Jacek Trela o "Willa plus": Prawo na usługach rządzących

Od kilkunastu dni media informują o wynikach konkursu zorganizowanego w ubiegłym roku przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, w ramach którego rozdysponowano dla organizacji pozarządowych (fundacji, stowarzyszeń itp.) 40 mln zł, w tym na zakup lub budowę nieruchomości. Konkurs ten zyskał miano Willa+, jako że duża część zwycięzców jest związana z partią rządzącą, a przedwojenna modernistyczna willa na warszawskim Mokotowie o powierzchni ponad 400 mkw. zakupiona za publiczne pieniądze przyznane przez ministra Czarnka, otwiera listę innych podobnych zakupów, jak dom na Żoliborzu, działka z dwoma stawami i lasem czy apartament w Lublinie.

Parafrazując paremię finis coronat opus, można powiedzieć, że w tym przypadku to konkurs wieńczy dzieło. A zatem jak się wszystko zaczęło? W jaki sposób stało się prawnie możliwe przeprowadzenie takiego konkursu i w jego wyniku transfer publicznych pieniędzy do prywatnych organizacji na zakupy nieruchomości, czyli na zbudowanie ich majątku, a nie na działalność bieżącą?

Czytaj więcej

Polityka

"Willa plus". Minister Czarnek w Sejmie: Gdzie tu jest jakakolwiek afera?

- Nie macie prawa mierzyć nas swoją bandycką, złodziejską miarą, bo nie wszyscy są tacy jak wy - mówił w Sejmie do opozycji minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek, odpierając zarzuty w sprawie konkursu nazywanego "willa plus".

Szkoła robienia wrzutek

22 marca 2022 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. W uzasadnieniu do tego projektu można przeczytać, że dotyczy on „wprowadzenia zmian wynikających z konieczności przygotowania rozwiązań dotyczących organizacji i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego w latach szkol- nych 2021/2022 – 2023/2024, w których egzaminy te zdawać będą uczniowie i absolwenci, którzy dużą część swego kształcenia realizowali w warunkach stanu epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2, tj. z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość”.

Biuro Analiz Sejmowych skupiło się w swojej opinii na wskazanym celu projektu i oceniło go pozytywnie. Na posiedzeniu Sejmu 7 kwietnia 2022 r. za ustawą oddano 437 głosów. Potem jeszcze niewielkie zmiany wprowadził Senat i 12 maja ustawa po poprawkach senackich została zatwierdzona przez Sejm znakomitą większością. Weszła w życie 27 maja 2022 r.

Tymczasem wśród regulacji realizujących wskazany w uzasadnieniu cel, istotny z punktu widzenia interesu dziesiątków tysięcy uczniów, znalazły się dwa przepisy, odnoszące się zresztą do dwóch różnych ustaw zmienionych aktem z 12 maja, które umożliwiły przekazywanie pieniędzy do fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji prywatnych na zakup nieruchomości. Przepisy te nie mają żadnego związku z egzaminami ósmoklasistów i maturzystów. Rządzący doprowadzili do perfekcji tego rodzaju „wrzutki” rozwiązań niemających wiele wspólnego z deklarowanymi celami projektowanych ustaw. Takie działanie przeczy zasadom poprawnej legislacji i nie powinno mieć miejsca w państwie prawa.

Pierwszy z kluczowych dla planu Willa+ przepisów dodaje w ustawie o systemie oświaty artykuł 90x , który m.in. stwierdza, że „W celu realizacji polityki oświatowej państwa minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może ustanowić programy inwestycyjne”. Można powiedzieć, że zapis brzmi całkiem zwyczajnie, choć oczywiście rodzi się pytanie, dlaczego znajduje się w ustawie, która ma regulować zasady egzaminów szkolnych.

Skuteczny kamuflaż

Drugi z przepisów odnosi się do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych i dodaje w niej art. 75a, który upoważnia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do udzielenia dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji związanych z realizacją programów inwestycyjnych, o których mowa w art. 90x ustawy o systemie oświaty. I jak się teraz okazało, programy inwestycyjne to nic innego jak zakupy willi i innych nieruchomości.

Przepisy o programach inwestycyjnych i przeznaczanych na nie pieniądzach publicznych zostały nie tylko w pewnym sensie zakamuflowane w ustawie, która miała według uzasadnienia służyć przede wszystkim uregulowaniu praw ósmoklasistów i maturzystów, ale także tak sformułowane, poprzez użyte ogólne pojęcie „program inwestycyjny”, że trudno było zakładać podejrzliwie, że zostaną wykorzystane na sfinansowanie zakupów atrakcyjnych nieruchomości przez fundacje i inne organizacje, z którymi sympatyzuje minister Czarnek.

Rację miał Cyceron, mówiąc, że historia jest nauczycielką życia. Powinniśmy zatem wiedzieć, że jeszcze w latach 90. XX w. Jarosław Kaczyński przeprowadził podobną „operację”, w wyniku której jego partia lub powiązane z nią podmioty stały się właścicielami atrakcyjnych nieruchomości w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej, która jest obecnie siedzibą PiS, i przy ul. Srebrnej, gdzie kilka lat temu próbowano zrealizować inwestycję znaną pod nazwą „Dwie wieże”.

Po odsunięciu PiS od władzy apolityczna prokuratura oddzielona od zwierzchnictwa ministra sprawiedliwości powinna przyjrzeć się tworzeniu projektu ustawy z 12 maja 2022 r., aby ustalić, na jakim etapie prac nad tym dokumentem zostały wprowadzone przepisy niezwiązane z deklarowanym celem uchwalenia ustawy, umożliwiające rozdzielanie pieniędzy publicznych na zakupy nieruchomości przez fundacje i stowarzyszenia.