Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska o aplikacji uniwersyteckiej

Jak wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości, blisko 40 proc. osób przystępujących do egzaminu adwokackiego, które nie ukończyły aplikacji adwokackiej, uzyskuje z niego wynik negatywny.

Zorganizowanie adwokatury na zasadach samorządu zawodowego i powierzenie mu szkolenia aplikantów wynika przede wszystkim ze specyfiki i istoty zawodu. Przy wykonywaniu obowiązków zawodowych adwokaci i aplikanci są zobowiązani do przestrzegania wielu zasad wynikających z ustawy-Prawo o adwokaturze, a także zbioru zasad etyki adwokackiej i godności zawodu. Za niedopełnienie określonych obowiązków poprzez działanie sprzeczne z prawem, z zasadami etyki lub godnością zawodu, także w życiu prywatnym odpowiadają dyscyplinarnie. Ponoszą też odpowiedzialność odszkodowawczą. Jedną zaś z fundamentalnych zasad wykonywania zawodu jest obowiązek poszanowania tajemnicy adwokackiej, w tym obrończej, co dotyczy także aplikantów.

Wszystko to sprawia, że zawód adwokata wykonywany jest przez osoby mające nie tylko bardzo dobre przygotowanie teoretycznie, ale przede wszystkim praktyczne. To właśnie w toku aplikacji adwokackiej organizowanej i przeprowadzanej przez samorząd zawodowy aplikant uczy się, jak prawidłowo wykonywać zawód adwokata i przestrzegać zasad etyki w codziennej pracy. Celem aplikacji jest przygotowanie do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu, w szczególności zastępstwa procesowego, sporządzania pism, umów i opinii oraz stosowania innych reguł wykonywania zawodu.

Poznania umiejętności zachowania przed sądem, wobec przeciwnika procesowego, relacji opartej na zaufaniu z klientem. Gwarancją nabycia tych atrybutów zawodu jest umożliwienie aplikantom zdobywania wiedzy i doświadczenia od osób od lat uprawiających ten zawód.

Aplikant musi mieć możliwość szkolenia się pod kierunkiem praktyka, bez względu na to, czy będzie nim patron sensu stricte czy wykładowca-praktyk. Podstawowym założeniem aplikacji jest bowiem uzupełnienie teoretycznej wiedzy zdobytej podczas pięcioletnich studiów magisterskich o aspekty stricte praktyczne, w tym etyczne, oparte na relacji doświadczonych kolegów i koleżanek.

Ponadto istotą aplikacji adwokackiej prowadzonej w samorządzie zawodowym jest tworzenie więzi międzypokoleniowej w relacji aplikant-uczeń – patron-mistrz i tradycji opierającej się na wspólnych wartościach. Wprowadzenie tzw. aplikacji uniwersyteckiej rozerwie te więzi, jednocześnie uniemożliwiając samorządowi zawodowemu sprawowanie należytej pieczy nad prawidłowym przygotowaniem aplikantów do wykonywania zawodu.

W obecnym stanie liczbowym szkolenie aplikantów jest wyzwaniem dla adwokatury, które podejmuje skutecznie i z zaangażowaniem. Z problemem poszukiwania zatrudnienia zaś na trudnym rynku pracy borykają się nie tylko aplikanci, ale i młodzi adwokaci. Niemniej adwokaci i radcowie prawni wciąż uchodzą w opinii społeczeństwa za najlepiej przygotowanych do pracy pełnomocników procesowych. Tej wartości nie da się zastąpić nawet najbardziej szeroką i ugruntowaną wiedzą wykładowców akademickich, którzy z racji specyfiki pracy na uczelni wyższej, poza nielicznymi przypadkami, są przede wszystkim teoretykami a nie praktykami prawa. Samorządy zawodowe nie zarabiają na szkoleniu aplikantów. Wysokość opłaty za aplikację jest ustalana przez ministra sprawiedliwości w drodze rozporządzenia i zostaje w całości przeznaczona na koszty związane z organizacją i prowadzeniem szkolenia.

O tym, że aplikacja adwokacka jest najlepszą drogą do wykonywania zawodu, świadczą przywołane statystyki. Te dane mówią same za siebie. Jednocześnie aktualny stan nauczania akademickiego uzasadnia twierdzenie, że uczelnie wyższe w przypadku wprowadzenia tzw. aplikacji uniwersyteckiej nie będą w stanie zapewnić ich adeptom odpowiedniego przygotowania praktycznego do prawidłowego wykonywania tego zawodu, będącego filarem wymiaru sprawiedliwości i gwarancję ochrony praw i wolności obywatelskich.

Na koniec trzeba podkreślić, iż w obowiązującym stanie prawnym wprowadzenie tzw. aplikacji uniwersyteckiej pozostaje w sprzeczności z przepisami regulującymi tę materię. Zawód adwokata jest zawodem szczególnym, zaliczanym do kręgu zawodów zaufania publicznego. Z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP wynika, że sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego powierzone jest samorządom zawodowym.

Autorka jest adwokatką, wicedziekanką Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie

Egzaminy Adwokaci Aplikacje/Egzaminy Prawnicze Radcowie Prawni

Jak wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości, blisko 40 proc. osób przystępujących do egzaminu adwokackiego, które nie ukończyły aplikacji adwokackiej, uzyskuje z niego wynik negatywny.