Reforma procedury karnej: problem z aktami oskarżenia nadesłanymi przed 1 lipca 2015

"Wielka nowelizacja" kodeksu postępowania karnego weszła w życie 1 lipca. Dwa dni później doszły mnie informacje, że pojawił się pierwszy problem. Otóż sądy chcą zwrócić do prokuratury akty oskarżenia nadane przez prokuratury 30 czerwca w urzędach pocztowych, jeśli te dostarczyły je 1 lipca.

Publikacja: 11.07.2015 13:50

Reforma procedury karnej: problem z aktami oskarżenia nadesłanymi przed 1 lipca 2015

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

Od 1 lipca akty oskarżenia mają mieć bowiem inną formę, a sprawy być rozpoznawane w innej formule. Bardzo mnie to zdziwiło, bo od lat prokuratury 30 czerwca oraz 31 grudnia wysyłały do sądów akty oskarżenia za pośrednictwem urzędów pocztowych i wszystko było w porządku, a nikt nie mówił, że ma się coś zmienić.

Środowisko sędziów powoływało się na treść art. 36 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw z 27 września 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 1247): ,,W sprawach, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wniesiono do sądu akt oskarżenia (...)", interpretując, że wniesienie aktu oskarżenia oznacza tylko jego ,,fizyczne" wniesienie do budynku sądu przed 1 lipca, a już nie wniesienie za pomocą przesłania. Jeżeli zatem akt oskarżenia był nadany 30 czerwca, a doręczony do sądu 1 lipca, to już był wniesiony w rozumieniu ww. przepisu 1 lipca i musi odpowiadać nowym przepisom. Taka interpretacja oznaczałaby, że trzeba kompletnie pozmieniać akty oskarżenia i akta spraw, dostosowując je do nowych przepisów. Poza tym kierując akt oskarżenia za pomocą poczty, prokurator nie wiedziałby, na jakich zasadach sprawa ostatecznie trafi do sądu, czy zostanie fizycznie dostarczona 30 czerwca czy już 1 lipca.

Ustawodawca w nowelizacji nie zdefiniował, co należy rozumieć przez pojęcie ,,wniesiono do sądu akt oskarżenia". Trzeba więc odwołać się do ustawy głównej, choć tam również nie ma definicji tego zwrotu, a jest np. mowa o wnoszeniu aktu oskarżenia (art. 331 k.p.k.) czy wniesieniu apelacji (art. 445 § 1 k.p.k.). Według k.p.k. termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej (zob. art. 124). Przy braku definicji legalnej w przepisach zmieniających k.p.k. powinno się stosować reguły dotyczące terminów wskazane w k.p.k., a zatem uznać, że akt oskarżenia nadany 30 czerwca, a fizycznie doręczony do sądu 1 lipca jest aktem oskarżenia wniesionym do sądu przed dniem wejścia w życie „nowego k.p.k.". Podobny problem zaistniał już wcześniej i był przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego, a dotyczył brzmienia art. VIII ustawy – Przepisy wprowadzające kodeks postępowania karnego z 19 kwietnia 1969 r. (DzU z 1969 r. nr 13, poz. 97: „Jeżeli na podstawie kodeksu postępowania karnego nastąpiła zmiana właściwości sądu, orzeka sąd dotychczas właściwy, jeżeli akt oskarżenia wniesiono przed dniem wejścia w życie niniejszego kodeksu". Wtedy Sąd Wojewódzki we Wrocławiu przedstawił SN zagadnienie prawne o treści: „Jaka data w świetle przepisu art. VIII przepisów wprowadzających kodeksu postępowania karnego decyduje o wniesieniu aktu oskarżenia, a w szczególności, czy data nadania przez prokuraturę w urzędzie pocztowym czy też data wpływu tego aktu oskarżenia do sądu?". Sąd Najwyższy stwierdził: ,,Akt oskarżenia nadany w urzędzie pocztowym przed 1 stycznia 1970 r. należy uważać za wniesiony do sądu przed dniem wejścia w życie kodeksu postępowania karnego" (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Karna z 5 listopada 1970 r., VI KZP 59/70). Sąd Najwyższy analizując wówczas art. 109 k.p.k. z 1969 r. (odpowiednik obecnego art. 124 k.p.k.), stwierdził, że należy odnieść ten przepis do określenia daty wniesienia aktu oskarżenia, jeżeli nie został złożony bezpośrednio we właściwym sądzie, lecz nadany w szczególności w polskim urzędzie pocztowym, gdyż taki sposób wnoszenia pism jest w ogóle ustawowo dopuszczalny.

Komentatorzy przepisów wprowadzających k.p.k. z 1997 r. uznali, że teza wyrażona przez SN zachowuje aktualność (zob. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2012, Legalis, teza 5 do art. 7 oraz T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego, Kraków 2005, s. 1595). Art. 7 przepisów wprowadzających k.p.k. z 6 czerwca 1997 r. (DzU z 1997 r. nr 89, poz. 556) ma treść: ,,Jeżeli na podstawie kodeksu postępowania karnego nastąpiła zmiana właściwości sądu, orzeka sąd dotychczas właściwy, gdy akt oskarżenia wniesiono przed dniem wejścia w życie niniejszego kodeksu".

Skoro zatem dotychczas akty oskarżenia mogły być wnoszone z zachowaniem terminu za pośrednictwem poczty, to nie widzę powodu, by przepisy nowelizujące k.p.k. były interpretowane odmiennie, skoro nie zawierają innego objaśnienia, co należy rozumieć przez ,,wniesienie aktu oskarżenia".

Autor jest prokuratorem rejonowym w Olsztynie

Od 1 lipca akty oskarżenia mają mieć bowiem inną formę, a sprawy być rozpoznawane w innej formule. Bardzo mnie to zdziwiło, bo od lat prokuratury 30 czerwca oraz 31 grudnia wysyłały do sądów akty oskarżenia za pośrednictwem urzędów pocztowych i wszystko było w porządku, a nikt nie mówił, że ma się coś zmienić.

Środowisko sędziów powoływało się na treść art. 36 ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw z 27 września 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 1247): ,,W sprawach, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wniesiono do sądu akt oskarżenia (...)", interpretując, że wniesienie aktu oskarżenia oznacza tylko jego ,,fizyczne" wniesienie do budynku sądu przed 1 lipca, a już nie wniesienie za pomocą przesłania. Jeżeli zatem akt oskarżenia był nadany 30 czerwca, a doręczony do sądu 1 lipca, to już był wniesiony w rozumieniu ww. przepisu 1 lipca i musi odpowiadać nowym przepisom. Taka interpretacja oznaczałaby, że trzeba kompletnie pozmieniać akty oskarżenia i akta spraw, dostosowując je do nowych przepisów. Poza tym kierując akt oskarżenia za pomocą poczty, prokurator nie wiedziałby, na jakich zasadach sprawa ostatecznie trafi do sądu, czy zostanie fizycznie dostarczona 30 czerwca czy już 1 lipca.

Opinie Prawne
Tomasz Siemiątkowski: Szkodliwa nadregulacja w sprawie cyberbezpieczeństwa
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Czy wolne w Wigilię ma sens? Biznes wcale nie musi na tym stracić
Opinie Prawne
Robert Gwiazdowski: Awantura o składki. Dlaczego Janusz zapłaci, a Johanes już nie?
Opinie Prawne
Łukasz Guza: Trzy wnioski po rządowych zmianach składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Rząd wypuszcza więźniów. Czy to rozsądne?