Jeśli wkład jednego z małżonków do spółki cywilnej został wniesiony ze środków wspólnych, traktowany jest on jako nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka-wspólnika. Nakład taki podlega rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego przy uwzględnieniu wartości udziału, jaki przysługiwałby małżonkowi-wspólnikowi spółki, gdyby z tej spółki wystąpił w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej (post. SN z dnia 22 marca 2019 r., IV CSK 445/17).
Spółki osobowe
Trochę inaczej sprawa wygląda w przypadku udziałów w spółkach osobowych, do których zaliczamy spółkę jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną. Nie ma pełnej zgody co do tego czy udziały w takich spółkach należą do majątku wspólnego czy też osobistego małżonka-wspólnika. Dominuje jednak pogląd, zgodnie z którym udziały w takich spółkach powinny być uznane za składnik majątku wspólnego. Nie oznacza to jednak, że małżonek niebędący wspólnikiem może w wyniku sprawy o podział majątku żądać przyznania na swoją rzecz udziału w spółce osobowej lub jego części, gdyż również w spółkach osobowych istotne znaczenie ma to kto należy do grona wspólników. Z tego powodu małżonek niebędący wspólnikiem może przy podziale takich udziałów liczyć jedynie na rozliczenie ich wartości w formie stosownej spłaty pieniężnej.
Powyższa zasada nie dotyczy jednak udziału w spółce osobowej, która powstała w wyniku przekształcenia spółki cywilnej. W orzecznictwie przyjmuje się, że jeżeli wkład jednego z małżonków do spółki cywilnej przekształconej w spółkę osobową pochodzi z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, do majątku tego należy wierzytelność z tytułu nakładu, którym pokryto wkład. Wysokość tej wierzytelności ustala się według reguł określonych art. 65 k.s.h., obowiązujących przy obliczaniu wartości udziału kapitałowego w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej (uchwała SN z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 9/08).
Spółka z o.o. i S.A.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej działają w oparciu głównie o element rzeczowy i kapitałowy, dlatego w przypadku tych podmiotów mniej ważne jest kto jest ich wspólnikiem czy akcjonariuszem. Jeśli udziały w spółce z o.o. lub akcje zostały nabyte w trakcie małżeństwa przez jednego z małżonków za środki wspólne, to wchodzą one w skład majątku wspólnego i co do zasady podlegają podziałowi, nawet jeśli formalnie wspólnikiem (akcjonariuszem) jest tylko jeden z małżonków.
Podział udziałów lub akcji następuje poprzez:
1) podział fizyczny, czyli przyznanie każdemu z małżonków części udziałów (akcji) - o ile w umowie spółki nie wyłączono takiej możliwości (por. uwagi poniżej),