Wyniki wyborów prezydenckich w USA od II wojny światowej. Zwycięzcy, przegrani, kontrowersje

W listopadzie 1944 roku Franklin Delano Roosevelt wygrał czwarte z rzędu wybory na prezydenta USA, pokonując Thomasa Edmunda Dewey’a, kandydata republikanów. Jego rządy stanowiły prawdziwą epokę w historii USA. Objął urząd w 1933 roku, kiedy kraj zmagał się z Wielkim Kryzysem. Gdy zmarł niespodziewanie 12 kwietnia 1945 roku, świat znajdował się w przededniu zakończenia II wojny światowej, w wyniku której Stany Zjednoczone wyrosły na jedno z głównych mocarstw.

Roosevelt był najdłużej urzędującym prezydentem w historii USA. Jego prezydentura stanowiła precedens w historii kraju. W lutym 1951 roku weszła w życie 22. poprawka do Konstytucji USA ograniczająca liczbę kadencji prezydenta do dwóch. Kto zatem rządził Stanami Zjednoczonymi po II wojnie światowej i jak po 1945 roku  kształtowały się wyniki wyborów na jeden z najważniejszych urzędów na świecie?

Harry Truman, demokrata, 33. prezydent USA (12 kwietnia 1945 r. – 20 stycznia 1953 r.)

Zgodnie z amerykańską konstytucją wiceprezydent USA (wybierany w wyborach razem z prezydentem) jest pierwszą w kolejności osobą, która może objąć urząd prezydenta w przypadku jego śmierci, rezygnacji lub usunięcia ze stanowiska. Wiceprezydent przejmuje urząd do końca rozpoczętej kadencji. Taka sytuacja miała miejsce w 1945 roku. Po śmierci Roosevelta (której przyczyną był najprawdopodobniej udar) urząd prezydenta przejął dotychczasowy wiceprezydent, Harry Truman.

W 1948 roku odbyły się 41. wybory prezydenckie w historii USA. Harry Truman, kandydat demokratów, rywalizował z Thomasem Dewey’em, kandydatem Partii Republikańskiej. W wyborach powszechnych Truman zyskał 49,6 proc. głosów, Thomas Dewey – 45,1 proc. Ten wynik przełożył się na przewagę głosów elektorskich i ostateczną wygraną w wyborach.

Czytaj więcej

Polityka

Ameryka głosuje: 10 stanów decyduje czy wpisać prawo do aborcji do swoich konstytucji

Wyborom prezydenckim w USA oraz wyborom do Kongresu towarzyszą, w niektórych stanach, referenda dotyczące tego czy zapisać w stanowych konstytucjach prawo do aborcji.

Dwight Eisenhower, republikanin, 34. prezydent USA (20 stycznia 1953 r. - 20 stycznia 1961 r.)

W listopadzie 1952 roku odbyły się czterdzieste drugie wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Harry Truman, urzędujący prezydent, nie ubiegał się o reelekcję. Na urząd prezydenta wybrano gen. Dwighta Eisenhowera, kandydata Partii Republikańskiej (przed ogłoszeniem decyzji o starcie Eisenhower wystąpił z armii amerykańskiej). Eisenhower pokonał w wyborach Adlai’a Stevensona, kandydata Partii Demokratycznej. Wynik w głosowaniu powszechnym: 55,1 proc. do 44,4 proc.

W 1956 roku odbyły się kolejne wybory prezydenckie, w których naprzeciwko siebie znowu stanęli Eisenhower (urzędujący prezydent, kandydat republikanów) i Stevenson (kandydat Partii Demokratycznej). Zwyciężył Eisenhower. W głosowaniu powszechnym uzyskał 57,4 proc. poparcia, jego rywal – 42 proc.

John F. Kennedy, demokrata, 35. prezydent USA (20 stycznia 1961 r. – 22 listopada 1963 r.)

John F. Kennedy, przedstawiciel Partii Demokratycznej, objął urząd prezydenta w wyniku wygranej w wyborach w 1960 roku. Ze względu na wejście w życie 22. poprawki do konstytucji USA nie mógł w nich startować Dwight Eisenhower. Rywalem Kennedy’ego z ramienia Partii Republikańskiej był Richard Nixon. W głosowaniu powszechnym Kennedy zdobył 49,7 proc. głosów, Nixon – 49,6 proc. John F. Kennedy zmarł 22 listopada 1963 roku w wyniku zamachu.

Czytaj więcej

Wybory w USA

Kto wygra wybory prezydenckie w USA 2024? Kiedy poznamy wyniki?

