Jeden Pas i Jedna Droga. Kłopotliwa przyjaźń Polski z Xi Jinpingiem

Wizję nawiązującą do Jedwabnego Szlaku sprzed przeszło 2 tys. lat Xi Jinping przedstawił we wrześniu 2013 w Astanie. Polska przystąpiła do tego przedsięwzięcia niedługo później.

W ciągu dziesięciu lat z wielkich zapowiedzi niewiele jednak wyszło. Jedna z nich zakładała, że Chiny wprowadzą ułatwienia dla polskiego eksportu. Jednak w zeszłym roku polski eksport (13 mld dol.) był wciąż 11 razy mniejszy od importu z ChRL (146 mld USD) i stanowił ledwie 1,2 proc. sprzedaży naszego kraju za granicą.

Czytaj więcej

Polityka

Droga Xi to droga do ruiny

Dziesięć lat temu Xi Jinping ogłosił największy projekt rozbudowy infrastruktury w historii. Jeden Pas i Jedna Droga skończył się jednak tragedią dla większość państw świata.

Nic nie wyszło też z faraońskich planów rozbudowy na koszt Chińczyków infrastruktury transportowej, w tym budowy „suchego portu” w Łodzi, która miałaby się przekształcić w „bramę do Europy” dla chińskiego biznesu. Łączna wartość inwestycji z Chin nie dochodzi do półtora miliarda dolarów, kropla w morzu zaangażowania nad Wisłą takich krajów, jak Niemcy, Francja czy Stany Zjednoczone. Sporadycznie zdarzają się większe transakcje jak przejęcie przez chiński Tencent wrocławskiego producenta gier komputerowych Techland, ale nie ma to nic wspólnego z Jednym Pasem i Jedną Drogą.

Przełomu nie przyniosło też przystąpienie Polski do mającego siedzibę w Pekinie Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych. Jednym z powodów jest sposób działania Chińczyków. Biznes finansowany z pieniędzy państwowych prowadzą tu również państwowe konglomeraty budowlane. Rozbudowane ponad miarę przez komunistyczny reżim, aby podtrzymywać wzrost gospodarczy, szukają pola działania za granicą w miarę, jak zapotrzebowanie na nowe projekty w kraju się kończy. Miejsca na otwarte przetargi tu nie ma, a warunki kredytowania przez Chiny są bardzo ciężkie. To powoduje, że przynajmniej do czasu, gdy Polska miała dostęp do unijnych (bezzwrotnych) środków pomocowych, oferta ChRL nie była dla nas atrakcyjna.

Nacisk Chin na Litwę

Gdy Włochy pod rządami radykalnie lewicowego Ruchu Pięciu Gwiazd przystępowały w 2019 roku do tego projektu, wywołało to duże niezadowolenie w Waszyngtonie i Brukseli. Amerykanie obawiali się, że Włochy, kraj należący do grupy G7, wpadną w zależność finansowo-technologiczną od Chin. Rosyjska inwazja na Ukrainę jeszcze podsyciła te obawy: Pekin stał się najważniejszym sojusznikiem Moskwy m.in. poprzez import rosyjskich nośników energii. Pod znakiem zapytania stanęła też wiarygodność przebiegających przez Rosję połączeń kolejowych między Chinami i Unią, co miało być jednym z filarów projektu Xi.

Na początku lutego 2022 roku, na trzy tygodnie przed rosyjską inwazją na Ukrainę, Andrzej Duda okazał się jedynym przywódcą demokratycznych państw Zachodu, który osobiście wziął udział w inauguracji zimowych igrzysk olimpijskich w Pekinie. Gościem honorowym szczytu był wtedy Władimir Putin. Prezydent Duda spotkał się z Xi. Szefem prezydenckiego Biura Spraw Międzynarodowych był wtedy Jakub Kumoch, obecnie ambasador RP w Pekinie. Zdaniem źródeł dyplomatycznych jego zadaniem jest „utrzymywanie dobrych relacji między oboma przywódcami”. Nasi rozmówcy z MSZ przyznają też, że nie ma dziś planów wyjścia Polski z Jednego Szlaku i Jednej Drogi.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Włochy opuszczają Inicjatywę Pasa i Szlaku. Cios w Xi Jinpinga

Włosi wycofują się z Inicjatywy Pasa i Szlaku. To był jedyny kraj G7, który przystał do sztandarowego projektu chińskiego przywódcy.

Sprawa jest tym bardziej problematyczna, że kryzys przechodzi inny format współpracy z Chinami: 14 plus 1. W zeszłym roku po Litwie z tego forum wycofała się Łotwa i Estonia. Oba kraje poczuły się solidarne ze swoim bałtyckim sąsiadem, który, gdy zaczął nawiązywać bliższą współpracę z Tajwanem, stał się przedmiotem brutalnych nacisków Chin. Pekin starał się m.in. blokować inwestycje na Litwie tych obcych firm, które mają interesy w Państwie Środka. Bałtowie nie chcą też narażać na szwank relacji z USA, gdy wojna toczy się w Ukrainie.

Wśród państw „starej” Unii udział w projekcie Jednego Pasa i Jednej Drogi poza Włochami biorą tylko niektóre mniejsze kraje, jak Portugalia, Grecja, Austria czy Cypr. Nie zdecydowały się na to Francja, Hiszpania czy Niemcy, a także leżąca poza UE Wielka Brytania.

Kraje spoza Unii wpadły w pętlę zadłużenia

W Europie Środkowej w tę inicjatywę mocniej zaangażowały się Węgry, w szczególności gdy idzie o budowę szybkiego połączenia kolejowego między Budapesztem i Belgradem. O ile jednak projekt powstał po stronie serbskiej, o tyle okazało się to problematyczne po stronie węgierskiej. Rząd Viktora Orbána wszedł z tego powodu w konflikt z Komisją Europejską, bo warunki stawiane przez Chińczyków (brak otwartego przetargu) okazały się sprzeczne z unijną polityką konkurencji.