25 maja 2023 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę w składzie trzech sędziów w przedmiocie możliwości uzyskania dalszego tytułu wykonawczego dla następcy prawnego wierzyciela (sygn. akt III CZP 151/22). Po zmianach kodeksu postępowania cywilnego dokonanych nowelizacją z 4 lipca 2019 r. powstało bowiem pytanie, czy dopuszczalne jest wydanie w postępowaniu dalszego tytułu wykonawczego następcy prawnemu wierzyciela wskazanego w tytule wykonawczym, a w razie odpowiedzi twierdzącej – czy przejście uprawnienia na rzecz nowego wierzyciela może zostać w takiej sytuacji wykazane wyłącznie dokumentami, tj. dokumentem urzędowym lub dokumentem prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym?
Legitymacja do złożenia wniosku
Sprawa dotyczyła fundacji, która została następcą prawnym co do części wierzytelności przysługującej pierwotnej wierzycielce – Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Fundacja wniosła przeciwko dłużnikowi sprawę o wydanie drugiego tytułu wykonawczego w trybie art. 793 k.p.c., powołując się na nakaz zapłaty wydany przeciwko niemu przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie. Rozpoznający wniosek referendarz sądowy oddalił go, twierdząc, że aktualna wierzycielka (powołująca się na status następcy prawnego wierzycielki wskazanej w tytule egzekucyjnym, której wydano już tytuł wykonawczy) nie uzyskała klauzuli wykonalności na swoją rzecz na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. i nie prowadzi postępowania egzekucyjnego na podstawie wydanego już przeciwko dłużnikowi tytułu wykonawczego. W konsekwencji referendarz doszedł do przekonania, że aktualna wierzycielka nie może domagać się wydania jej dalszego tytułu wykonawczego, skoro nie dysponuje tytułem podstawowym.
Czytaj więcej:
Fundacja w skardze na orzeczenie referendarza podnosiła, że orzeczenie wydano z naruszeniem art. 793 k.p.c. Wskazała, że referendarz nie może uzależniać jej legitymacji do złożenia wniosku o wydanie dalszego tytułu wykonawczego od tego, czy fundacja uzyska klauzulę wykonalności jako następca prawny wierzycielki wymienionej w tytule egzekucyjnym. Fundacja tłumaczyła przy tym, że nie może skorzystać z tytułu wykonawczego wydanego na rzecz pierwotnej wierzycielki, gdyż nabyła wierzytelność stwierdzoną tym tytułem tylko w części, podczas gdy dotychczasowa wierzycielka zachowała częściowo ten status i nadal może dochodzić zaspokojenia.
Zdaniem Sądu Najwyższego
Sąd Rejonowy rozpoznając skargę postanowił zwrócić się z zagadnieniem prawnym do Sądu Najwyższego. Ten zaznaczył, że ustawodawca w art. 793 k.p.c. nie określił wprost, do czyich rąk można wydać dalszy tytuł wykonawczy, a jedynie stwierdził, że tytuł ten może być wydany „w razie potrzeby prowadzenia egzekucji na rzecz kilku osób lub przeciwko kilku osobom albo z kilku składowych części majątku tego samego dłużnika”.
