Karać czy nie karać za pomoc w usunięciu ciąży? Prawnicy o aborcji

Cztery projekty ustaw liberalizujących prawo aborcyjne trafiły do dalszych prac sejmowych. Trzy z nich zawierają pomysły ugrupowań, takie jak powrót do tzw. kompromisu aborcyjnego (Trzecia Droga) i gwarancja możliwości przerywania ciąży do 12. tygodnia (KO i Lewica). Czwarty zaś to projekt autorstwa posłów ostatniego z tych ugrupowań, nowelizujący kodeks karny, którego przyjęcie doprowadziłoby do depenalizacji i dekryminalizacji czynów podjętych w celu przeprowadzenia aborcji. W praktyce nie można byłoby ukarać choćby osób, które pomogły w jej dokonaniu, np. dostarczając środki poronne.

Najwyższa wartość?

Dla części przeciwników liberalizacji prawa każde z tych rozwiązań sprzeczne jest z ustawą najwyższą. Powołują się oni m.in. na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r. Orzeczenie to wykluczyło możliwość usunięcia ciąży w sytuacji ciężkiego uszkodzenia płodu lub nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Dziś jest to możliwe tylko wtedy, kiedy zagrożone jest życie lub zdrowie kobiety, a także wtedy, gdy ciąża to wynik przestępstwa, np. gwałtu lub kazirodztwa.

Czytaj więcej

Prawo karne

Adwokat: Post z instrukcją dokonania aborcji nie był przestępstwem

Post Katarzyny Kotuli z instrukcją wykonania aborcji nie był przestępstwem, nie doszło do nawoływania do popełnienia przestępstwa, ani do pochwały dla czynu zabronionego – uważa adwokat Radosław Baszuk.

Zdaniem prof. Teresy Gardockiej, dyrektorki Instytutu Prawa na Uniwersytecie SWPS, twierdzenie, jakoby aborcja generalnie była sprzeczna z konstytucją, nie ma podstaw.

– Owszem, ustawa najwyższa gwarantuje każdemu człowiekowi prawną ochronę życia, ale wszystkie opisane w niej prawa i wolności mogą zostać ograniczone ustawami – wskazuje. I dodaje: – Idąc dalej, za bezpodstawne uważam twierdzenie, że nie ma wartości większej niż życie, bo choćby żołnierze narażają je dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa.

Dwa wyroki TK

Zgodności zapisów któregokolwiek z projektów z ustawą najwyższą nie widzi z kolei prof. Genowefa Grabowska, ekspertka z zakresu prawa międzynarodowego i europejskiego. – Wyroki Trybunału Konstytucyjnego są przecież wiążące, zatem musimy je brać pod uwagę przy tworzeniu prawa. A TK w swoim orzeczeniu z 2020 r. wyraźnie wskazał, które przesłanki przerywania ciąży są dopuszczalne, a które nie, więc musiała zostać wyeliminowana z założeń „kompromisu aborcyjnego”. Rozwiązanie prawne pozwalające na zmianę tego stanu rzeczy na poziomie ustawy nie jest zatem możliwe – uważa specjalistka.

Natomiast prof. Andrzej Zoll, były prezes Trybunału Konstytucyjnego, uznaje wyrok TK – ale nie ten sprzed trzech i pół roku, lecz z roku 1997. Wtedy to gremium uznało, że ciążę można przerwać w sytuacji, kiedy zdrowie lub życie kobiety jest zagrożone, kiedy jest ona wynikiem czynu zabronionego, a także wtedy, kiedy u płodu zdiagnozowano wady letalne czy ciężkie uszkodzenie. – Wtedy jest to kwestia sumienia kobiety, i prawo nie powinno w to ingerować. Uważam, że taki jest obowiązujący stan prawny, bo wyrok TK z 2020 r. został wydany z sędzią dublerem, w czasie, kiedy Julia Przyłębska nie była właściwie powołana na funkcję prezesa. Orzeczenie to zatem nie obowiązuje – precyzuje profesor.

Czytaj więcej

Prawo karne

Partner pomógł kobiecie w aborcji. Dostał wyrok bezwzględnego więzienia

35-letni mężczyzna, który przekazał 19-letnej partnerce pieniądze na zakup tabletek aborcyjnych, został skazany na 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Pomoc bez kary

Odnosząc się do kwestii ewentualnej depenalizacji czynów związanych z aborcją – czego domaga się Lewica – prof. Gardocka uważa, że kobieta przerywająca własną ciążę nie jest karana za swoje działanie, ale karę ponieść może dokonujący aborcji lekarz i osoba jej w tym pomagająca.

– Moim zdaniem takie okoliczności można wyłączyć na mocy ustawy – i do tego dąży właśnie Lewica, proponując nowelizację kodeksu karnego. W efekcie wprowadzenie tych przepisów nie różniłoby się niczym od uchwalenia ustawy zezwalającej na przerywanie ciąży do 12. tygodnia. Efekt byłby ten sam – tłumaczy ekspertka. I ocenia, że same takie założenia również nie są sprzeczne z konstytucją.

Prof. Zoll precyzuje, że lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie art. 152 kodeksu karnego.