Skarbówka sięga po kodeks, by polować na czarownice

Podatnicy wpadli z deszczu pod rynnę. Sądy administracyjne dostrzegły problem wykorzystywania przez skarbówkę prawa karnego skarbowego do kupowania sobie czasu i skrupulatnie to badają. Eksperci podatkowi alarmują, że orzecznictwo nie ostudziło zapędów urzędników. Nie tylko nie zmienili swojego podejścia do wszczynania takich postępowań, ale wręcz chętniej i szybciej stawiają zarzuty, a nawet sadzają podatników na ławę oskarżonych.

Kwadratura koła

– Wydawało się, że uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego potwierdzająca, że sądy administracyjne mogą badać, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie było instrumentalne, załatwi sprawę. Niestety, stało się inaczej. Od pewnego czasu fiskus, żeby odeprzeć zarzut grania na czas, posunął się krok dalej i stawia zarzuty – wyjaśnia Michał Wojtas, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Wojtas i Zając.

Tę tendencję potwierdza Krzysztof J. Musiał, doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy.

– Fiskus cały czas wykorzystuje k.k.s., żeby zawiesić bieg przedawnienia w podatkach. Różnica jest taka, że żeby się uwiarygodnić, coraz częściej i szybciej stawia zarzuty konkretnej osobie. A to dramatyczna zmiana – tłumaczy Krzysztof J. Musiał.

Takim obrotem sprawy nie jest zdziwiony Maciej Zborowski, adwokat, doradca podatkowy w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy.

– Po tym, jak NSA dostrzegł problem nadużywania k.k.s. przez skarbówkę, miałem obawy, że sytuacja podatników nie tylko się nie poprawi, ale wręcz pogorszy. I tak się stało. W wielu sprawach urzędnicy nie ograniczają się do wszczynania samych postępowań karnych skarbowych, ale stawiają zarzuty, a nawet wysyłają akty oskarżenia do sądów – tłumaczy Maciej Zborowski.

Krzysztof J. Musiał zwraca uwagę, jak poważne są skutki zmiany tej taktyki.

– Osoba, której stawiane są zarzuty karne, nie mówiąc już o postawieniu w stan oskarżenia, staje pod ogromną presją. To nie tylko stres, ale i pieniądze. Żeby się bronić, trzeba przecież wynająć karnistę, a to nie jest mały koszt – zauważa ekspert.

To nie wszystko. – Dla urzędnika postawienie zarzutów to parę chwil, dla podatnika to moment, który może zaważyć na całym życiu. To nie jest zwykły problem podatkowy, ale sprawa karna. Już tylko przy postawieniu zarzutów w grę mogą wchodzić takie środku zapobiegawcze jak zakaz opuszczania kraju, poręczenie majątkowe, a nawet areszt – przypomina Maciej Zborowski.

Zdaniem Dariusza Malinowskiego, doradcy podatkowego, partnera w KPMG, wszczynania i stawiania zarzutów podatnikom tylko po to, żeby fiskus mógł skontrolować ich rozliczenia, nie da się pogodzić z zasadą demokratycznego państwa prawa.

– Pięć, a w praktyce prawie sześć lat przedawnienia to bardzo dużo czasu, żeby sprawdzić, czy podatek został rozliczony prawidłowo. Sięganie po k.k.s. w kraju, gdzie prawo podatkowe jest niejasne, zmienia się niemal z dnia na dzień i generuje liczne spory, to jak polowanie na czarownice. Przy stosowaniu k.k.s. ważne jest zrozumienie jego specyfiki i bardzo ostrożne stosowanie, a nie nadużywanie jako narzędzia do walki z podatnikami – uważa Dariusz Malinowski.