Unijna liberalizacja handlu z Ukrainą napotyka na trudności w Polsce, bo niewdrażanie tej umowy popiera nawet kierownictwo resortu rolnictwa. Skutki ekonomiczne są takie, że Polska nie zarabia, a Ukraińcy wysyłają zboże przez własny port w Odessie i Rumunię. Politycznie być może to przynosi zyski, ekonomicznie – straty, zostaje też otwarte pytanie o to, jak długo łamanie przepisów unijnych będzie po cichu akceptowane przez Brukselę.
Już po trzech tygodniach od nowego przedłużenia umowy o liberalizacji handlu z Ukrainą, która weszła w życie 6 czerwca – wyczerpał się limit na bezcłowy import jaj, cukru i owsa z Ukrainy, więc na te produkty wracają cła. Jednak traktat z Ukrainą nie limitował importu zboża, tego Polakom nie udało się w Brukseli wywalczyć. Już następnego dnia po wejściu w życie nowej umowy brokerzy zboża informowali „Rz”, że nic się nie zmieniło, zboże z Ukrainy nadal nie może wjechać, bo wciąż nie są aktywne kody celne. Te zaś nie działają, ponieważ – według polskich władz – nadal pozostaje w mocy rozporządzenie ministra rozwoju i technologii wstrzymujące eksport zbóż z 15 września 2023 r. To zaskakujące, bo umowa o liberalizacji handlu między Komisją Europejską a Ukrainą jest aktem nadrzędnym wobec polskich przepisów, a Polska handlu z krajem pozaunijnym w ogóle nie powinna sama regulować, bo to leży w kompetencjach KE. Tyle teoria.
Czytaj więcej
Głównym winowajcą rolniczych protestów w Polsce i UE jest Rosja. Swoje dołożyły też wielkie sieci handlowe, naciskając na obniżki cen żywności. Polski rząd nie ma pomysłu, jak zakończyć protesty, a i sami rolnicy nie wiedzą, czego się domagają.
Rozporządzenie polskiego ministra ponad prawem UE
Jak wyjaśnia resort finansów, mimo wejścia w życie ATM rozporządzenie „nadal obowiązuje i jest bezterminowe”, przy czym zakaz nie dotyczy tranzytu zewnętrznego, pod warunkiem że zakończy się on w polskich portach morskich lub poza terytorium Polski. A kody nie działają, bo towary podlegające zakazowi przywozu nie mogą być objęte procedurą dopuszczenia do obrotu. – Systemy informatyczne Krajowej Administracji Skarbowej walidują zgłoszenia celne, co w przypadku zakazu przywozu oznacza, że zgłoszenia celne o objęcie takich towarów procedurą dopuszczenia do obrotu są odrzucane przez KAS – wyjaśnia resort finansów.
Zboże z Ukrainy ruszyło do Polski w większych ilościach dopiero po napaści Rosji na Ukrainę i zablokowaniu portu w Odessie, jednak od kwietnia 2023 r. to zboże nie może wjeżdżać na polski rynek wewnętrzny, tylko na tranzyt. Według raportu NIK do Polski wjechało od 2022 r. 4 mln ton zboża i nasion roślin oleistych, z tego tylko 0,7 mln ton na tranzyt. Dziś nawet tranzyt zanika i… widać już tego koszty. – Obserwuję bardzo mało tranzytu ukraińskiego zboża, niestety Ukraińcy przerzucili się na swoje porty w Odessie i poty rumuńskie, a do nas idą śladowe ilości z zachodniej Ukrainy – mówi Dariusz Kutzias prowadzący firmę handlową Daku Intl. I tłumaczy, że to był dodatkowy dochód dla całego łańcucha logistycznego. – Na przewozach zboża PKP Cargo zarabiały firmy handlowe, porty na jego przeładowywaniu, kontrola jakości. Sprzedawaliśmy to zboże do Niemiec, Irlandii, Hiszpanii, Holandii – mówi Kutzias. Dziś kukurydza idzie do Niemiec, ale nie przez Polskę, a ogromnymi statkami z Morza Czarnego.
