Do najbardziej znaczących nowelizacji prawa pomocy społecznej w 2017 r. należy zaliczyć przyznanie osobom niepełnosprawnym w stopniu znacznym i umiarkowanym prawa do ubiegania się o zasiłek stały od daty złożenia wniosku o ustalenie niepełnosprawności, a nie, jak to miało miejsce dotychczas, od dnia złożenia wniosku o świadczenie. Analogiczne rozwiązania przyjęto wobec osób całkowicie niezdolnych do pracy. Udzielenie osobom niepełnosprawnym pomocy materialnej w czasie oczekiwania na wydanie orzeczenia o stanie niepełnosprawności stanowi wypełnienie zasady sprawiedliwości społecznej oraz wyraz uznania ich konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego. Jednocześnie powyższa zmiana wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego, uznający dotychczasowe przepisy za niezgodne z Konstytucją.
Wśród wartych odnotowania nowych regulacji w obszarze pomocy społecznej należy wymienić wypełnienie delegacji ustawowej w sprawie superwizji pracy socjalnej. Jest to kolejny krok w kierunku przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu i doskonaleniu kompetencji kadr służb społecznych. Uwadze nie powinna również umknąć standaryzacja usług dla osób bezdomnych oraz prawne dookreślenie zasad funkcjonowania ogrzewalni – novum w systemie pomocy osobom potrzebującym schronienia.
Wyrazem nowych rozwiązań prawnych w obszarze polityki rodzinnej jest niewątpliwie ustawa o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem", której pierwszy rok obowiązywania właśnie mija. W odbiorze społecznym ustawa ta kojarzona jest głównie z jednorazowym świadczeniem pieniężnym w wysokości 4000 zł, przysługującym w związku z urodzeniem dziecka z ciężkim upośledzeniem lub nieuleczalną chorobą. W istocie jednak akt ten wprowadził dużo szersze spektrum wsparcia, oferowanego nie tylko kobietom w ciąży, ale i członkom rodziny, w której wychowuje się niepełnosprawne dziecko. Szczególne znaczenie ma rozwijanie usług socjalnych, w tym pomocy środowiskowej adresowanej do rodzin, a także poradnictwa prawnego i psychologicznego. Dla jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, to właśnie ten obszar stanowi największe wyzwanie. Dlatego w minionym roku koncentrowały one swoją uwagę na przystosowaniu asystentury rodzinnej do nowych rozwiązań prawnych, które z asystenta rodziny czynią swoistego koordynatora wsparcia. Wejście w życie ustawy spowodowało szereg zmian w obszarach związanych z jej stosowaniem, warto tu wymienić nową formułę mieszkań chronionych oraz unormowania ułatwiające powrót na rynek pracy opiekunom osób niepełnosprawnych. W tym zakresie duże oczekiwania wiąże się z tzw. opieką wytchnieniową, która na razie pozostaje w sferze projektów.
Iwona Sierpowska, Szkoła Prawa, Uniwersytet SWPS
