Kilka miesięcy temu głośno było w prasie o tym, że Wielka Brytania próbuje „pozbyć się" imigrantów, w tym obywateli Unii Europejskiej, proponując im dobrowolny program powrotu do ojczyzny. Miał polegać na sfinansowaniu biletu lotniczego oraz wypłacie zasiłku na osiedlenie się z powrotem w kraju. Wiele portali odniosło się do tych działań z rezerwą, znalazły się także głosy krytyczne. Jednak pomysł opisywanego wsparcia nie pojawił się wraz z Brexitem, lecz jest jedną z odmian pomocy cudzoziemcom w powrocie do krajów, z których wyemigrowali. Praktykowany jest od dawna tak w Wielkiej Brytanii, jak i innych państwach europejskich.
O instytucji pomocy w dobrowolnym powrocie można przeczytać w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Opiera się na przekonaniu, że dobrowolny powrót imigrantów należy przedkładać nad powrót przymusowy, a państwa UE powinny zapewniać pomoc, w tym finansową, oraz doradztwo osobom, które z różnych względów nie mogą dłużej u nich pozostawać lub nie mają ważnego tytułu pobytowego.
Czytaj więcej
W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną parlament zajął się przepisami umożliwiającymi legalne pozostanie w kraju cudzoziemcom. Chodzi o osoby, które chcą realizować dotychczasowy cel pobytu lub nie mogą opuścić Polski w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.
Nie tylko na przymus
W polskim porządku prawnym tę instytucję reguluje ustawa z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 1108). Przewiduje ona mechanizm wsparcia dla cudzoziemców, którzy wystąpili o udzielenie ochrony międzynarodowej, ale nie zamierzają kontynuować postępowania w tej sprawie. Pomoc obejmuje m.in. koszty organizacyjne podróży powrotnej i może być udzielana raz na 2 lata. Na pozór wydaje się więc, że z tej instytucji w Polsce może skorzystać bardzo wąskie grono imigrantów. Nic bardziej mylnego.
Podmiotem realizującym pomoc opisaną w polskiej ustawie są nie tylko organy rządowe, ale przede wszystkim Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (IOM). Porozumienie podpisane między IOM a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji (MP z 2006 r. nr 3, poz. 46) zakłada rozszerzenie kręgu osób, które mogą skorzystać z dobrowolnego powrotu do domu. Dzięki temu pomoc jest dostępna praktycznie dla każdego cudzoziemca, który otrzymał decyzję o obowiązku opuszczenia terytorium Polski.
