to radykalnie odrzucane przez najbogatsze państwa UE. Problem jest dobrze znany od kryzysu zadłużeniowego w 2008 roku. Pokazuje sztywne ograniczenia solidarności strefy euro i faktycznie – wobec rozmiarów dzisiejszego kryzysu – stwarza ryzyka dla całej UE.

Hiszpania mimo to forsuje fundusz aż półtora biliona euro lewarowany dzięki większemu budżetowi UE...

Podobnie jak Hiszpania jesteśmy zdania, że potrzebna jest ambitna odpowiedź na kryzys na poziomie europejskim. Mamy wiele punktów wspólnych dotyczących przyszłego budżetu, jego wielkości czy roli polityki spójności i wspólnej polityki rolnej w odbudowie. Hiszpańska wizja Recovery Fund zakłada uwspólnotowienie długu w wysokości ok. 1 proc. PKB UE. Analizujemy tę propozycje życzliwie, ale musimy pamiętać, że temat uwspólnotowienia długu jest obecny w debacie europejskiej od 2008 r. i był dotychczas stanowczo odrzucany przez kraje Północy.

Euroobligacje odnoszą się do unii walutowej, ale decyzja nie zapadnie bez wysłuchania państw UE, które nie mają euro. Polska popiera takie wspólne instrumenty dłużne?

W naszym interesie jest uzdrowienie sytuacji w strefie euro, ponieważ jesteśmy silnie powiązani handlowo. Polityczna destabilizacja UE jest także dla naszego regionu czymś złym. Dlatego Polska domaga się rozwiązań na poziomie unijnym, które będą adekwatne do skali kryzysu. Stąd nasz krytyczny odbiór pierwszych, nieśmiałych kroków i poparcie dla zaangażowania Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego (ESM), EBI i stworzenia SURE (fundusz dla bezrobotnych – red.). Dbamy skutecznie o to, by pomoc unijna dla państw strefy euro i państw spoza strefy była proporcjonalnie dostępna na uczciwych zasadach. Jednak w sprawie koronaobligacji najpierw porozumieć się muszą państwa strefy euro. Nie zanosi się na to.

Kraje południa Europy, przede wszystkim Włochy i Hiszpania, są zawiedzione dotychczasową odpowiedzią Unii na kryzys. Rośnie tam niechęć do projektu integracji. Czy może to doprowadzić do zbliżenia oceny projektu europejskiego tych państw i Grupy Wyszehradzkiej, ściślejszego między nimi współdziałania?

Stało się tragicznie, że gospodarcze konsekwencje kryzysu pandemicznego uderzyły w te same państwa – Włochy i Hiszpanię – które ucierpiały najmocniej w wyniku kryzysu zadłużeniowego 2008 roku. Te rany się tam nie zagoiły, a mamy następne ciosy. Może to wywołać niekontrolowane reakcje polityczne. Grupa Wyszehradzka jest – szczególnie na tle UE – politycznie bardzo stabilna. Polityczny sens integracji nie został tu podważony. W tym sensie idziemy innymi drogami. Ale łączy nas przekonanie, że UE musi robić więcej w sprawie przeciwdziałania skutkom kryzysu.

Polska nie jest w strefie euro, przez co nie ma dostępu do zasadniczej części pomocy, jaką wstępnie uzgodnili ministrowie finansów: z ESM. Pandemia ujawnia korzyści z członkostwa w unii walutowej czy mocniej pokazuje, że lepiej być poza nią?

ESM ma być jednym z trzech filarów tej drugiej transzy działań antykryzysowych. Polska zabezpieczyła sobie dostęp do 300 mld euro potencjalnego wsparcia z EBI i SURE, skutecznie realizując postulat, by wsparcie było dostępne dla wszystkich krajów UE.