Hanny Gronkiewicz-Waltz kłopoty z reprywatyzacją w Warszawie

Kancelaria Premiera, wtorek 21 lipca 2009 roku. Tuż przed posiedzeniem rządu do Donalda Tuska dociera informacja o zadymie w Warszawie. Handlarze z Kupieckich Domów Towarowych, stworzonych na dziko w samym centrum miasta, bronią się przed eksmisją komorniczą. Na miejscu jest policja gotowa do interwencji.

Tusk się wścieka. Wzywa do siebie kilku ministrów, a także prezydent Warszawy Hannę Gronkiewicz-Walt. – Chcecie, żebym przegrał wybory?! – krzyczy, pokazując na transmisję telewizyjną. – Wstrzymać interwencję!

Gronkiewicz-Waltz chce złożyć dymisję. Wspiera ją szef MSWiA Grzegorz Schetyna, który broni interweniujących policjantów. Jest już za późno na zatrzymanie szwadronów. Gdy telewizja pokazuje jatkę, Tusk rzuca zdenerwowany: – To wy będziecie ponosić za to konsekwencje.

Całe trwające od 2006 r. rządy Hanny Gronkiewicz-Waltz w Warszawie znaczone były podobnymi kontrowersjami. Awanse dla skompromitowanych samorządowców, podejrzane powiązania urzędników z prywatnym biznesem, a do tego miejska proza – opóźnione latami oddanie metra, zalany ważny tunel samochodowy czy wysokie opłaty za media i transport.

Do tej pory i pani prezydent, i Platformie – wbrew obawom Tuska – uchodziło to jednak na sucho. Ale teraz sytuacja jest poważniejsza. Narastający od ponad dekady skandal wokół reprywatyzacji stołecznych nieruchomości może Gronkiewicz kosztować karierę, a PiS dać amunicję do kluczowego ataku na Platformę.

Gronkiewicz-Waltz jest w Platformie trochę ciałem obcym. Nie uczestniczyła w budowie partii na przełomie lat 2000 i 2001 i nigdy nie była związana z środowiskiem gdańskich liberałów, którzy ją tworzyli. Dołączyła do PO dopiero przed wyborami parlamentarnymi w 2005 r., gdy Platforma szła po władzę.

Do polityki trafiła na początku lat 90. przez Kancelarię Prezydenta Lecha Wałęsy. To właśnie Wałęsa wskazał ekspertkę od prawa bankowego z Uniwersytetu Warszawskiego na prezesa NBP w kluczowym momencie gospodarczej transformacji. Niechętny Wałęsie Sejm wówczas jej jednak nie wybrał i objęła stanowisko dopiero za drugim podejściem, wiosną 1992 r.

Idąc do NBP, Gronkiewicz-Waltz była ściśle związana ze środowiskiem Wałęsy – wcześniej kandydowała do parlamentu z list prowałęsowskiej, marginalnej partyjki Victoria.

Ruch ust papieża

Szybko jednak Wałęsę zdradziła. Gdy w wyborach prezydenckich 1995 r. Wałęsa znalazł się w trudnej sytuacji, bo wyzwanie rzucił mu popularny lider SLD Aleksander Kwaśniewski, Gronkiewicz-Waltz wbiła swemu patronowi nóż w plecy. Sama wystartowała. Wówczas po raz pierwszy publicznie zaczęła się prezentować jako polityk ultrakonserwatywny, bliski Kościołowi. Popierały ją same partie i organizacje prawicowe – w tym Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Niezależne Zrzeszenie Studentów oraz Stowarzyszenie Rodzin Katolickich.

Działali w nich politycy, z których wielu jest dziś w PiS. Przykładem Ryszard Czarnecki, w połowie lat 90. lider ZChN, który tak po latach wspominał tamtą kampanię: – Nasza kandydatka nikogo nie słuchała, popełniała kardynalne błędy w kampanii i na dodatek skłóciła się z Radiem Maryja, choć wcześniej stamtąd niemal nie wychodziła. Prosiłem, by wycofała się z wyborów, bo rozdrabnia głosy obozu solidarnościowego, a ona zaczęła mi tłumaczyć, że sondaże są nieistotne, że ona wygra, ponieważ tak chce Pan Bóg. Dodała też, że z ruchu warg papieża Jana Pawła II podczas jego pielgrzymki do Skoczowa odczytała: „Hanno, będziesz prezydentem".

Tamte wybory pokazały dobitnie, że Gronkiewicz-Waltz nie potrafi czytać z ruchu ust. Dostała niespełna 3 proc. poparcia. A Wałęsa ostatecznie przegrał z Kwaśniewskim w drugiej turze – o włos.

Z Kaczyńskimi nie po drodze

Choć sama wywodziła się z uniwersyteckiej „Solidarności", szybko znalazła wspólny język z młodym, postkomunistycznym prezydentem – do tego stopnia, że na początku 1998 r. na jego wniosek została wybrana przez Sejm na drugą kadencję w NBP. Nie dokończyła jej – w 2001 r. wyjechała do Londynu, gdzie przez trzy lata była wiceprezesem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju odpowiedzialnym za sprawy personalne i administracyjne.

Gdy wróciła do kraju, rzeczywistość polityczna była już zupełnie inna. Rządzące, postkomunistyczne SLD chyliło się ku upadkowi po aferze Rywina, a licząca na powrót do władzy prawica organizowała się wokół nowych partii – PO oraz PiS, które w tamtym czasie planowały wspólne rządy.

Wybrała Platformę, bo z braćmi Kaczyńskimi nigdy nie było jej po drodze. Najpierw została posłanką w niespodziewanie przegranych przez PO wyborach w 2005 r. Gdy z PO–PiS wyszły nici i partie przyjęły trwający do dziś kurs na starcie, Gronkiewicz-Waltz stała się twarzą pierwszej jawnie wrogiej kampanii wyborczej obu ugrupowań. W wyborach samorządowych w 2006 r. odsunęła PiS od władzy w stolicy. Wygrała prezydenturę z Kazimierzem Marcinkiewiczem, popularnym wówczas byłym premierem z PiS.

Mechanizm przekrętu

Rok później władzę w kraju przejęła Platforma, a w 2010 r. – po katastrofie smoleńskiej – obsadziła dodatkowo Pałac Prezydencki. Właśnie ten element gra dziś poważnie na niekorzyść Gronkiewicz-Waltz i Platformy. Przez pięć lat niepodzielnych rządów w kraju i dekadę rządów pani prezydent w stolicy, partia nie kiwnęła palcem, aby uregulować dziką – czyli złodziejską – reprywatyzację działek i nieruchomości w Warszawie. Projekt pojawił się dopiero na początku 2015 r.

A przecież przez te lata mechanizmy oszustw były dla ratusza jasne. Pierwszy to sposób na tzw. kuratora. Wystarczyło znaleźć nieruchomość, o którą nikt nie zabiega. Następnie zgłosić w sądzie chęć reprezentowania jej nieznanego właściciela. W finale „kurator" sprzedawał nieruchomość sam sobie. Inny sposób to handel roszczeniami. Handlarze i adwokaci za bezcen skupowali od spadkobierców dawnych właścicieli uprawnienia do przejmowania majątku wartego grube miliony. Pomagały im biznesowe związki z urzędnikami odpowiedzialnymi za nieruchomości w ratuszu.

Wszystko to obciąża panią prezydent. Dodatkowo położenie Hanny Gronkiewicz-Waltz komplikuje fakt, że rodzina jej męża także odzyskała kamienicę, kupioną zresztą po wojnie od handlarza, który przejął ją na podstawie sfałszowanych dokumentów.