Kupujący pierwsze mieszkanie może odzyskać PCC pobrany przez notariusza

Przepisy o zwolnieniu z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) dla kupujących swoje pierwsze lokum obowiązują już ponad pół roku. Ale ciągle budzą wątpliwości. Mają je też notariusze.

– I często niepotrzebnie pobierają podatek – mówi Wojciech Jaciubek, adwokat i doradca podatkowy w kancelarii Marszałek i Partnerzy-Adwokaci. Przypomina, że notariusz jest, zgodnie z ustawą o PCC, płatnikiem podatku od czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego. Odpowiada więc za jego prawidłowe rozliczenie. – Jeśli ma wątpliwości, woli pobrać podatek, aby nie ryzykować sporu z fiskusem – tłumaczy Wojciech Jaciubek.

Notariusz pobiera PCC. Czasami bezpodstawnie

Co zrobić, jeśli uważamy, że zapłaciliśmy PCC bezpodstawnie? Spróbować go odzyskać. Jeśli mamy rację, skarbówka nie powinna rzucać kłód pod nogi.

Spójrzmy na sprawę małżeństwa, które kupiło dom wraz z budynkami gospodarczymi. Jest to pierwsza nieruchomość w ich życiu, notariusz pobrał jednak od nich 2 proc. podatek.

Czy faktycznie nie przysługuje nam prawo do zwolnienia? – zapytali małżonkowie we wniosku o interpretację. Twierdzą, że ulga im się należy. I okazało się, że mają rację. Jak czytamy w interpretacji (nr 0111-KDIB2-3.4014.535.2023.2.JS): „zwolnieniu z art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlega sprzedaż nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym oraz innymi budynkami (np. gospodarczymi), o ile stanowią one część składową gruntu w ramach jednej działki ewidencyjnej”.

Fiskus potwierdził też, że małżeństwo może odzyskać zapłacony nienależnie podatek. Nie napisał jednak, w jakim trybie to zrobić. Więcej szczegółów znajdziemy w innej interpretacji, dotyczącej kobiety i mężczyzny (nie piszą, co ich łączy), którzy kupili razem mieszkanie. Żadne z nich nie miało wcześniej swojego lokum. Notariusz uznał jednak, że zwolnienie nie obejmuje zakupu nieruchomości w udziałach. I pobrał 2 proc. podatek.

Bezpodstawnie – stwierdziła skarbówka. Podkreśliła, że zwolnienie nie przysługuje wtedy, gdy kupowany jest sam udział w nieruchomości. „Natomiast w sytuacji, gdy przedmiotem sprzedaży jest lokal mieszkalny, który kupujący nabywają na współwłasność w częściach ułamkowych, umowa taka podlega zwolnieniu” – uznał fiskus. 

Czytaj więcej

Podatki

Mieszkanie bez PCC. Ale musi być pierwsze

Kupujący nieruchomość na rynku wtórnym nie zapłaci 2 proc. podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Pod warunkiem że nie ma jeszcze własnego kąta. Wyjątek: pół domu w spadku.

Jak odzyskać PCC pobrany przy zakupie pierwszego mieszkania

Następnie skarbówka powołała się na art. 11 ustawy o PCC, który określa, kiedy fiskus powinien zwrócić podatek. Między innymi wtedy, gdy uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna), nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej albo nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

Ponieważ art. 11 ustawy o PCC dotyczy ściśle określonych sytuacji, nie można go zastosować w analizowanej sprawie – stwierdzili urzędnicy. Co w takim razie pozostaje kupującym? Wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty na podstawie ordynacji podatkowej – wskazano w interpretacji (nr 0111-KDIB2-3.4014.553.2023.1.AD).

Wniosek o stwierdzenie nadpłaty

Taki tryb postępowania sugeruje też Krajowa Informacja Skarbowa. Potwierdza, że art. 11 ustawy o PCC mówiący o zwrocie tej daniny nie pasuje do sytuacji nabywcy pierwszego mieszkania/domu, od którego notariusz bezpodstawnie pobrał podatek. Dlatego należy skorzystać z przepisów ordynacji podatkowej. Konsultanci KIS radzą złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty przez e-Urząd Skarbowy. Można go oczywiście wypełnić także w papierze.