Wody Polskie toną. Czeka je co najmniej głęboka reforma, jeśli nie likwidacja

Powódź prawdopodobnie zatopi Wody Polskie powołane w 2018 r. do centralnego zarządzania gospodarką wodną, która – jak twierdzą rządzący – w czasie obecnego kryzysu nie zdała najważniejszego sprawdzianu. Państwowej instytucji zarzuca się m.in. utratę kontroli nad mającymi chronić tereny przed zalaniem zbiornikami retencyjnymi i brak wcześniejszych działań na rzecz ochrony przeciwpowodziowej. Z kolei samorządy oskarżają Wody Polskie o finansowe niszczenie przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych wskutek sztucznego – bo z politycznego nadania – utrzymywania niskich stawek za wodę.

Czytaj więcej

Biznes

Decyzja o eksperymentalnym użyciu polskich satelitów. Chodzi o powódź

Pogarszająca się sytuacja na południu Polski sprawiła, że zdecydowano się na niecodzienny ruch – do monitoringu powodzi wykorzystano sieć satelitów polsko-fińskiej firmy Iceye oraz specjalny system monitoringu, który miał ruszyć dopiero w 2025 r.

Sygnalizowaną jeszcze przed październikowymi wyborami przez polityków Koalicji Obywatelskiej chęć zlikwidowania Wód Polskich obecna powódź znacznie zwiększyła. Decyzji na razie nie ma, choć szokująca – jak to określił przed tygodniem na posiedzeniu sztabu kryzysowego premier Donald Tusk – sytuacja z brakiem informacji i kooperacji w sprawie niekontrolowanego zrzutu wody ze zbiornika Lubachów może ją przybliżyć.

Wody Polskie: Pracownicy nękani i zastraszani

Za to wśród blisko 6 tys. zatrudnionych w tej instytucji rośnie napięcie. Niektórym wyjątkowo mocno – pracownikom zlewni Nysa trzeba było zapewnić ochronę, bo według szefowej Wód Polskich Joanny Kopczyńskiej mieli być nękani i zastraszani, a także otrzymywać groźby karalne. Niewykluczone, że mieszkańcom zniszczonych przez powódź terenów puściły nerwy: burmistrz Nysy Kordian Kolbiarz obwinił w mediach społecznościowych wrocławski zarząd Wód Polskich za zalanie miasta wskutek podjęcia błędnych decyzji. Kopczyńska w rozmowie z „Nową Trybuną Opolską” odpowiedziała, że decyzje podejmowane były zgodnie z obowiązującymi procedurami oraz na podstawie prognoz meteorologicznych i hydrologicznych.

Czytaj więcej

Klęski żywiołowe

Bogusław Chrabota: Odchudzić Wody Polskie

Powołane przez rząd PiS przedsiębiorstwo w czasie powodzi poległo. Musi oddać część zadań samorządom i trafić w ręce fachowców.

Szefowa Wód Polskich, choć była ich wiceprezesem w czasie rządów PiS, zaczęła kierować tą instytucją w styczniu 2024 r. dzięki decyzji ministra infrastruktury (z PSL) Dariusza Klimczaka. Mimo że jej kariera nabierała rozpędu pod skrzydłami prawicy, teraz wypowiada się krytycznie o swoich poprzednikach. Jednak może jej to nie pomóc, ze względu na ocenę całokształtu działań Wód: bardzo złą, i to jeszcze przed obecną powodzią.

Bezlitosna ocena po kontroli NIK

– Ta instytucja jest źle usytuowana, jej poziom kompetencji jest niezrozumiały. Rząd PiS stworzył chory twór, który fatalnie działa – twierdzi Wadim Tyszkiewicz, niezależny senator i były prezydent Nowej Soli. Wody Polskie obciążane są także zaniechaniem lub spowolnieniem przez rząd PiS inwestycji w infrastrukturę przeciwpowodziową. Ale nie tylko: wyniki kontroli NIK, ujawnione w lutym 2024 r. i dotyczące kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych, wykazały dramatycznie niską skuteczność działań: przykładowo w latach 2020–2022 z założonego celu zwiększenia retencji o 100 mln m³ zrealizowano ledwo jedną dziesiątą, a z zaplanowanych na inwestycje prawie 162 mln zł wydano niecałe 72 mln zł.

Z kolei wcześniejsza kontrola NIK w Wodach Polskich, jeszcze w 2020 r., zarzucała im chaos w działaniach, brak efektywności, a także zaniedbania i nierzetelność w funkcjonowaniu kierownictwa tej instytucji.

Czytaj więcej

Klęski żywiołowe

Wiele wałów przeciwpowodziowych w Polsce zagraża bezpieczeństwu. Rząd o tym wie

Co 15. skontrolowany w ubiegłym roku wał przeciwpowodziowy zagrażał bezpieczeństwu – wynika z najnowszego rządowego raportu.

Partyjne wytyczne: zalać kosztami samorządy

Samorządowcy zarzucają jej także głębokie upolitycznienie. Jego symbolem miał być poprzedni prezes Wód Polskich Przemysław Daca, bliski współpracownik ministra żeglugi i wiceministra infrastruktury w rządzie PiS Marka Gróbarczyka – odwołany jesienią 2022 roku za bezczynność w sprawie skażenia Odry. Zdaniem Zygmunta Frankiewicza, byłego prezesa Związku Miast Polskich, szefa senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Wody Polskie działały w myśl wytycznych polityków Zjednoczonej Prawicy, uderzając finansowo w samorządy, którym nie pozwalano na podwyższanie stawek za wodę. – Z powodów populistycznych nie było podwyżek, za to samorządy musiały dopłacać mieszkańcom za rosnące koszty. A woda się marnowała – mówi Frankiewicz.

Branża wodna traci finansową płynność

W końcu ub. roku do nowego Sejmu i Senatu wpłynął apel o naprawę sektora wystosowany przez pięć organizacji: Unię Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich, Izbę Gospodarczą Wodociągi Polskie, Związek Gmin Wiejskich oraz Unię Miasteczek Polskich. Sytuację finansową branży wodnej określono jako tragiczną i zagrażającą funkcjonowaniu krytycznej infrastruktury państwa w zakresie dostaw wody. – Brak możliwości urealnienia cen za wodę i ścieki doprowadziły do załamania płynności finansowej wielu przedsiębiorstw – alarmowano w apelu. Analiza Wodociągów Polskich wykazała, że 90 proc. firm wodociągowo-kanalizacyjnych wstrzymało inwestycje, ok. 81 proc. firm zanotowało straty na koniec 2022 r., 77 proc. miało stratę w pierwszym kwartale 2023 r., a 40 proc. informowało o utracie płynności.