Wielka waloryzacja zamówień

Inflacja sprawiła, że wart setki miliardów złotych rynek zamówień publicznych to dziś pole trudnych rozmów firm z zamawiającymi. Po jednej stronie mamy wzrost kosztów realizacji umów, po drugiej – coraz bardziej napięte budżety.

Publikacja: 25.05.2023 03:00

Siedziba Urzędu Zamówień Publicznych

Siedziba Urzędu Zamówień Publicznych

Foto: PAP/Jacek Turczyk

Wartość zamówień udzielonych w ubiegłym roku na podstawie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych (Pzp) opiewała na kwotę 256,5 mld zł. W tym roku, według danych Urzędu Zamówień Publicznych (UZP), podpisano już umowy na kwotę 40,8 mld zł. Czołówkę, jeśli chodzi o wartość, okupują kontrakty na różnego rodzaju roboty budowlane. Dla firm, które je wykonują, ostatnie miesiące były jednak trudne.

Rzeczpospolita

Podniesienie limitów

„Szoki cenowe surowców związane z wybuchem wojny w Ukrainie oraz oczekiwanie rynku na uruchomienie środków unijnych spowodowały opóźnienia na rynku zamówień publicznych. (…) Z perspektywy branży budowlanej ważny był dialog z zamawiającym oraz reakcja Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w postaci zwiększenia limitu waloryzacyjnego z 5 proc. do 10 proc. na starych i nowych kontraktach. GDDKiA podpisał aneksy waloryzacyjne łącznie dla 114 inwestycji realizowanych przez 26 wykonawców” – czytamy w raporcie Budimexu za 2022 r.

O osiągnięciu porozumienia z GDDKiA ws. waloryzacji kontraktów drogowych i podpisaniu pierwszych aneksów do umów w rocznym raporcie giełdowym wspomina również Mirbud. Dla tej spółki wyzwaniem są też kontrakty na mniejsze roboty budowlane podpisywane np. z samorządami. – „Notowany spadek rentowności w segmencie budynków użytku publicznego wynikał z sytuacji rynkowej i braku zapisów waloryzacyjnych w umowach z zamawiającymi, którymi w tym segmencie są głównie jednostki samorządu terytorialnego. Ze względu na rozproszenie i indywidualne podejście każdego z wyżej wspomnianych zamawiających proces negocjacji zapisów waloryzacyjnych jest utrudniony i długotrwały. Sukcesywnie negocjujemy i podpisujemy aneksy waloryzacyjne również do tych umów” – informuje firma.

Czytaj więcej

Długa lista bolesnych ciosów w biznes

Pomoc wykonawcom

Przedsiębiorcom realizującym publiczne kontrakty, borykającym się z gwałtownym wzrostem cen, miały pomóc uchwalone jesienią ubiegłego roku zmiany w prawie zamówień publicznych (ustawa z 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców). Wprowadziły one np. obowiązek umieszczania klauzul waloryzacyjnych w umowach na dostawy (do tej pory taka konieczność istniała jedynie w umowach na roboty budowlane i usługi). Skróceniu uległ także okres obowiązywania umów, dla których klauzule waloryzacyjne są obligatoryjne (z 12 miesięcy do 6).

Nowelizacja dała też możliwość wprowadzania zmian w kontraktach już realizowanych, zawartych jeszcze przed jej wejściem w życie. Warunkiem jest m.in. stwierdzenie „istotnej zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia publicznego, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć”.

Czytaj więcej

Niebezpieczny nadmiar optymizmu?

Firmy chwalą te zmiany. Część z nich wskazuje jednak, że są one niewystarczające. – Firmy budowlane zrzeszone w Pracodawcach RP sygnalizują, że palącym problemem jest zwiększenie limitów waloryzacyjnych wyznaczonych przez GDDKiA – mówi Martyna Siemiatycka, ekspert ds. społeczno-gospodarczych tej organizacji. – Zwiększenie ich w 2022 r. do poziomu 10 proc. okazuje się niewystarczające. Nie oddaje pełnego wzrostu cen od momentu ofertowania. Nie ma przy tym znaczenia, że inflacja nieco zwolniła, a ceny się ustabilizowały. Ich wysokość jest wyższa niż w roku ubiegłym, wobec czego zmiana wskaźników jest konieczna – tłumaczy.