Kto wygra wyścig o Biały Dom? Już wkrótce okaże się, czy będzie to Kamala Harris czy Donald Trump. Głosowanie w Stanach Zjednoczonych kończy się późnym wieczorem 5 listopada, czyli nad ranem czasu polskiego. Nie oznacza to jednak, że tuż po zamknięciu lokali wyborczych poznamy nazwisko nowego prezydenta USA. Kiedy dowiemy się, jakiego wyboru dokonali Amerykanie?

Lyndon B. Johnson, demokrata, 36. prezydent USA (22 listopada 1963 r. - 20 stycznia 1969 r.)

Lyndon B. Johnson, wiceprezydent USA, objął urząd prezydenta po śmierci Johna F. Kennedy’ego. W 1964 roku w USA odbyły się kolejne wybory prezydenckie. Lyndon B. Johnson, urzędujący prezydent, wystartował w nich z ramienia Partii Demokratycznej. Kandydatem republikanów był Barry Goldwater. Zwyciężył Lyndon B. Johnson. W wyborach powszechnych otrzymał 61 proc. głosów (Barry Goldwater – 38,5 proc.).

Richard Nixon, republikanin, 37. prezydent USA (20 stycznia 1969 r. - 9 sierpnia 1974 r.)

Nixon objął urząd w wyniku zwycięstwa w wyborach odbywających się w listopadzie 1968 roku. Kandydat Partii Republikańskiej pokonał w nich reprezentanta demokratów, Huberta Humphrey’a (43,4 proc. vs 42,7 proc. w głosowaniu powszechnym). Spore poparcie w tych wyborach zyskał również George Wallace, reprezentant Amerykańskiej Partii Niezależnych. W głosowaniu powszechnym otrzymał 13,5 proc., czyli prawie 10 mln głosów (kandydaci mniejszych formacji z reguły w wyborach prezydenckich również startują, ale najczęściej poparcie dla nich jest niewielkie, nie przekłada się na głosy elektorów).

W wyborach z 1972 roku Nixon z sukcesem ubiegał się o reelekcję. Jego rywalem ze strony demokratów tym razem był George McGovern. W głosowaniu powszechnym urzędujący prezydent uzyskał 60,7 proc. poparcia, McGovern – 37,5 proc.

Drugą kadencję Nixona przerwało ujawnienie jego roli w tzw. aferze Watergate (m.in. włamanie do siedziby Demokratycznej i założenie w niej podsłuchów). Aby uniknąć oskarżenia przed Izbą Reprezentantów i oskarżenia w Senacie, prezydent ustąpił ze stanowiska.

Czytaj więcej

Wybory w USA

Wybory prezydenckie w USA: Są pierwsze wyniki. Głosowanie w Dixville Notch zakończone

Dixville Notch, wioska w New Hampshire jako pierwsza zakończyła głosowanie w wyborach prezydenckich w USA.

Gerald Ford, republikanin, 38. prezydent USA (9 sierpnia 1974 r. - 20 stycznia 1977 r.)

Gerald Ford objął fotel prezydenta USA w ramach sukcesji po Nixonie. Zdecydował się ubiegać o reelekcję w wyborach w 1976 roku. Uzyskał nominację z ramienia Partii Republikańskiej. Jego kontrkandydatem z ramienia demokratów był Jimmy Carter. Zwyciężył Carter. W głosowaniu powszechnym otrzymał 50,1 proc. poparcia (przy 48 proc. dla Forda).

Jimmy Carter, demokrata, 39. prezydent USA (20 stycznia 1977 r. - 20 stycznia 1981 r.)

Jimmy Carter piastował urząd prezydenta USA przez jedną kadencję. W wyborach 1976 roku uzyskał przewagę nad kandydatem republikanów, Gerald Fordem. Jednak już w wyniku kolejnego głosowania, odbywającego się w 1980 roku, stracił urząd na rzecz Ronalda Reagana.

Ronald Reagan, republikanin, 40. prezydent USA (20 stycznia 1981 r. - 20 stycznia 1989 r.)

Reagan po raz pierwszy wygrał w wyborach prezydenckich odbywających się w 1980 roku. Jego wynik w wyborach powszechnych to 50,8 proc. Jimmy Carter, demokrata i urzędujący prezydent, otrzymał 41 proc. poparcia. W wyborach z 6 listopada 1984 r. Reagan powtórzył swój sukces, pokonując tym razem Waltera Mondale’a (58,8 proc. vs 40,6 proc. w wyborach powszechnych).

Czytaj więcej

Wybory w USA

Walczą o władzę w cieniu Kamali Harris i Donalda Trumpa. Jaką rolę pełni wiceprezydent USA?

Amerykańscy wyborcy głosują na 47. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Zmiana nastąpi także na stanowisku wiceprezydenta. Rolę tę, w zależności od wyników głosowania, obejmie Tim Walz lub J.D. Vance. Jakie obowiązki spoczywają na wiceprezydencie USA?

