Co zmienia Kodeks wyborczy podpisany przez prezydenta

Sejm uchwalił  nowelizację kodeksu wyborczego 26 stycznia 2023 r. Według koalicji rządzącej nowela ma zwiększyć frekwencję wyborczą. Opozycja zarzuca, że chodzi raczej o ułatwienie PiS zwycięstwa wyborczego.  Senat próbował zablokować zmiany, ale 9 marca Sejm nie poparł uchwały Senatu o odrzuceniu nowelizacji. 

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

Takie zmiany nie przed wyborami, Senat odrzucił zmiany w Kodeksie

Wprowadzenie zmian w kodeksie wyborczym było możliwe zdaniem senatorów do połowy lutego.

Co zmienia znowelizowany Kodeks wyborczy?

1. Centralny Rejestr Wyborców

CRW będzie gromadził dane o wyborcach oraz posiadaniu bądź nieposiadaniu przez nich prawa wybierania zarówno w celu potwierdzenia możliwości udziału w wyborach zarówno w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i zagranicą. Każdy wyborca zostanie ujęty w jednym rejestrze w konkretnym obwodzie i okręgu, zaś dostęp i obsługa CRW przez gminy oraz organów wyborczych następować będzie w czasie rzeczywistym.

Obecnie dane takie gromadzi się w gminnych bazach danych o wyborcach, których jest blisko 2,5 tys.  Zmiana wyeliminuje konieczność wymieniania się informacjami o wyborcach zmieniających miejsce głosowania. 

Dostęp do CRW będą posiadać wójtowie, stałe organy wyborcze, minister właściwy do spraw informatyzacji, minister właściwy do spraw zagranicznych i konsulowie.

Termin uruchomienia Centralnego Rejestru Wyborczego wskaże Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej.

Czytaj więcej

Kraj

Zmiana kodeksu wyborczego zwiększy liczbę wyborców nawet o 500 tys.

Nawet pół miliona wyborców więcej w skali całego kraju – to efekt zmian, które wprowadza nowy kodeks wyborczy. Czy to będą głosy na miarę zwycięstwa?

2. Komisje wyborcze w małych miejscowościach

Ustawa przewiduje  możliwość tworzenia nowych lokali do głosowania  w małych miejscowościach. Stały obwód do głosowania ma obejmować od 200 do 4 tys. mieszkańców (dotychczas obwody musiały liczyć od 500 do 4 tys. mieszkańców).

Nowością jest to, że mieszkańcy będą mogli sami wnioskować o utworzenie stałego obwodu głosowania. W tym celu 5% wyborców musi zwrócić się ze stosownym wnioskiem do komisarza wyborczego. Komisarz będzie mógł dokonać podziału dotychczasowego stałego obwodu głosowania, jeżeli po podziale będzie istniała możliwość zorganizowania lokalu obwodowej komisji wyborczej.

3. Bezpłatny transport do lokali wyborczych

Wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosownia kończy 60 lat, mają prawo do bezpłatnego transportu z miejsca zamieszkania do lokalu wyborczego właściwego dla obwodu głosowania. A także do transportu powrotnego. Ten transport ma zorganizować gmina, którą wyborca musi powiadomić o zamiarze skorzystania z transportu w terminie do 13 dnia przed dniem wyborów.

Wójt gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej musi też zapewnić w dniu wyborów bezpłatny gminny przewóz pasażerski dla wszystkich wyborców, jeżeli w dniu głosowania nie funkcjonuje w gminie publiczny transport zbiorowy albo gdy funkcjonuje, jednak najbliższy przystanek komunikacyjny oddalony jest ponad 1,5 km od lokalu wyborczego. Przystanki mają być wyznaczane w miejscach, w których mieszka co najmniej 5 wyborców ujętych w spisie w danym obwodzie do głosowania.

Czytaj więcej

Samorząd i administracja

PiS chce zmian w kodeksie wyborczym. Mniejsze obwody, większa frekwencja

Grupa posłów PiS złożyła w Sejmie propozycje zmian w kodeksie wyborczym. Cel to zwiększenie udziału obywateli w wyborach.

4. Likwidacja podwójnych komisji wyborczych

Nie będzie już powoływania dwóch obwodowych komisji wyborczych, z których jedna przeprowadzała głosowanie, druga zaś liczyła głosy. Jedna komisja zajmie się organizacją głosowania i ustaleniem jego wyników.

W momencie rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecni członkowie obwodowej komisji wyborczej w liczbie stanowiącej, co najmniej 1/2 jej pełnego składu, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca. Dotychczas wymagane było 2/3 pełnego składu komisji.

5. Zmiany w składach komisji wyborczych

W skład okręgowej komisji wyborczej wejdzie od 4 do 10 członków powołanych spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji, a także z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy. W skład komisji nie może być powołana osoba, która ukończyła 70 lat. '

W poprzednim stanie prawnym w skład okręgowej komisji wyborczej wchodziło od 4 do 10 sędziów oraz z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy.

W skład komisji może być także powołany sędzia w stanie spoczynku, który nie ukończył 70 lat.

Okręgową komisję wyborczą powoływać będzie Państwowa Komisja Wyborcza na wniosek komisarza wyborczego właściwego dla miejscowości będącej siedzibą komisji najpóźniej w 48 dniu przed dniem wyborów.

Zmiana składu dotyczy również komisji rejonowej. W jej skład będzie wchodzić 4 członków powołanych spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji, a także z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy. W skład komisji nie może być powołana osoba, która ukończyła 70 lat.

Dotychczas członkowie rejonowej komisji wyborczej musieli być sędziami. Takiego wymogu już nie ma.  Jednak w skład komisji będzie mógł być także powołany sędzia w stanie spoczynku, który nie ukończył 70 lat.

Czytaj więcej

Prawo dla Ciebie

48 organizacji mówi "nie" zmianom w Kodeksie wyborczym

Sejm, na posiedzeniu, które rozpocznie się w środę, będzie kontynuował pracę nad propozycjami zmian w Kodeksie wyborczym. Pod stanowiskiem krytykującym projekt podpisało się aż 48 organizacji społecznych.

6. Bez grup roboczych w komisjach

Nowelizacja wprowadza  wymóg, by przed ustaleniem przez obwodową komisję wyborczą ważności karty do głosowania, ważności głosu, oddania głosu na daną listę lub na danego kandydata, każda z kart do głosowania była okazywana wszystkim obecnym członkom obwodowej komisji wyborczej. Niedopuszczalne będzie wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez grupy robocze lub pojedynczych członków komisji. 

7. Wzmocnienie pozycji społecznych obserwatorów i mężów zaufania

Czynności obwodowej komisji wyborczej będą mogli nagrywać  mężowie zaufania od momentu podjęcia przez komisję pierwszych czynności aż do podpisania protokołu.

Do tej pory mężowie zaufania mogli rejestrować czynności komisji do rozpoczęcia głosowania, czyli m.in. - sprawdzenie czy urna jest pusta, zamknięcie urny i jej opieczętowanie i sprawdzenie czy na miejscu znajduje się spis wyborców i potrzebna liczba kart do głosowania.

Mężowie zaufania  będą otrzymywać  dietę w wysokości 50% zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych.

8. Trudniejsza rejestracja wyborcy za granicą

Wyłączona została możliwość głosowania na podstawie paszportu obywatela stale zamieszkującego za granicą. Do tej pory komisja obwodowa miała obowiązek ujęcia takiej osoby w spisie wyborców.  Budziło to wątpliwości pod kątem wymaganej dokumentacji i możliwych nadużyć.