Trudna polityczna sytuacja na Bliskim Wschodzie skłania do zwrócenia uwagi zarówno na Izrael, jak i państwa muzułmańskie. Co ciekawe, niezależnie od krańcowych różnic politycznych i kulturalnych, w państwach tych dostrzega się zarówno problemy planowania przestrzennego, jak i potrzebę szerszej, instytucjonalnej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Oczywiście, szczegółowe podejścia są mocno zróżnicowane.
W Izraelu można znaleźć sporo instytucji i rozwiązań prawnych przypominających te europejskie. Stwierdza się również problem związany z podejściem do prawa własności w planowaniu przestrzennym oraz możliwych sposobów jego ograniczania. Identyfikuje się występowanie konfliktów przestrzennych oraz tendencje niektórych inwestorów do wymuszania swojej koncepcji zabudowy. Jednym z ważniejszych, dyskutowanych problemów jest podejście do zagospodarowania stref przybrzeżnych, w tym zagwarantowania ich powszechnej dostępności. Można też wskazać, że w Izraelu mieszka i pracuje jedna z najbardziej uznanych specjalistek od międzynarodowych porównań prawa planowania przestrzennego – prof. Rachelle Alterman (autorka, która również obserwuje i potrafi ciekawie skomentować problemy polskiego systemu planowania przestrzennego).
Czytaj więcej
To pomaga zrozumieć mechanizmy planowania przestrzennego w innych krajach.
Zagadnienia przestrzenne trochę inaczej zostały ujęte w Iranie. Autorzy zajmujący się tymi problemami (między innymi prof. Amir Reza Khavarian-Garmsir) zwracają uwagę na problem występowania poważnych przestrzennych nierówności. Programy oraz koncepcje rozwojowe dla miast irańskich próbują odpowiadać na takie problemy i wyzwania jak rozpraszanie zabudowy, zanieczyszczenie środowiska, wyzwania klimatyczne czy potrzeba rozwoju terenów zieleni. Niemniej wskazane programy są przygotowywane dla zamkniętych jednostek osadniczych. I na przykład w programach dla dużych miast nie są zazwyczaj ujmowani mieszkańcy peryferii. Poważne społeczno-przestrzenne zróżnicowanie między miastami i pozostałą częścią kraju wpływa na procesy migracyjne. Mieszkańcy peryferii uciekają do miast. Brakuje długofalowych strategicznych koncepcji rozwoju, które mogłyby skutecznie odpowiadać na takie wyzwanie. Jednocześnie w literaturze zajmującej się planowaniem przestrzennym Iranu podkreśla się bardzo poważną pozycję rządu krajowego w kształtowaniu polityk lokalnych. Decyduje o wielu sprawach, które w innych państwach są w kompetencjach gmin, ale też może rygorystycznie monitorować fakt wystąpienia oczekiwanych przez siebie efektów. Scentralizowana struktura władz publicznych utrudnia jednak efektywne ograniczanie nierówności.
Problemem w systemie planowania przestrzennego Iranu jest częściowe dublowanie się instytucji i celów z perspektywy administracji publicznej. Niemniej, przynajmniej formalnie, istotne cele związane z planowaniem przestrzennym są zauważane w państwowych ustawach oraz dokumentach. Przykładem może być art. 5 konstytucji Iranu, zgodnie z którym ochrona środowiska stanowi obowiązek każdego obywatela.