George H.W. Bush, 41. prezydent USA (20 stycznia 1989 r. - 20 stycznia 1993 r.)

W listopadzie 1988 roku odbyły się pięćdziesiąte pierwsze wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych, w wyniku których na urząd prezydenta wybrano kandydata republikanów George’a H.W. Busha (przez dwie kadencje był on wiceprezydentem w administracji Reagana). Bush uzyskał 53,4 proc. poparcia w wyborach powszechnych wobec 45,7 proc. dla Michaela Dukakisa, przedstawiciela demokratów.

Bill Clinton, demokrata, 42. prezydent USA (20 stycznia 1993 r. - 20 stycznia 2001 r.)

Bill Clinton, przedstawiciel Partii Demokratycznej, sprawował urząd prezydenta przez dwie kadencje. Po raz pierwszy zapewnił sobie ten urząd zwyciężając w wyborach w 1992 roku i pokonując ówczesnego prezydenta George’a H.W. Busha. W wyborach powszechnych wyniki obu kandydatów wyglądały następująco: 43 proc. Clinton; 37,5 proc. Bush. Wygrana kandydata demokratów nie była jedyną niespodzianką tamtych wyborów. Bardzo wysoki wynik w głosowaniu powszechnym otrzymał też Ross Perot, kandydat niezależny (18,9 proc. głosów, ponad 19,7 mln). W żaden sposób nie przełożyło się to jednak na głosy elektorskie.

Clinton został ponownie wybrany na prezydenta USA dzięki wygranej w wyborach w 1996 roku. Jego rywalem z Partii Republikańskiej był Bob Dole. Wyniki wyborów powszechnych to 43 proc. poparcia dla Clintona i 37,4 proc. dla Dole’a.

Czytaj więcej

Polityka

Wybory prezydenckie w USA 2024. Czy obowiązuje cisza wyborcza?

Zasady wyboru prezydenta w Stanach Zjednoczonych znacząco różnią się od polskiego prawa wyborczego. Jedna z kluczowych różnic dotyczy kwestii ciszy wyborczej i politycznej agitacji w dniu wyborów. Jakie zasady obowiązują amerykańskich wyborców i kandydatów w wyborach?

George W. Bush, republikanin, 43. prezydent USA (20 stycznia 2001 r. - 20 stycznia 2009 r.)

W listopadzie 2000 roku odbyły się 54. wybory prezydenckie w historii USA, w wyniku których demokratę Billa Clintona w fotelu prezydenckim zastąpił republikanin George W. Bush (syn George’a H.W. Busha, prezydenta USA w latach 1989-1993). Wybory te były czwartymi wyborami w historii USA, w których kandydat, który przegrał w głosowaniu powszechnym, został prezydentem (dzięki większej liczbie głosów elektorskich). Wcześniej tego typu sytuacje miały miejsce w XIX w. (w roku 1824, 1876 i 1888). W 2000 roku Bush junior otrzymał 47,87 proc. poparcia, a jego rywal, demokrata Al Gore – 48,38 proc.

To zwycięstwo Busha do tej pory wywołuje ogromne kontrowersje. Podważana jest rzetelność tamtych wyborów, m.in. sposób ich przeprowadzenia na Florydzie, gdzie gubernatorem był Jeb Bush, brat George’a W. Busha. 

W kolejnych wyborach prezydenckich, które odbyły się w 2004 roku, prezydent Bush ubiegając się o reelekcję rywalizował z demokratą Johnem F. Kerry’m. Uzyskał 50,7 proc. poparcia (wobec 48,27 proc., jakie zdobył Kerry) i zapewnił sobie drugą kadencję.

Barack Obama, demokrata, 44. prezydent USA (20 stycznia 2009 r. - 20 stycznia 2017 r.)

Barack Obama po raz pierwszy zwyciężył w wyborach w 2008 roku. Pokonał Johna McCaina, kandydata republikanów. Uzyskał 52,92 proc. głosów w głosowaniu powszechnym (McCain 45,66 proc.). Drugie zwycięskie dla Obamy wybory odbywały się 6 listopada 2012 roku. Urzędujący prezydent otrzymał 51,06 proc. głosów. Jego kontrkandydat, republikanin Mitt Romney, zyskał w wyborach powszechnych 47,21 proc. poparcia.

Czytaj więcej

Polityka

Wybory w USA 2024: Kiedy nowy prezydent USA obejmie władzę?

Już za kilka dni odbędą się wybory prezydenckie w USA. Cały proces przebiega w kilku etapach, a ich zwieńczeniem jest zaprzysiężenie nowego prezydenta. Kiedy dokładnie będzie miało to miejsce?