Koniec żywiołowego odbicia aktywności

To jeden z wniosków z najświeższej, ósmej edycji cyklicznego badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego i Polskiego Funduszu Rozwoju prowadzonego wśród przedsiębiorstw. W ostatnich dniach lipca spadek przychodów ze sprzedaży w ujęciu miesiąc do miesiąca odnotowało 32 proc. spośród ponad 400 badanych firm, a ich wzrost – 17 proc. W połowie lipca spadek sprzedaży zgłaszało tylko 27 proc. firm, a odsetek ten od końca kwietnia konsekwentnie malał. Rósł z kolei odsetek firm raportujących wzrost sprzedaży, sięgając na początku lipca 22 proc. Skąd lipcowe zmiany tendencji?

Czytaj także: Poprawia się kondycja przedsiębiorstw w Polsce

– Najbardziej żywiołowa faza ożywienia gospodarczego jest już za nami. Teraz poprawa aktywności w gospodarce będzie słabła – ocenia w rozmowie z „Rzeczpospolitą" Andrzej Kubisiak, zastępca dyrektora PIE. – Te wyniki nie są zaskakujące. Tak po prostu wygląda ożywienie po rozmaitych katastrofach naturalnych. Początkowo jest gwałtowne, ma kształt litery V, a potem traci impet. Ożywienie będzie trwało, ale do poziomu sprzed pandemii aktywność w polskiej gospodarce wróci dopiero w połowie 2021 r. – komentuje z kolei Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego.

Nisko wiszące owoce już zebrane

Wyniki badań PIE i PFR wpisują się w obraz sytuacji w polskiej gospodarce, który malowały już inne publikowane ostatnio ankietowe wskaźniki koniunktury, m.in. PMI oraz ESI. – Większość nisko wiszących owoców została już w tej fazie ożywienia zerwana, a brak popytu w wielu branżach i słabość inwestycji będą coraz bardziej odczuwalne, przyczyniając się do wolniejszych przyrostów aktywności – zauważył Piotr Bartkiewicz, ekonomista z Banku Pekao, komentując to, że PMI, popularna miara aktywności w polskim przemyśle, wzrósł w lipcu o 5,6 pkt, po 6,6 pkt w czerwcu i 8,7 pkt w maju. Jak dodał, trajektoria aktywności w polskiej gospodarce w okresie pandemii będzie przypominała kształtem symbol pierwiastka, a w lipcu zaczęła się już wypłaszczać.

Na pierwszy rzut oka badania PIE i PFR sugerują, że kondycja firm nie tyle poprawia się coraz wolniej, ile wręcz się pogarsza. To jednak rezultat tego, że ankietowane firmy oceniają zmiany swojej sytuacji w porównaniu z poprzednim miesiącem, który tym razem był bardzo udany. W porównaniu z kwietniem ich sytuacja wciąż się poprawia.

– W pierwszych miesiącach po odmrożeniu gospodarki działał mocno efekt odroczonego popytu. Stąd odbicie aktywności było dynamiczne. Teraz tego paliwa już nie ma – ocenia Rafał Benecki.

– Otwarcie gospodarki z dnia na dzień poprawiło sytuację wielu firm. Jednocześnie niektóre z nich uzmysłowiły sobie, że wcześniej zbyt pesymistycznie oceniały swoje położenie. W tym sensie silny wzrost ankietowych wskaźników koniunktury w ostatnich miesiącach to było odreagowanie – tłumaczy z kolei dr Sławomir Dudek, główny ekonomista Pracodawców RP. Badania tej organizacji także sugerują, że w lipcu kondycja firm przestała się poprawiać.

Płynność odpływa

Andrzej Kubisiak z PIE zwraca uwagę na to, że gorszym ocenom przychodów firm towarzyszą dobre wciąż oceny popytu. Pod koniec lipca 21 proc. ankietowanych przedsiębiorstw zgłosiło wzrost liczby nowych zamówień miesiąc do miesiąca, w porównaniu z 19 proc. w połowie lipca i 21 proc. pod koniec czerwca. Odsetek firm, które zgłosiły spadek wartości nowych zamówień, wyniósł 27 proc., w porównaniu z 25 i 33 proc. w dwóch poprzednich edycjach badania. – To jest o tyle ważne, że perspektywy popytu mają wpływ na plany firm dotyczące zatrudnienia – tłumaczy Kubisiak.

Spośród ogółu ankietowanych przez PIE i PFR pod koniec lipca firm 13 proc. – tyle samo co miesiąc wcześniej – zamierzało zwiększyć zatrudnienie. O zamiarze zmniejszenia zatrudnienia informowało 6 proc. firm. Jednocześnie, jak podaje wicedyrektor PIE, spośród firm, które planują zwiększyć zatrudnienie, 39 proc. zgłosiło w lipcu wzrost wartości zamówień.

Te wyniki badań PIE i PFR kłócą się jednak z wnioskami płynącymi z innych sond wśród przedsiębiorstw. Na przykład wśród polskich firm ankietowanych na potrzeby Europejskiego Wskaźnika Nastrojów (ESI), obliczanego przez Komisję Europejską, w lipcu wciąż więcej było takich, które planowały redukcję liczby pracowników, niż tych, które chcą ją zwiększać. – Na rynku pracy wciąż szukamy dna – nie ma wątpliwości Sławomir Dudek.