Kontrola podatkowa na koniec roku. Dlaczego wtedy? Co sprawdza skarbówka?

Kontrole podatkowe. Ostatnie miesiące roku to czas wzmożonej aktywności organów skarbowych. Dlaczego wtedy?

To prawda, ostatnie miesiące roku to czas, kiedy urzędnicy skarbowi intensywnie pracują. Spowodowane jest to często weryfikowaniem zobowiązań podatkowych, które ulegną przedawnieniu wraz z końcem roku. Zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Co do zasady zatem z końcem 2024 roku przedawnią się zobowiązania, których termin płatności przypadał w 2019 rok.

Czytaj więcej:

Podatki, Księgowość i Rachunkowość

Jak przygotować się do kontroli podatkowej

Pro

Powinniśmy mieć jednak świadomość, że organy podatkowe nie będą koncentrować się tylko na kontrolach podatkowych. Fiskus podejmuje równie często działania mające na celu wstrzymanie biegu terminu przedawnienia, aby zyskać czas na wnikliwą weryfikację zobowiązania podatkowego.

Jakie obszary i zagadnienia najczęściej podlegają końcoworocznej kontroli ze strony organów podatkowych?

Organy podatkowe mogą sprawdzać wszelkie zobowiązania podatkowe, które nie uległy jeszcze przedawnieniu. Nie możemy zatem jednoznacznie wskazać obszarów, które są bardziej lub mniej narażone na weryfikację fiskusa. Jednak u podatników, którzy mają proste rozliczenia np. dochody z emerytury, nie korzystają z ulg podatkowych, zapewne tych kontroli będzie mniej niż u tych, którzy prowadzą firmy, posiadają kilka źródeł dochodów czy też korzystali z preferencji podatkowych. Wówczas ryzyko pomyłki, błędnej interpretacji przepisu jest większe. Trzeba też pamiętać, że prawo podatkowe w Polsce, jest nie tylko rozległe ale i dynamiczne. Zmieniające się ustawy, interpretacje przepisów, jak również nowe wyroki sądów administracyjnych sprawiają, że stosowanie prawa podatkowego jest skomplikowane i nie zawsze przyjęte przez podatnika rozwiązanie jest finalnie właściwe.

Jakie działania podejmuje fiskus, by zapobiegać przedawnieniu zobowiązań podatkowych? Które z nich są w praktyce najczęściej spotykane?

Skarbówka, dzięki zapisom Ordynacji podatkowej, posiada kilka możliwości, aby wstrzymać bieg terminu przedawnienia. O ile część powodów wstrzymania biegu terminu przedawnienia wynika z działań podjętych dużo wcześniej - np. wstrzymanie biegu terminu przedawnienia na czas wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania lub też wynika z inicjatyw samego podatnika np. ogłoszenie upadłości. Jednak są zapisy, które umożliwiają organom podatkowym wstrzymanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w ostatniej chwili. Jednym z nich, w mojej ocenie najczęściej wykorzystywanym przez organy podatkowe, jest wszczęcie postępowania karno-skarbowego. Kolejnym sposobem jest zastosowanie nowego środka egzekucyjnego, wówczas bieg terminu przedawnienia biegnie na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Czytaj więcej:

Podatki, Księgowość i Rachunkowość

Kontrola: czego może żądać fiskus i co musi mu udostępnić podatnik

Pro

Wszczęcie postępowania karnoskarbowego wpływa na bieg przedawnienia zobowiązania podatkowego – w jaki sposób? Czy podatnik może zapobiec wszczęciu takiego postępowania?

Zgodnie z Ordynacją podatkową bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Co istotne, podatnik do ostatniej chwili może nie wiedzieć, że postępowanie karno-skarbowe jest prowadzone w związku z jego zobowiązaniami podatkowymi i dowiaduje się o nim właśnie z zawiadomienia o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia. Dzieje się tak mimo podjętej przez NSA uchwały z dnia 24 maja 2021 r. syg. akt I FPS 1/21, która dopuszcza badanie przez sądy administracyjne wpływu postępowania karnoskarbowego na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, w tym jego instrumentalnego wszczęcia. W związku z powyższym stanowiskiem sądów administracyjnych organy podatkowe nie zaprzestały jednak praktyki wykorzystywania postępowań karno-skarbowych w celu wydłużenia czasu na kontrolę podatkową. Aby wykazać, że postępowanie karno-skarbowe nie jest wszczęte instrumentalnie, obecnie towarzyszy temu szereg dodatkowych czynności tj. stawianie zarzutów podatnikom, przesłuchania podejrzanych i świadków, przeszukanie siedziby firmy lub domu podatnika. Wszystko to robi skarbówka, aby urealnić prowadzone postępowanie karno-skarbowe.

