Nadchodzą zmiany w uzasadnianiu wyroków. Formularze do lamusa

Możliwe, że uzasadnienia wyroków nie będą już tworzone według wzoru ustalonego przez resort sprawiedliwości. W przyszłym tygodniu Sejm rozpoczyna prace nad nowelą, która ma znieść tę formę uzasadniania orzeczeń.

Publikacja: 18.06.2024 14:57

Nadchodzą zmiany w uzasadnianiu wyroków. Formularze do lamusa

Foto: Adobe Stock

Mowa o projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego złożonym przez Polskę 2050, który jest odpowiedzią na petycję Naczelnej Rady Adwokackiej. To bowiem palestra na początku roku skierowała petycję w tej sprawie wraz z propozycją gotowych rozwiązań.

W konsekwencji projekt, którym w przyszłym tygodniu zajmą się posłowie, zakłada zniesienie art. 99a Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, w tym wyroku nakazowego i wyroku łącznego, oraz wyroku sądu odwoławczego i wyroku wydanego w postępowaniu o wznowienie postępowania, sporządza się na formularzu według wzoru ustalonego przez resort sprawiedliwości.

Formularze wprowadzono do procedury karnej w 2019 r. Ich celem miało być skrócenie i skonkretyzowanie uzasadnień orzeczeń, tak aby były bardziej zrozumiałe dla stron postępowania. Miały też przyśpieszyć i ułatwić sędziom sporządzanie uzasadnień.

Adwokaci i sędziowie: formularze się nie sprawdziły

Czy cel ten udało się osiągnąć? Raczej nie. Świadczą o tym wyniki ankiety przeprowadzanej przez NRA wśród 227 sędziów oraz 382 adwokatów. Obie te grupy generalnie negatywnie oceniają obowiązek uzasadniania wyroków na formularzach. Twierdzi tak 51 proc. przepytanych sędziów i 85 proc. adwokatów.

Czytaj więcej

Adwokaci i sędziowie nie chcą formularzy uzasadnień wyroków

Ankietowani prawnicy zgodnie uważają też, że uzasadnienia na formularzach nie stały się ani bardziej przejrzyste, ani bardziej czytelne. Zdanie takie ma 90 proc. adwokatów i 70 proc. sędziów. Większość z nich uważa też, że formularze utrudniają sporządzanie uzasadnień. Co istotne według 120 sędziów i 322 adwokatów sporządzanie uzasadnień na formularzu zagraża lub narusza rzetelność procesu rozumianą jako obowiązek przedstawienia przez sąd argumentacji pozwalającej przekonać adresatów motywów orzeczenia, w tym sąd odwoławczy, dlaczego zapadł wyrok określonej treści.

Autorzy projektu chcą ten stan naprawić i wskazują, że same sądy dostrzegają dysfunkcjonalność obecnego rozwiązania. - Potrzeba wprowadzenia projektowanej regulacji wynika z konieczności zapewnienia stronom postępowania karnego prawa do rzetelnego procesu sądowego – uzasadnia palestra.

Problemem nie forma uzasadnienia, ale umiejętności sędziów

Problem dotyczący braku przejrzystości uzasadnień części wyroków dostrzega adwokat Radosław Baszuk. - Są sędziowie, którzy potrafią pisać uzasadnienia i są tacy, którzy sobie z tym zupełnie nie radzą. Jest to niezależne od tego, czy uzasadnienie jest sporządzane na formularzu czy w tradycyjny sposób. Uważam, że problem nie leży w formie uzasadnienia, ale w umiejętnościach sędziów - mówi mec. Baszuk.

Zdaniem adwokata uzasadnienia powinny kompleksowo, klarownie i zwięźle wskazywać na powody, dla których orzeczenie zostało wydane. - Niestety część sędziów nie czyni tego zarówno na formularzach jak i w narracyjnej formie. Nie jestem przekonany, czy proponowana rezygnacja ze stosowania formularzy cokolwiek w tej sprawie zmieni – konkluduje Baszuk.

Innego zdania jest sędzia Piotr Gąciarek z Sądu Okręgowego w Warszawie. - Zniesienie tych nieszczęsnych formularzy urzędowych to krok w dobrą stronę. Ich wprowadzenie to nieudany eksperyment, z którego należy się wycofać. Nie dość, że ograniczają one prawa stron do rzeczywistej kontroli i możliwości skutecznego zaskarżenia wyroku to utrudniają też życie sędziom – mówi sędzia Gąciarek.

Jego zdaniem formularze mogą sprawdzić się jedynie w prostych sprawach. - W tych bardziej skomplikowanych  stosowanie formularzy utrudnia napisanie wyczerpującego, logicznego wywodu, w którym zostanie wyłożona istota rzeczy. W konsekwencji niektórzy sędziowie odstępują od ich wykorzystywania na rzecz tradycyjnego uzasadnienia – dodaje sędzia.

Czytaj więcej

Sędziowie nie polubili formularzy do uzasadniania wyroków

Mowa o projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego złożonym przez Polskę 2050, który jest odpowiedzią na petycję Naczelnej Rady Adwokackiej. To bowiem palestra na początku roku skierowała petycję w tej sprawie wraz z propozycją gotowych rozwiązań.

W konsekwencji projekt, którym w przyszłym tygodniu zajmą się posłowie, zakłada zniesienie art. 99a Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, w tym wyroku nakazowego i wyroku łącznego, oraz wyroku sądu odwoławczego i wyroku wydanego w postępowaniu o wznowienie postępowania, sporządza się na formularzu według wzoru ustalonego przez resort sprawiedliwości.

Pozostało 85% artykułu
Nieruchomości
Posiadaczy starych kominków czeka kara lub wymiana. Terminy zależą od województwa
W sądzie i w urzędzie
Prawo jazdy nie do uratowania, choć kursanci zdali egzamin
Prawo karne
Przerwanie wałów w Jeleniej Górze Cieplicach. Jest stanowisko dewelopera
Prawo dla Ciebie
Pracodawcy wypłacą pracownikom wynagrodzenie za 10 dni nieobecności
Materiał Promocyjny
Wpływ amerykańskich firm na rozwój polskiej gospodarki
Prawo pracy
Powódź a nieobecność w pracy. Siła wyższa, przestój, czy jest wynagrodzenie