I dodaje: – Przedsiębiorcy z branży budowlanej dostrzegają także pewne trudności w zakresie realizacji kontraktów Pzp [w ramach zamówień publicznych – red.], których stroną są samorządy, zaznaczając jednocześnie, że ci zamawiający, co do zasady, otwarci są na dialog z wykonawcami – mówi Siemiatycka. – W tym przypadku problemem nie są przepisy, ale brak funduszy lub wątpliwości w zakresie kroków, jakie mogą podjąć w określonych sytuacjach. Samorządowcy jako podmioty równie mocno mierzące się z trudną sytuacją gospodarczą, świadome dzisiejszych problemów i barier – dodaje ekspertka.

Kłopoty zamawiających

O problemach, z jakimi mierzą się samorządy, mówi Artur Szymczyk, zastępca prezydenta Lublina ds. inwestycji i rozwoju. – Realizacja umów podpisywanych przez miasto Lublin i miejskie jednostki budżetowe z wykonawcami wyłonionymi na podstawie Pzp, w kontekście zawartych w nich klauzul waloryzacyjnych, przekłada się w obecnej sytuacji gospodarczej na konieczność zwiększania wydatków na realizację części zadań.

Czytaj więcej

Jakub Borowski: Idzie dobry czas dla turystyki

W tym roku w Lublinie było kilka przypadków waloryzowania kontraktów. – Należy spodziewać się tendencji wzrostowej w tym zakresie, a tym samym będziemy musieli mierzyć się z większym obciążeniem budżetu miasta – informuje wiceprezydent Lublina. I dodaje: – Niestety, ustawodawca, tworząc nowe regulacje mające na celu przede wszystkim ochronę wykonawców, nie przewidział rekompensat dla zamawiających z tytułu wzrostu kosztów realizacji inwestycji związanych z parametrami makroekonomicznymi.

Dziś ze zmianami w ustawie Pzp dającymi wykonawcom szersze pole do negocjowania podwyżek wynagrodzeń borykają się też publiczne szpitale. Organizacje zrzeszające te placówki oraz organizacje samorządowe kilka dni temu przedstawiły projekt zmian w zasadach wyceniania świadczeń przez NFZ. Argumentowały, że muszą dziś mierzyć się ze znaczącym wzrostem kosztów udzielania świadczeń. Wpływ na to mają, oprócz kwestii związanych z podwyżkami dla pracowników medycznych czy podniesieniem płacy minimalnej, również konieczność renegocjowania kontraktów zawieranych na podstawie prawa zamówień publicznych.

Brak środków

Urząd Zamówień Publicznych w tej chwili pomaga zamawiającym i wykonawcom we wdrażaniu nowych przepisów Pzp. – Urząd wspólnie z reprezentantami branżowych zrzeszeń sektora budownictwa sformułował przykładowe klauzule waloryzacyjne dla tego sektora. Pokazują one, w jaki sposób mechanizmy waloryzacyjne można uwzględnić przy konstruowaniu postanowień umownych – mówi Michał Trybusz, rzecznik UZP. – M.in. dzięki takiemu podejściu widzimy wzrost zainteresowania kwestią waloryzacji. Obecnie obowiązujące przepisy oraz wypracowane regulacje „miękkie” (w tym wspomniane przykładowe klauzule) tworzą płaszczyznę do negocjacji pomiędzy stronami kontaktów. Zauważamy jednak, że tam, gdzie są chęci do rozmów, często rozbijają się one o brak wystarczających środków, aby móc pogodzić oczekiwania wykonawców z możliwościami zamawiających.

Wartość zamówień udzielonych w ubiegłym roku na podstawie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych (Pzp) opiewała na kwotę 256,5 mld zł. W tym roku, według danych Urzędu Zamówień Publicznych (UZP), podpisano już umowy na kwotę 40,8 mld zł. Czołówkę, jeśli chodzi o wartość, okupują kontrakty na różnego rodzaju roboty budowlane. Dla firm, które je wykonują, ostatnie miesiące były jednak trudne.

Podniesienie limitów

Pozostało 94% artykułu
Budżet i podatki
Powódź i straty liczone w miliardach. Czy budżet państwa to zniesie?
Budżet i podatki
Deficyt w budżecie: to już niemal połowa planu na cały rok
Budżet i podatki
Opodatkowanie e-papierosów idzie na boczny tor?
Budżet i podatki
MF: dochody budżetowe kuleją. Będzie nowelizacja? Co z budżetem na 2025 rok?
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Budżet i podatki
Kancelaria Premiera mocno się odchudza. Co na to inne urzędy?