Jak wygląda proces egzekucji podatnika? Jakie niesie ze sobą konsekwencje? Czy zajęcie majątku może spotkać każdego podatnika, czy raczej dotyczy to wybranych przypadków i sytuacji?

Przebieg egzekucji podatnika tak naprawdę zależy od konkretnej sytuacji. Jeśli podatnik nie ureguluje zobowiązania, które nie jest sporne i wynika np. ze złożonej przez niego deklaracji, wówczas organ podatkowy wzywa do uregulowania należności podatkowej. Jeżeli po upływie 7 dni podatnik nie spłaci zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami, fiskus ma prawo wszcząć postępowanie egzekucyjne. Inaczej sytuacja wygląda, jeśli organ podatkowy zakwestionuje nasze rozliczenie podatkowe i wyda decyzję podatkową. Zgodnie z art. 239a Ordynacji podatkowej wykonaniu podlega wyłącznie decyzja ostateczna, czyli taka, od której nie służy odwołanie w administracyjnym toku. W praktyce, jeżeli podatnik odwołał się od decyzji organu I instancji, ostateczną decyzją staje się decyzja organu II instancji. Zatem, co do zasady. organy podatkowe mogą wszcząć postępowanie egzekucyjne dopiero po zakończeniu administracyjnego toku, czyli po decyzji organu odwoławczego. Jednak skarbówka może ten proces przyspieszyć i nadać rygor natychmiastowej wykonalności nieostatecznej decyzji organu I instancji.

Czytaj więcej:

Podatki, Księgowość i Rachunkowość

Kontrola fiskusa – czego się spodziewać

Pro

Za zobowiązania podatkowe podatnicy odpowiadają całym swoim majątkiem. Aby ściągnąć zadłużenie fiskus może m.in. zablokować konto bankowe podatnika, zwrócić się do pracodawcy o dokonanie potrąceń od wynagrodzenia, zająć należący do podatnika zarówno majątek ruchomy, jak i nieruchomości. Jeśli dana osoba pozostaje w związku małżeńskim urząd skarbowy ma prawo zająć zarówno majątek osobisty dłużnika, jak i majątek wspólny małżonków. Zajęcie nieruchomości jest również sposobem na uniknięcie przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zgodnie z przepisami podatkowymi, zobowiązanie zabezpieczone hipoteką nie przedawnia się. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował zgodność takiego zapisu z ustawą zasadniczą, jednak nie został on usunięty z Ordynacji podatkowej. Daje to możliwość jego dalszego wykorzystywania fiskusowi.

Jak wygląda procedura związana z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji podatkowej? Czy podatnik ma możliwość odwołania się od takiej decyzji? Jakie kroki można podjąć, aby ograniczyć jej skutki?

Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji podatkowej zostało szczegółowo opisane w art. 239b Ordynacji podatkowej. Przepisy dokładnie wskazują okoliczności, które muszą zaistnieć, aby było to możliwe. Decyzji nieostatecznej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane z uwagi m.in. na fakt, że podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zobowiązania podatkowego lub kiedy okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące. Zatem fiskusowi wystarczy uprawdopodobnienie, a nie udowodnienie takich okoliczności. Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji nadawany jest w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, jednak wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania decyzji podatkowej.

Czy można przygotować się na końcoworoczną kontrolę podatkową?

Kontrola urzędu skarbowego wywołuje negatywne emocje zarówno u osób fizycznych, jak i u przedsiębiorców. Jednak kiedy już skarbówka zapuka do naszych drzwi, powinniśmy zachować spokój. Kontrola podatkowa jest najczęściej zapowiedziana, a więc mamy kilka dni, aby się z tą informacją oswoić i ochłonąć.

Czytaj więcej:

Podatki

Skarbówka wprowadza zmianę, która ucieszy przedsiębiorców. Chodzi o kontrole

Pro

Po otrzymaniu zawiadomienia o planowanej kontroli podatkowej mamy również czas na przygotowanie dokumentów i ewentualne poprawienie błędów. W okresie od zawiadomienia o kontroli do jej rozpoczęcia mamy prawo do złożenia korekt deklaracji VAT lub rocznych zeznań. Po rozpoczęciu kontroli nie będziemy już mogli złożyć korekty.

Przed rozpoczęciem kontroli warto również zapoznać się z naszymi prawami i obowiązkami, abyśmy byli świadomi, jak przebiega kontrola i jakie działania mogą zostać podjęte zarówno przez nas jak i organy podatkowe.

Jakie są najważniejsze dokumenty, które podatnik zawsze powinien mieć pod ręką na wypadek kontroli podatkowej?

