Przez ostatnie dwie dekady w ramach różnych programów unijnych zrealizowano w Polsce Wschodniej tysiące projektów. W ich przeprowadzenie zaangażowane były tysiące osób i instytucji, które aktywnie, a przede wszystkim skutecznie sięgały i wciąż sięgają po unijne wsparcie. Przez ten czas nauczyliśmy się lepiej wykorzystywać oferowane środki. Łatwiej planujemy działania i sprawniej zarządzamy projektami. Wiemy, że wielu inwestycji bez wsparcia UE nie udałoby się nam zrealizować. To wszystko w tak krótkim czasie nie byłoby możliwe bez członkostwa w Unii Europejskiej.
Jest lepiej
20 lat w Unii pozwala na ocenę tego, co przyniosła nam przynależność do Wspólnoty. Widoczne są różnice, gdy patrzymy na odpowiednie wskaźniki. Dysproporcje rozwojowe pomiędzy makroregionem Polski Wschodniej a średnią dla Unii Europejskiej (EU-27) zmniejszyły się. W 2004 roku w 5 województwach Polski Wschodniej PKB per capita wynosił od 35 do 39% średniej dla 27 krajów UE. W 2022 roku był znacznie wyższy i wynosił od 55 do 59% unijnej średniej. Mieszkańcy odczuwają wyraźną poprawę, m.in. na skutek obniżenia poziomu bezrobocia. Stopa bezrobocia rejestrowanego w 2004 roku w 5 województwach Polski Wschodniej wynosiła od 16,1 do 29,2%. W 2023 roku była niższa o kilkanaście punktów procentowych – od 7 do 8,6%.
W tegorocznym rankingu jakości życia w polskich miastach, przeprowadzonym przez Business Insider, aż 3 miasta z Polski Wschodniej znalazły się w pierwszej dziesiątce. Analiza danych wskazała Olsztyn jako najlepsze miasto do życia w Polsce.
Liczba zrealizowanych projektów
Polska Wschodnia stanowi w znacznej części obszar graniczny nie tylko dla Polski, lecz także dla całej Wspólnoty. Jako mniej uprzemysłowiona, wymaga większej troski i większego zaangażowania środków. Stąd przygotowywane są specjalne programy, które pomagają sprawniej osiągać cele polityki spójności UE, czyli wyrównywać różnice w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów Unii.
Dzięki tej polityce w latach 2004-2020 na terenie 5 województw Polski Wschodniej zrealizowano ponad 66 tys. projektów o wartości ponad 240 mld złotych, z czego dofinansowanie unijne wyniosło ponad 196 mld złotych. Wszystkie te inwestycje to konkretne korzyści dla mieszkańców, działających tu firm i inwestorów. Zainwestowane pieniądze pracują w gospodarce, przynosząc mierzalne efekty gospodarczego wzrostu. Polska Wschodnia od 2004 do 2021 roku nadrobiła od ok. 20 do 24% dystansu rozwojowego w relacji do UE (mierzonego w PKB per capita) w województwach podlaskim, podkarpackim i lubelskim, do ok. 25% w świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim.
Potrzebę dodatkowego finansowania wschodnich województw uwzględniono po raz pierwszy w 2007 roku. Uruchomiono wtedy Program Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 realizowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Pula środków wyniosła ponad 110,6 mld złotych, z czego dofinansowanie unijne 66 mld złotych. Fundusze pomogły między innymi stworzyć i rozbudować zaplecze naukowe i techniczne dla: 21 szkół wyższych, 12 parków przemysłowych i naukowo-technologicznych, 650 laboratoriów na uczelniach. Pieniądze wsparły 2,9 tys. małych i średnich firm. Rozbudowano sieć dróg i systemy transportu miejskiego w miastach wojewódzkich. Zbudowano 15 tys. km sieci szkieletowej dla rozwoju szybkiego Internetu.
Dworzec w Kielcach
Program stworzył dobre podstawy do dalszych zmian w regionie. W kolejnej perspektywie finansowej UE w Programie Polska Wschodnia 2014-2020 makroregion zyskał ponad 130 mld złotych, w tym 80,3 mld złotych z unijnego dofinansowania. Wsparto 3,5 tys. przedsiębiorstw, w tym 1400 start-upów. Wdrożono prawie 3 tys. innowacji, a 700 firm pojawiło się na rynkach zagranicznych. Poprawiła się także dostępność transportowa. Zbudowano lub zmodernizowano 160 km dróg, odnowiono 10 dworców kolejowych i ponad 100 stacji oraz przebudowano ok. 540 km linii kolejowych. Rozbudowano i unowocześniono systemy transportu miejskiego w miastach wojewódzkich.
Program dla Polski Wschodniej będzie kontynuowany również w najbliższych latach. Na program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 przypada 12 mld złotych. Zmiany zapoczątkowane w minionych latach będą kontynuowane i utrwalane, a wsparcie, oprócz 5 dotychczasowych województw, obejmie również regionalną część województwa mazowieckiego (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów). Nadal wspierane będą innowacje biznesowe, start-upy, infrastruktura transportowa – zeroemisyjny transport publiczny w miastach, a także ponadregionalna sieć dróg i kolei. Finansowane będą również nowe obszary – inwestycje w inteligentne sieci energetyczne, adaptacja miast do zmian klimatu czy ochrona bioróżnorodności. Wszystkie projekty realizowane będą zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem.
Programy dla Polski Wschodniej to nie jedyne źródło dofinansowań. Wsparcie płynie też z innych programów krajowych, osobnych dla każdego województwa – regionalnych oraz w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej.
Wsparcie wielowymiarowe
Zmiany widoczne są w wielu dziedzinach. Rozwijają się firmy, które między innymi dzięki innowacjom, stają się bardziej konkurencyjne. Pojawia się więcej usług społecznych, także tych, które wspierają zatrudnienie i pomagają zapobiegać wykluczeniu. Służba zdrowia zyskuje nowoczesny sprzęt do diagnostyki. Szkoły i uczelnie stają się nowocześniejsze i bardziej dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Realizowane są różne projekty cyfrowe. Wsparcie dotyczy także ochrony środowiska i bioróżnorodności, pomaga rozwijać turystykę. Na rozwój makroregionu niewątpliwy wpływ mają także inwestycje transportowe, np. nowe trasy szybkiego ruchu (Via Carpatia, S61, S8, Trasa Lubelska, Via Baltica). Dla wygody mieszkańców powstają nowe centra przesiadkowe (np. nowoczesne dworce w Kielcach lub Lublinie). Dzięki projektom rewitalizacji miasta i mniejsze miejscowości pięknieją i lepiej dopasowują się do potrzeb społeczeństwa.
Większość z nas nie jest w stanie wyobrazić sobie przyszłości bez Unii Europejskiej i inwestycji, które zmieniają życie mieszkańców, zwiększają atrakcyjność inwestycyjną i wpływają na rozwój nie tylko poszczególnych regionów, ale i całej Polski. Cel wszystkich realizowanych projektów jest niezmienny – aby Polska Wschodnia stawała się jeszcze lepszym miejscem do życia, pracy i inwestowania.
Materiał Promocyjny
