Rewolucja w Sądzie Najwyższym. Do Sejmu wpłynął projekt Ziobry

To już trzeci w ostatnim czasie projekt zmian w Sądzie Najwyższym, jaki trafił do Sejmu. Wcześniej swoje propozycje przedstawili prezydent Andrzej Duda oraz posłowie Prawa i Sprawiedliwości. Zmiany w SN (chodzi głównie o likwidację kwestionowanej przez TSUE Izby Dyscyplinarnej) mają odblokować wypłatę środków unijnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy.

Co zawiera najnowszy projekt? Po pierwsze, utworzenie w miejsce dotychczasowych izb Sądu Najwyższego dwóch nowych izb – Izby Prawa Prywatnego oraz Izby Prawa Publicznego.

Do właściwości Izby Prawa Prywatnego należeć mają sprawy dotychczas rozstrzygane przez Izbę Cywilną, Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz częściowo do Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Dla Izby Prawa Publicznego właściwe będą natomiast sprawy dotąd należące do właściwości Izby Karnej oraz częściowo Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Ustawa wprowadza rozwiązanie, zgodnie z którym w razie wydania przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie, skargi kasacyjne w postępowaniu cywilnym rozpatrywana będą co do zasady przez sądy apelacyjne.

Skarga kasacyjna od orzeczenia sądu będzie mogła być skierowana do Sądu Najwyższego, jeżeli zostanie złożona przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka. Jednocześnie w każdej sprawie sąd drugiej instancji zobowiązany będzie przekazać odpis skargi kasacyjnej Sądowi Najwyższemu, który w terminie 60 dni od dnia jej przekazania będzie mógł postanowić o jej przyjęciu do rozpoznani.

Jednocześnie zwiększono wartość przedmiotu sporu w sprawach o prawa majątkowe, decydującą o przysługiwaniu skargi kasacyjnej – z 50 tys. zł do 100 tys. zł, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych z 10 tys. zł do 20 tys. zł

Jak czytamy w uzasadnieniu, w związku ze znaczącym ograniczeniem zakresu spraw, do których rozpoznania właściwy będzie Sąd Najwyższy, projekt ustawy przewiduje ograniczenia stanu osobowego sędziów Sądu Najwyższego. Sędziów Sądu Najwyższego ma być nie mniej niż 30 (dotychczas nie mniej niż 120).

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

PiS ma własny pomysł w sprawie izby dyscyplinarnej

Posłowie chcą przekazać orzekanie w sprawie dyscyplinarek sędziowskich składom losowanym z całego SN. Izba Dyscyplinarna po zmianach zajmie się wyłącznie korporacjami prawniczymi.

Co z obecnymi sędziami SN? Ustawa umożliwia obecnym sędziom, mającym co najmniej 5-letni staż na stanowisku sędziego SN, przejście w stan spoczynku. Dotychczasowi sędziowie Sądu Najwyższego, którzy zdecydują się pozostać na stanowisku, zobowiązani będą złożyć Krajowej Radzie Sądownictwa, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, oświadczenie o wyborze Izby Prawa Prywatnego albo Izby Prawa Publicznego do dalszego zajmowania stanowiska. Krajowa Rada Sądownictwa przekazuję oświadczenia sędziów wraz z pozytywną opinią Prezydentowi RP, który powołuje sędziów spośród przestawionych kandydatów - czytamy w uzasadnieniu.

Ustawa odmiennie niż dotychczas reguluje kwestie rozpatrywania spraw dyscyplinarnych. Projekt zakłada likwidację, budzącej największe kontrowersje wśród części opinii publicznej oraz w instytucjach międzynarodowych, Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego, a także adwokatów, radców prawnych, notariuszy, sędziów sądów powszechnych i wojskowych, prokuratorów oraz komorników sądowych, jeżeli przepisy regulujące postępowanie dyscyplinarne w odniesieniu do tych profesji przewidują udział Sądu Najwyższego, rozpatrywać będzie Izba Prawa Publicznego. Będzie ona również rozstrzygała w sprawach z zakresu zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub tymczasowe aresztowanie sędziów, asesorów sądowych, prokuratorów i asesorów prokuratury, a także w sprawach z zakresu przeniesienia sędziego Sądu Najwyższego w stan spoczynku.

W sprawach dyscyplinarnych sędziów w pierwszej instancji rozstrzygać będą sądy dyscyplinarne przy sądach apelacyjnych w składzie trzech sędziów, a w drugiej instancji Sąd Najwyższy w składzie dwóch sędziów i jednego ławnika.