Szkocja dalej od niepodległości po orzeczeniu sądu. „Problemem nie są sędziowie, ale prawo”

Przewodniczący składu orzekającego Lord Reed wskazał, że los prowincji należy do obszarów „zarezerwowanych” dla rządu w Westminster i nie wchodzi w skład prerogatyw władz regionalnych, bo ewentualne pójście Szkocji własną drogą miałoby konsekwencje dla całego królestwa. Dlatego szkocka pierwsza minister Nicola Sturgeon będzie musiała uzyskać zgodę premiera Rishiego Sunaka przed zorganizowaniem głosowania w tej sprawie. Ten zaś, podobnie jak wcześniej Theresa May i Boris Johnson (Liz Truss była za krótko na stanowisku, aby móc się wypowiedzieć), takiej zgody stanowczo odmawia.

To logika, która w 2017 r. przyświecała premierowi Mariano Rajoyowi. Uznał on za nielegalne pseudoreferendum zorganizowane przez katalońskich nacjonalistów, wskazując na zapisy hiszpańskiej konstytucji z 1978 r. Mówi ona, że każda z 17 wspólnot autonomicznych może ogłosić niepodległość, ale pod warunkiem, że wcześniej tak orzeknie w referendum cały naród, a nie tylko mieszkańcy danego terytorium. U początków demokracji nigdzie taki zapis nie uzyskał większego poparcia niż w Katalonii, bo w zamian władze regionalne uzyskały największe kompetencje w Europie, być może z wyjątkiem Niemiec.

Przykład Quebecu

Lord Reed odrzucił argument, że prawo do niepodległości jest niezbywalnym przywilejem każdego demokratycznego społeczeństwa. Wskazał, że odnosi się to tylko do kolonii oraz ludności prześladowanej. Szkoci nie znajdują się w takiej sytuacji i mają możliwość wyrażania swoich postulatów poprzez tak parlament w Londynie, jak i Edynburgu (Holyrood). Zdaniem Lorda Reeda w podobnym duchu postępowała Kanada wobec secesjonistów z Quebecu.

Czytaj więcej

Komentarze

Jędrzej Bielecki: Szkocja podzieli los Katalonii

Sytuacja gospodarcza Wielkiej Brytanii jest zła, a ludzie w dzisiejszych czasach reagują emocjonalnie. Twarde „nie” Londynu dla referendum może więc napędzić nowych zwolenników szkockiej niepodległości.

O opinię w sprawie możliwości rozpisania przez szkocki parlament referendum wystąpiła Dorothy Bain, najwyższa rangą sędzia w Edynburgu. Nie chciała podzielić losu katalońskich nacjonalistów, którzy z powodu oskarżeń o zdradę stanu musieli albo zbiec z kraju, albo zostali skazani na wieloletnie więzienie.

Pierwsza minister Szkocji Nicola Sturgeon także nie poszła w ślady Katalończyków i pogodziła się w środę z wyrokiem. – Problemem nie są sędziowie, ale prawo – uznała. Zapowiedziała jednak, że nadchodzące wybory, które muszą najpóźniej odbyć się na początku 2025 r., zostaną w Szkocji de facto przekształcone w referendum niepodległościowe. Szkocja Partia Narodowa (SNP), która rządzi prowincją nieprzerwanie od 2007 r., zamierza bowiem ograniczyć swój program do tej jednej kwestii.

– Do tej pory związek Szkocji i Anglii miał charakter dobrowolny. Takim jednak przestaje być z chwilą, gdy jeden z partnerów nie ma możliwości swobodnego decydowania o swojej przyszłości. To już przymus. Dlatego chodzi tu nie tylko o niepodległość, ale i demokrację – oświadczyła Sturgeon.

W trakcie środowej, cotygodniowej sesji pytań do premiera lider SNP w Izbie Gmin Ian Blackford sięgnął do podobnego argumentu. – Od ostatniego referendum niepodległościowego w Szkocji (w 2014 r.) SNP wygrało osiem wyborów. A jaka jest legitymacja premiera, który stoi na drodze do naszej niepodległości? – pytał, odnosząc się do faktu, że Sunak został wybrany przez deputowanych bez rozpisania nowych wyborów.

Sondaże są faktycznie katastrofalne dla Partii Konserwatywnej, która pozostaje u władzy w Londynie. Może ona liczyć na 27 proc. głosów wobec 49 proc. dla Partii Pracy. Jednak lider tej ostatniej, Keir Starmer, jeszcze przed ogłoszeniem wyroku Sądu Najwyższego oświadczył, że nawet gdyby Szkoci sami mogli ogłosić referendum, to nie powinni tego robić, bo z powodu wojny w Ukrainie i kryzysu gospodarczego czasy są nadzwyczajne i wyborcy nie podejmą tej decyzji z wystarczającym namysłem. Można więc założyć, ze zielonego światła Londynu dla kolejnego głosowanie nie będzie i pod rządami laburzystów.

Porażka Blaira

Szkocja, w przeciwieństwie do Katalonii, przez setki lat była niezależnym państwem. W 1707 przystąpiła do związku z Anglią, tworząc Zjednoczone Królestwo, jednak zachowała szereg niezależnych instytucji państwowych, w tym szkolnictwo i wymiar sprawiedliwości.