Dokumenty których może od nas żądać organ podatkowy tak naprawdę zależą od tego, czy kontrolowana jest osoba fizyczna czy przedsiębiorca oraz od zagadnienia, które jest weryfikowane. W przypadku kontroli rozliczeń VAT bez wątpienia zostaniemy poproszeni np. o faktury dokumentujące zakupy i sprzedaż. Jeśli jako osoba fizyczna korzystaliśmy z ulgi podatkowej zapewne organ podatkowy zażąda dokumentów potwierdzających, że mieliśmy do niej prawo. Nie ma jednolitego, standardowego wykazu dokumentów, które fiskus bierze pod uwagę. Co więcej, zgodnie z regulacjami podatkowymi, za dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Fiskus zatem w celu dogłębnego wyjaśnienia sprawy może przykładowo przesłuchiwać świadków lub posługiwać się decyzjami i dowodami z innych postępowań. Organy podatkowe nie są zatem ograniczone zbieraniem określonych dokumentów.

Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez przedsiębiorców podczas kontroli skarbowej?

Tu też nie ma określonej listy błędów. Z pewnością jednak trzeba pamiętać, że w czasie kontroli powinniśmy współpracować z pracownikami urzędu skarbowego. Utrudnianie kontroli nie jest dobrym pomysłem. Im szybciej organy podatkowe otrzymają od nas żądane dokumenty, tym szybciej, jeśli nie ma nieprawidłowości, zakończy się kontrola podatkowa. Dlatego najlepiej jest dostarczać do urzędu skarbowego dokumenty i dowody o jakie prosił fiskus w wyznaczonym terminie.

Czytaj więcej:

Podatki, Księgowość i Rachunkowość

Terminy w kontroli podatkowej

Pro

Jakie kroki mogę podjąć, aby zminimalizować ryzyko negatywnych wyników kontroli?

Podatnicy, którzy otrzymali zawiadomienie o kontroli podatkowej czasem sami zauważają nieprawidłowości w swoich deklaracjach podatkowych. Samo otrzymanie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie oznacza braku możliwości złożenia korekty deklaracji za okres kontrolowany. Jest to niemożliwe dopiero podczas postępowania lub kontroli, a korekty złożone przez podatników w tym czasie nie wywołują skutków prawnych. Dlatego jeśli wiemy, że nasze deklaracje zawierają błędy lub nieprawidłowości, jeszcze przed rozpoczęciem kontroli powinniśmy złożyć stosowne korekty w swoich zeznaniach podatkowych.

Jeśli nie jesteśmy pewni, czy nasze deklaracje nie zawierają błędów, warto skorzystać z pomocy doradcy podatkowego, który zarówno zweryfikuje poprawność naszych rozliczeń z fiskusem, jak i może pomóc, czy też reprezentować nas przed organami podatkowymi w czasie kontroli.

Czy istnieją możliwości kwestionowania niekorzystnych wyników kontroli fiskusa, a jeżeli tak – jak to zrobić?

Przebieg kontroli podatkowej spisany jest w protokole sporządzanym na jej zakończenie. Podatnik ma 14 dni na wniesienie zastrzeżeń do ustaleń w nim zawartych. Po kontroli organy podatkowe, jeśli wykazały nieprawidłowości, rozpoczynają postępowanie podatkowe, w wyniku którego wydawana jest decyzja podatkowa. Podatnik od dnia jej doręczenia ma 14 dni na odwołanie do organu II instancji. Następnie organ odwoławczy, jeśli podziela zdanie poprzednika, wydaje decyzję, która jest już ostateczną w administracyjnym toku. Od tej decyzji przysługuje nam skarga do sądu administracyjnego. Składamy ją w terminie 30 dni od daty doręczenia nam decyzji przez organ odwoławczy. Jeśli wojewódzki sąd administracyjny przychyli się do decyzji organów podatkowych, mamy prawo do złożenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Rozstrzygnięcie sądu II instancji jest prawomocne. Nie zawsze jednak kończy ono definitywnie sprawę zobowiązania podatkowego. Bywa, że sąd cofa sprawę do ponownego rozpatrzenia, a organy podatkowe ponownie mogą weryfikować dane zobowiązanie podatkowe i wydawać kolejne decyzje, tym razem z uwzględnieniem stanowiska sądu administracyjnego. Zatem droga do ostatecznego rozstrzygnięcia jest niekiedy długa i żmudna dla podatnika.

Podkreślić przy tym należy, że osoby kwestionujące decyzje organów podatkowych muszą być niezwykle zdyscyplinowane i skrupulatne w dochodzeniu swoich praw. Złożenie odwołania lub skargi po terminie lub brak spełnienia warunków formalnych do ich złożenia może skutkować tym, że stanowisko organów stanie się ostatecznie i prawomocne.