W orzecznictwie przyjmuje się, że zwolnienie z długu przyszłego jest czynnością dopuszczalną (wyrok SN z 3 października 2008 r., sygn. akt I CSK 125/08, LEX nr 510988, zob. też wyrok SN z 14 stycznia 2013 r., sygn. akt I PK 171/12, LEX nr 1375021, por. jednak wcześniejszy wyrok SN z 13 listopada 2003 r., sygn. akt IV CK 202/02, LEX nr 149105). Dopuszczalne jest także częściowe zwolnienie z długu (por. też orzeczenie SN z 24 marca 1936 r., sygn. akt C I 2466/35, LEX nr 2709776).
Umowa zwolnienia z długu może być zawarta tylko między stronami danego stosunku prawnego (wyrok SN z 5 października 2006 r., sygn. akt I PK 101/06, LEX nr 1421965). Kodeks cywilny w art. 508 zwolnienie z długu, niezależnie od tego, czy dotyczy stosunków prawnych wielopodmiotowych czy nie, wprost uznaje za umowę zawartą przez wierzyciela wyłącznie z tym dłużnikiem, który zostaje zwolniony (wyrok SN z 15 listopada 2017 r., sygn. akt II CSK 54/17, LEX nr 2434426).
Wobec tego, że zwolnienie z długu jest umową wymagającą dla jej skuteczności przyjęcia przez dłużnika tego zwolnienia, niezbędne jest złożenie stosownego oświadczenia woli (wyroki SN z 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt II CSK 447/15, LEX nr 2023849, z 12 października 2017 r., sygn. akt I PK 305/16, LEX nr 2426572, zob. także powołane w ich uzasadnieniach wcześniejsze orzecznictwo oraz wyrok SN z 15 listopada 2017 r., sygn. akt II CSK 54/17, LEX nr 2434426). Oświadczenie zmierzające do zwolnienia z długu nie musi być złożone wprost dłużnikowi, jeżeli ostatecznie ono do niego dotarło. Możliwość przeciwstawienia się rozporządzającemu skutkowi zwolnienia z długu ze strony dłużnika służy ochronie jego interesu, ponieważ dłużnik może nie być z różnych przyczyn zainteresowany taką formą zakończenia stosunku prawnego, przy czym argument ten odpada, gdy dłużnik w sposób wyraźny lub dorozumiany formę tę akceptuje (wyrok SN z 16 listopada 2018 r., sygn. akt I CSK 668/17, LEX nr 2578185, z odwołaniem się do wyroku SN z 13 listopada 2003 r., sygn. akt IV CK 202/02, LEX nr 149105). Oświadczenie woli w tym przedmiocie może być wyraźne, może też nastąpić w sposób dorozumiany, np. przez zwrot weksla, na którym dłużnik umieścił swój podpis (wyrok SN z 25 sierpnia 2004 r., sygn. akt IV CK 590/03, LEX nr 122834). W judykaturze rozpatrywano przypadek odnoszący się do zwolnienia z długu przez notariusza, tj. z wynagrodzenia związanego z dokonaną czynnością notarialną – wymagało to stosownej umowy notariusza ze zwalnianym dłużnikiem, ale funkcje tego rodzaju umowy mogłoby pełnić stwierdzenie zawarte w akcie notarialnym, że koszty aktu ponosi oznaczona strona pod warunkiem, że stwierdzenie to wyrażałoby wolę notariusza i zwalnianego dłużnika. W sporze sądowym podlega to każdorazowo udowodnieniu przez podmiot powołujący się na zwolnienie – art. 6 k.c., art. 232 kodeksu postępowania cywilnego (wyrok SN z 18 listopada 2004 r., sygn. akt I CK 235/04, LEX nr 897852).
Umowa o zwolnienie z długu co do zasady nie wymaga dla jej ważności szczególnej formy, chyba że wynika ona z innych przepisów (zob. postanowienie SN z 26 marca 2013 r., sygn. akt II PK 328/12, LEX nr 1618673). Przy causa donandi takiego przysporzenia do oświadczenia woli wierzyciela niezbędna jest forma aktu notarialnego (art. 890 § 1 k.c.), chyba że zwolnienie z długu ma nastąpić w przyszłości. Gdy jednak następuje jednocześnie z leżącą u jego podstaw darowizną, wymaganie to staje się bezprzedmiotowe wobec art. 890 § 1 zdanie drugie k.c. (wyrok SN z 30 maja 2014 r., sygn. akt III CSK 224/13, OSNC 2015, nr 4, poz. 52).
Zwolnienie z długu powoduje wygaśnięcie zobowiązania (wyrok SN z 30 maja 2014 r., sygn. akt III CSK 224/13, OSNC 2015, nr 4, poz. 52). W orzecznictwie podjęto się analizy specyficznych skutków zwolnienia z długu. W przypadku odpowiedzialności ubezpieczeniowej stwierdzono, że zwolnienie z długu sprawcy szkody nie uzasadnia przyjęcia, że czynność ta wpływa na zobowiązanie ubezpieczyciela, jego byt i zakres (art. 373 k.c.). Zasada akcesoryjności zobowiązania ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ma ograniczony czas i nie obejmuje okresu po powstaniu zobowiązania, a dotyczy jedynie chwili powstania zobowiązania (wyrok SN z 30 maja 2014 r., sygn. akt III CSK 224/13, OSNC 2015, nr 4, poz. 52).
W odniesieniu do poręczenia wskazano, że zwolnienie dłużnika przez wierzyciela z długu nie wymaga zgody poręczyciela na dalsze trwanie zabezpieczenia (wyrok SN z 7 października 2010 r., sygn. akt IV CSK 220/10, LEX nr 707914).