Isański, Kozłowski: Kup pan cegłę - o podatku od propozycji nie do odrzucenia

Od dłuższego czasu poruszamy jako Fundacja Prawa Podatników problem orzeczniczy, dosłownie życiowy dla wielu (potencjalnie dla wszystkich) polskich obywateli - podatników, ale i fundamentalny dla stosowania prawa podatkowego w Polsce. Chodzi o nakładanie podatku dochodowego przy braku faktycznego dochodu. Wydaje się, że bardziej jaskrawego naruszenia praw podatnika trudno sobie wyobrazić.

Słynne kiedyś powiedzonko: „kup pan cegłę” było symbolem tak zwanej propozycji nie do odrzucenia, dodatkowo zawartej w legalistycznej formule.

Oś sporu wygląda następująco. Organy administracji skarbowej przy przyzwoleniu a nawet należałoby bardziej powiedzieć - ukierunkowaniu - przez sądy administracyjne powołują się na wyrwany z kontekstu przepis prawny. Literalnie czytają przepisy o kosztach uzyskania przychodu, w których nie ma wartości nabytej w spadku/darowiźnie nieruchomości. „Czytają”, gdyż nie można w tych wypadkach mówić nawet o podstawowej wykładni logiczno-językowej, gdyż ani tu logiki ani języka w sensie budowania zdań konsekwentnych w ramach danego systemu językowego [pojęcie „dochodu”]. I to jest to drugie spojrzenie, naszej Fundacji, powołującej się nie tylko na ten argument, ale i na odwołanie się do wykładni celowościowej [niezwykle istotne w prawie podatkowych ratio legis] jak i wykładni odwołującej się do relewantnych prawnie faktów ekonomicznych, a nie do prawa jako gry językowej prawników, obojętnych na rzeczywistość. Powołujemy się też na ogólne zasady prawa podatkowego, w tym prawa podatnika chronione przez Konstytucję i Kartę Praw Podstawowych tudzież przeprowadzamy wydawałoby się przekonywującą argumentację.

Jednak te nasze uzasadnienia ciągle natrafiają na odpór adresatów. I oto przyszło nam z odsieczą samo życie. Może takie porównanie, samo w sobie spektakularne, obok którego raczej nie można przejść obojętnie, coś wreszcie zdziała.

Oto jak wyglądał odbiór bloku mieszkalnego przez inspekcję budowlaną. Na placu pod budynkiem stała niewykorzystana do budowy, nieużywana paleta cegieł. Na pytanie inspektorów: „co to jest?” inwestor odpowiedział, że niewykorzystane cegły i że bezzwłocznie przewiezie je na następną budowę. Na co inspektorzy się nie zgodzili, gdyż zgodnie z przepisami jest to odpad - pozostał po budowie. A odpad musi być zutylizowany. I tak się stało. Racjonalny inwestor zutylizował, czytaj: zniszczył nowe, dobre cegły. Poniósł kompletnie nieuzasadniony koszt.

Wyobraźnia stosujących prawo budowlane ogranicza się do schematu, że to co pozostaje po budowie to odpady i należy je zutylizować dla dobra środowiska. Nie widzą tego, że jakiegoś materiału mogło być zbyt wiele i nie został on wykorzystany, więc absurdem ekonomicznymi jak i absurdem dla środowiska jest niszczenie tego co kosztem niszczenia środowiska zostało wyprodukowane. Bo przecież wypalanie cegieł to niszczenie środowiska, a nie dbanie o nie. A elementem dbania o środowisko ma być obowiązkowa utylizacja odpadów. Mało tego, takie czytanie prawa budowlanego sprzeczne jest w oczywisty sposób z ratio legis tych przepisów.

Taka sama jest logika nakładania podatku dochodowego od sprzedaży nieruchomości nabytych w spadku lub darowiźnie. Państwo przecież chroni majątek dorobkowy rodzin poprzez zwolnienie z podatku nabytych w spadku lub darowiźnie mieszkań. A ich późniejsza sprzedaż jest zamianą aktywów, a nie dochodem do opodatkowania.

Ci. którzy go nakładają, nie widzą istoty tych przepisów. Tego, że skoro nie ma dochodu, to nie może być podatku dochodowego.

Czytaj więcej

Podatki

Marek Isański: Skutki nowelizacji przepisów, które były błędnie interpretowane

Rozwój otaczającego nas świata powoduje, że przepisy prawa, a w tym przepisy prawa podatkowego, mogą się zmieniać. Można np. zmieniać/podwyższać kwoty mandatów, gdy wypadków drogowych jest zbyt wiele w stosunku do państw sąsiednich. Można obniżać podatki jeśli chce się zwiększyć aktywność inwestycyjną przedsiębiorców. Można podwyższać podatki, gdy brakuje pieniędzy na niezbędne wydatki. Niestety zdarzają się też sytuacje złego stosowania przepisów wskutek błędnej interpretacji uchwalonego prawa. Właściwą drogą naprawy nie jest zmiana prawa, ale doprowadzenie do korekty wykładni.

A przepis, który mówi, że sprzedaż jest źródłem przychodu ma zastosowanie do sytuacji, gdy przychód jest faktycznym przysporzeniem majątkowym, a nie zamianą aktywów z nieruchomości na pieniądze. Bo majątkiem spadkobiercy jest wartość nabytej nieruchomości wyrażona w pieniądzu i po jej sprzedaży majątek może wzrosnąć (i ten wzrost należy w równie oczywisty sposób opodatkować podatkiem dochodowym) – może wzrosnąć, ale przecież nie musi.

Tak samo jak na placu po budowie mogą pozostać odpady i je należy zutylizować dbając o środowisko. Mogą jednak pozostać gotowe do wykorzystania materiały budowlane. I traktowanie ich jako odpady jest równie absurdalne jak traktowanie jako dochód zamiany otrzymanego w spadku mieszkania na pieniądze.