Agonia królestwa w sercu Unii Europejskiej. Czy Belgia przestanie istnieć?

Plan Toma Van Griekena jest prosty. W czerwcu kierowane przez niego skrajnie prawicowe ugrupowanie Vlaams Belang (VB, Flamandzka Sprawa) wygrywa wybory i buduje w parlamencie prowincji większościową koalicję z Nowym Sojuszem Flamandzkim (N-VA), inną partią nacjonalistyczną. Następnie przyjmuje deklarację o niepodległości Flandrii i proponuje Walonii i Brukseli, pozostałym dwóm częściom składowym istniejącego od 1830 roku królestwa, negocjacje nad warunkami rozwodu. A jeśli odpowiedź będzie odmowna, jednostronnie buduje oddzielne państwo.

Ten plan jeszcze niedawno wydawał się czystą fantazją. Ale już nią nie jest. Grieken zbudował ugrupowanie, które z około 25 proc. poparcia zajmuje od wielu miesięcy w sondażach pierwsze miejsce wśród sił politycznych we Flandrii i drugie (po dominującej w Walonii Partii Socjalistycznej) na poziomie federalnym. A razem z N-VA (23 proc.) ma bezwzględną większość w parlamencie w Antwerpii.

Kordon sanitarny wokół Flamandzkiej Sprawy

Siłę Vlaams Belang czerpie przede wszystkim z niechęci Flamandów do narastającej fali emigracji. Ale także ze słabych perspektyw wzrostu gospodarczego i drożyzny. Do tej pory jego ugrupowanie było otoczone kordonem sanitarnym: nikt nie wchodził z nim w koalicję. Dlatego choć celem N-VA również jest budowa niezależnej Flandrii, to trwa ona w koalicji z liberalnym Open VLD i chadecką CD&V. Ale jeśli wierzyć sondażom, ta trójka po wyborach nie będzie miała większości. I wtedy przed liderem N-VA i burmistrzem Antwerpii Bartem De Weverem stanie epokowa decyzja, czy wejść w alians z Griekenem.

Ale nie tylko arytmetyka wyborcza w parlamencie w Antwerpii powoduje, że przyszłość Belgii wydaje się być przesądzona. Bez Vlaams Belang może okazać się również niemożliwe zbudowanie rządu federalnego. W 2010 królestwo pobiło rekord długości formowanie nowego gabinetu: 500 dni. Teraz może do tego nie dojść nigdy.

Belgia. Na południu kraju rośnie lewicowy radykalizm

Sytuację pogarsza nie tylko coraz dłuższa lista animozji między Flamandami i Walonami, lecz także sukces na południu kraju innego radykalizmu: lewicowego. Tu już na drugie miejsce w sondażach wysunęła się Partia Pracujących Belgii (PTB), ugrupowanie o korzeniach komunistycznych, jeśli nie stalinowskich. To podobnie jak Vlaams Belang partner, z którym trudno współpracować.

– Niezależna Flandria rodzi się dlatego, że Belgia nie funkcjonuje, a nie Belgia się rozpada z powodu flamandzkiego nacjonalizmu – tłumaczy portalowi Politico Ivan De Vadder, czołowy belgijski politolog.

x

Czytaj więcej

Polityka

Pół wieku stabilności. Królowa Danii Małgorzata II oddaje tron

Duńczycy nie wyobrażają sobie życia bez Małgorzaty II. W noworocznym przemówieniu zaskoczyła poddanych zapowiedzią abdykacji.

Plan De Wevera nie jest zresztą dużo bardziej łaskawy dla przyszłości królestwa od tego kreślonego przez Griekena. Przy optymistycznym założeniu, że po wyborach w czerwcu 2024 roku uda się ukształtować nowy rząd Belgii i Flandrii, a Vlaams Belang nie będzie odgrywał w nim pierwszej roli, chce on przeprowadzić kolejną reformę decentralizacyjną. Tym razem byłaby ona radykalna: z federacji kraj stopniowo przekształciłby się w konfederację. To układ, w którym znika rząd federalny, a regiony przejmują w zasadzie wszystkie kompetencje.

Bruksela bankrutem bez Antwerpii? Spór o stolicę

Aby dojść do takiego punktu, Belgia przeszłą długą drogę. Powstała w 1830 roku w pewnym sensie przypadkowo: jako kompromis z odmawiającą jakiegokolwiek odejścia od postanowień kongresu wiedeńskiego carskiej Rosji. W ten sposób w granicach kraju mniejszego od Mazowsza znalazły się narody, które mają ze sobą niewiele wspólnego. Francuskojęzyczni Walonowie są już częścią romańskiej, chciałoby się powiedzieć, południowej Europy. Flamandowie to zaś Europa germańska, północna. Tę kulturową przepaść pogłębia podział językowy: na północy mówi się tylko po flamandzku, na południu tylko po francusku. Jedynie Bruksela jest dwujęzyczna.

Wyjście faktyczne lub formalne Flandrii z królestwa oznaczałoby tragiczną sytuację pozostałych części kraju. Bez transferów z Antwerpii tak Walonia, jak i Bruksela są bankrutami. Coraz częściej słychać więc, że Walonowie staraliby się w takim przypadku wstąpić do Francji. Katoliccy Flamandowie czują natomiast silną odrębność w stosunku do protestanckich Holendrów. Żywią ambicję budowy odrębnego państwa. Mają też po temu duże atuty, jak choćby Antwerpia, drugi co do wielkości port Europy. Walonia takich ambicji nie ma.