Były szef PKW: To obywatel decyduje, czy chce głosować, czy nie

Czy zorganizowanie referendum jednego dnia wraz z wyborami do parlamentu narusza prawo?

Wiesław Kozielewicz: Moim zdaniem nie. Obowiązujące w Polsce przepisy pozwalają na przeprowadzenie tego samego dnia obu tych głosowań.

Czy fakt odnotowywania w spisie wyborców odmowy przyjęcia karty referendalnej będzie złamaniem zasady tajności głosowania i może oznaczać że wynik wyborów parlamentarnych zostanie zakwestionowany? Dostrzega pan takie zagrożenia?

Przepis, który obliguje członka komisji obwodowej do odnotowania faktu odmowy przyjęcia karty do głosowania w naszym prawie wyborczym funkcjonuje od wielu lat. Z podobnymi sytuacjami spotykamy się podczas wyborów parlamentarnych. Głosując w nich otrzymujemy dwie karty do głosowania. Jedną na kandydatów do Sejmu, a drugą - do Senatu. Kwitujemy odbiór obu kart jednym podpisem. Przy czym w każdych wyborach zdarzały się sytuacje, że ktoś odbierał kartę do głosowania na kandydatów do Sejmu a odmawiał odbioru karty do głosowania na kandydatów do Senatu lub odwrotnie. Wówczas w rubryce „uwagi” w spisie wyborców jest taki fakt odnotowywany. To praktyka stosowana od lat. Podobnie będzie podczas zbliżających się wyborów. Z tą różnicą, że 15 października otrzymamy trzy karty – dwie do parlamentu i jedną do referendum.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

PKW ostro o słowach Czaputowicza ws. referendum. Czaputowicz odpowiada

Jacek Czaputowicz rozpowszechnia w przestrzeni publicznej wiele nieprawdziwych, nieuprawnionych, bezpodstawnych, obraźliwych, a przede wszystkim podważających autorytet Państwowej Komisji Wyborczej informacji - powiedział w środę szef PKW Sylwester Marciniak odnosząc się do wypowiedzi Czaputowicza, że zamieszczenie w spisie wyborców adnotacji o odmowie przyjęcia karty referendalnej naruszy zasadę tajności głosowania. Były szef dyplomacji odpowiedział na oświadczenie PKW.

A co z frekwencją? Czy PKW ma prawo w ciągu dnia głosowania podawać frekwencję udziału w referendum?

Moim zdaniem tak. Proszę tylko pamiętać, że może ona być inna od rzeczywistej. PKW podaje bowiem frekwencję na podstawie liczby kart wydanych, a frekwencja ostateczna jest liczona według liczby kart wyjętych z urn po zakończeniu głosowania.

Czy obywatel, który nie zechce wziąć udziału w referendum biorąc jednocześnie udział w wyborach ma się czego obawiać? Może być napiętnowany?

Ale za co ma być napiętnowany? Udział w wyborach zarówno jak i udział w referendum jest prawem obywatela. W Polsce nie ma przymusu wyborczego ani przymusu udziału w referendum. Taki przymus wyborczy - w sensie obowiązku udziału w głosowaniu czy w referendum - obowiązuje w nielicznych krajach na świecie. W Polsce to obywatel decyduje czy chce głosować czy nie chce głosować, a jak chce głosować to czy uczestniczy we wszystkich wyborach, które odbywają się w tym dniu czy tylko w niektórych. Do tej pory nikomu chyba nie przyszło do głowy żeby piętnować osoby, które brały udział w wyborach do Senatu a do Sejmu nie, czy też odwrotnie.  

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Jak ma postąpić wyborca, który nie chce wziąć udziału w referendum?

Każdy głosujący 15 października wyborca może odmówić przyjęcia którejkolwiek z trzech kart do głosowania: do Sejmu, Senatu lub referendum – wyjaśnia Wojciech Hermeliński, były szef PKW, sędzia TK w stanie spoczynku.

A jak będzie potraktowany obywatel, który odbierze kartę do udziału w referendum ale nie odpowie na żadne z pytań?

Wówczas, oczywiście zakładam, że wrzuci ją do urny będzie potraktowany jako osoba biorąca udział w referendum, z tym że jego głos będzie nieważny.

A co grozi obywatelowi, który w obecności komisji odbierze kartę do udziału w referendum a następnie przedrze ją na pół na oczach komisji?

Zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie sądów przyjmuje się, że karta wyborcza jest dokumentem, który podlega szczególnej ochronie. Zniszczenie dokumentu wyborczego jest zagrożone w kodeksie karnym (art.248 Kodeksu karnego) karą do trzech lat więzienia. Podobne sankcje grożą osobom, które  przerobiły kartę wyborczą lub ją sfałszowały. Z drugiej strony obywatel od momentu otrzymania karty wyborczej do momentu wrzucenia jej do urny jest jej dysponentem. Prawo wyborcze przewiduje też, że na ważność głosu nie mają wpływu różne dopiski na kartach wyborczych, a takie także niecenzuralne się zdarzają chyba, że głos był nieważny bo obywatel nie wypowiedział się odnośnie kandydatów. Wówczas liczy się do frekwencji ale jego głos jest nieważny. Przy każdych wyborach trafiały nam się w urnach podrabiane karty wyborcze. One nie mają żadnego wpływu na liczbę uprawnionych osób, które wzięły udział w głosowaniu. Liczbę osób, które wzięły udział w głosowaniu, ustala się w oparciu o liczbę kart wyjętych z urny ale ważnych kart urzędowych opatrzonych pieczęcią komisji. Obojętnie czy na nich są głosy ważne czy nie. Ludzie czasami mylą, że jak karta ważna to i głos ważny. Są to dwa różne pojęcia. Na ważnej karcie do głosowania może być głos ważny lub nieważny.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

PKW o referendum: jest kara za podarcie karty do głosowania

Za zniszczenie lub uszkodzenie karty do głosownia w referendum grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności - przypomniał w środę przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Sylwester Marciniak.

Czy sytuacja byłaby bardziej przejrzysta gdyby w każdym z tych przedsięwzięć, czyli i w wyborach i w referendum obowiązywały dwa spisy wyborców?

Ale to by niczego nie zmieniło. W przypadku osoby, która nie chce wziąć udziału w referendum, a decyduje się zagłosować w wyborach do parlamentu w jednym ze spisów adnotacja o odmowie przyjęcia karty i tak by się znalazła. Zawsze może dojść do porównania list w jakich wyborach przysłowiowy Kowalski brał udział. Proszę jednak pamiętać, że dokumenty wyborcze są dostępne tylko dla określonych podmiotów. Np. tylko w trybie protestów wyborczych sądy mogą to sprawdzać, policja kiedy prowadzi dochodzenia z przestępstwami wyborczymi. Listy   nie są dokumentami do których każdy ma dostęp, w dodatku mamy jeszcze ochronę danych osobowych.