Polska przeciw wpuszczeniu do UE technik genowych NGT

Zmiana rządu nic nie zmieniła w sprzeciwie Polski wobec propozycji Brukseli umożliwienia prac nad modyfikacją gatunków roślin, w tym nad poszukiwaniem nowych gatunków zbóż, warzyw i owoców przystosowanych do wyzwań klimatycznych. Sprzeciw zgłosił pod koniec listopada poprzedni minister Robert Telus, ale nowy szef resortu Czesław Siekierski nie zmieni tego stanowiska – dowiedziała się „Rzeczpospolita”.

Unia goni świat

Świat mierzy się z wyzwaniem: trzeba produkować coraz więcej żywności, która będzie zdrowa, a jednocześnie redukować użycie środków ochrony roślin i nawozów oraz dostosowywać uprawy do zmian klimatycznych, by były bardziej odporne na susze i szkodniki czy anomalie pogodowe. Wyzwaniem dla rolnictwa jest też Zielony Ład.

Jednym z pomysłów, jak pogodzić wodę z ogniem i wyprodukować więcej żywności, ale z użyciem mniejszej ilości chemicznych wspomagaczy, jest wyhodowanie nowych gatunków roślin. Tu pomocne są nowe techniki genomowe NGT (ang. New Genomic Techniques). To technologia, nad którą pracują największe koncerny chemiczne, nawet te z Europy, jak Bayer (ale nie prowadzą prac na terenie UE). Bruksela zaczęła prace nad rozporządzeniem, które ma umożliwić i uregulować warunki prowadzenia takich upraw.

NGT pozwala na wyhodowanie roślin bez wprowadzania doń materiału genetycznego z innych gatunków niemożliwych do krzyżowania, co jest podstawową różnicą między tą techniką a GMO. NGT pozwala uzyskać podobne efekty, co tradycyjne krzyżowanie roślin, ale w ciągu kilku, a nie kilkunastu lat. Ważny jest rozdział między uprawami roślin typu NGT1, porównywalnymi z roślinami naturalnie występującymi lub konwencjonalnymi, oraz NGT2 – z bardziej złożonymi modyfikacjami.

NGT to nie jest nowa nazwa dla GMO, których uprawa w UE jest zakazane. Europa zakazuje u siebie uprawy, ale pozwala importować zmodyfikowaną techniką GMO soję czy bawełnę. Według organizacji ISAA, Unia wydała aż 140 takich zezwoleń dla różnych zbóż i innych upraw.

Czytaj więcej

Rośliny

Stworzono modyfikowane genetycznie drzewa. Szybko rosną i pochłaniają mnóstwo CO2

Naukowcy stworzyli modyfikowane genetycznie drzewa, które mogą pomóc w walce ze zmianami klimatu. Eksperci szacują, ze jeśli do 2030 roku obsadzone zostałyby nimi cztery miliony akrów, mogłoby to doprowadzić do pochłonięcia ponad 600 megaton CO2 z atmosfery.

Polska mówi „nie”

– Polska sceptycznie ocenia ten projekt (NGT – red.). Nie widzimy uzasadnienia, by tworzyć specjalne regulacje dla roślin NGT2, które są w rzeczywistości roślinami GMO – mówił na spotkaniu Rady UE ds. rolnictwa pod koniec listopada 2023 r. ówczesny minister rolnictwa Robert Telus. Deklarował otwartość w sprawie pracy nad uprawami typu NGT1, natomiast naciskał na wprowadzenie zakazu dla NGT2 na terenie krajów członkowskich. – Nie kwestionujemy potrzeby unowocześnienia rolnictwa, jednak mamy wątpliwości, czy NGT będą innowacją czy drogą do monopolizacji – mówił Telus.

Zapytaliśmy nowe kierownictwo resortu rolnictwa, czy podtrzymuje to stanowisko. Dostaliśmy odpowiedź, że tak: „Dalsze prace nad projektem rozporządzenia NGT w dużej mierze zależą od kierunku prac prezydencji belgijskiej, jednak sprawa zakazu uprawy jest dla Polski kluczowa i będzie przez Polskę podtrzymywana” – poinformowało nas biuro prasowe Ministerstwa Rolnictwa. To oznacza, że nasz kraj skorzysta z dodanej do projektu klauzuli opt out i nie dopuści do upraw roślin NGT u siebie.

Obejmowanie patentami upraw jest powodem obaw wielu krajów członkowskich. – Kwestie patentów muszą też być rozwiązane włącznie z ochroną prawną dla rolników – mówiła minister rolnictwa z Portugalii na tym samym posiedzeniu Rady UE.

Dania również popiera ochronę patentów na poziomie unijnym, ale naciska na dopuszczenie odmian NGT do użytku. – Jeśli chodzi o opt out, to będzie podważało rynek wewnętrzny i stosowanie NGT. Utrudni to zrealizowanie celów Zielonego Ładu – mówił przedstawiciel Danii.

Prace nadal trwają, ostatnio wnioski omawiano podczas spotkania grupy roboczej ds. zasobów genetycznych i innowacji w rolnictwie w zeszłym tygodniu. Najważniejszym tematem były właśnie patenty.