Kiedy darowizną trzeba podzielić się ze skarbówką

Darowizny od dalszej rodziny są opodatkowane. Chyba że nie przekraczają limitu kwoty wolnej od daniny.

Zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi w ustawie o podatku od spadków i darowizn jego wysokość zależy od przynależności do określonej grupy. W każdej jest kwota wolna. Jeśli darowizna jej nie przekracza, nie musimy nic płacić fiskusowi.

Przypomnijmy, że kwoty wolne od podatku wzrosły 13 października 2022 r. (co było konsekwencją inflacji). Zmieniona została też skala, na podstawie której płacimy podatek (liczymy go od nadwyżki).

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Darowizny od rodziny zwolnione z podatku

Wsparciem od najbliższych nie trzeba się dzielić z fiskusem. Musimy jednak pamiętać o formalnościach.

Najniższy podatek jest w pierwszej grupie, do której zaliczamy członków najbliższej rodziny (małżonka, dzieci i wnuków, rodziców i dziadków, rodzeństwo, pasierba, zięcia, synową, macochę, ojczyma i teściów). Tu kwota wolna wzrosła do 10 434 zł (wynosiła 9 637 zł).

PRZYKŁAD:

Pan Kowalski dostał od teścia 36 tys. zł. Darowizna przekracza limit kwoty wolnej wynoszący 10 434 zł (pierwsza grupa). Pan Kowalski musi więc zapłacić fiskusowi. Podatek liczony według skali wyniesie 1122 zł.

Druga grupa to zstępni rodzeństwa (np. dzieci brata), rodzeństwo rodziców (wujek, ciocia), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki). Dla nich kwota wolna to 7878 zł (wcześniej 7276 zł).

PRZYKŁAD:

Pan Kowalski dostał od ciotki 27 tys. zł. Limit w drugiej grupie wynosi 7878 zł. Darowizna jest wyższa od kwoty wolnej, pan Kowalski musi więc oddać część fiskusowi. Obliczona według skali danina to 1498 zł.

Jeśli nabywca jest osobą niespokrewnioną (trzecia grupa), limit zwolnienia wynosi 5308 zł (poprzednio 4902 zł).

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

ABC darowizn: wszystko o umowie i podatku

Powodów wsparcia kogoś w rodzinie może być wiele. Może to być konieczność życiowa związana np. z czyjąś chorobą lub kłopotami finansowymi. Przekazanie komuś darowizny może wynikać również po prostu z chęci podzielenia się swoim majątkiem z najbliższymi. Niezależnie od powodów, jakie stoją za darowizną, trzeba pamiętać o obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego oraz ustawy od spadków i darowizn.

PRZYKŁAD:

Pan Kowalski dostał od kolegi 18 tys. zł. Ponieważ jest to osoba niespokrewniona, nabywca rozlicza się zgodnie z zasadami przewidzianymi dla trzeciej grupy. Darowizna przekracza limit kwoty wolnej. W związku z tym pan Kowalski musi zapłacić podatek. Wyniesie 1586 zł.

Podatek liczymy od nadwyżki ponad kwotę wolną, według skali zamieszczonej w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Miesiąc na zeznanie

Darowiznę powyżej kwoty wolnej musimy zgłosić skarbówce w zeznaniu SD-3. Mamy miesiąc na jego złożenie. Nie ma tego obowiązku, gdy umowa została spisana u notariusza.

Pamiętajmy, że darowizny od tej samej osoby z ostatnich pięciu lat (poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie) trzeba sumować. Jeśli więc dostaliśmy pieniądze 10 lutego 2023 r., to musimy dodać tę kwotę do wartości majątku otrzymanego od tej samej osoby w latach 2018–2022.

Co zrobić, jeśli dostaliśmy darowiznę od najbliższej rodziny (zerowa grupa), ale nie przysługuje nam, ze względu na niespełnienie warunków formalnych, zwolnienie z daniny? W takiej sytuacji darowizna jest opodatkowana na zasadach określonych dla pierwszej grupy. Obdarowany powinien więc złożyć zeznanie na formularzu SD-3 i zapłacić podatek (oczywiście jeśli wartość nabytych rzeczy czy praw przekracza kwotę wolną).

Oprócz ogólnych kwot wolnych oraz zwolnienia dla najbliższej rodziny, w ustawie o podatku od spadków i darowizn znajdziemy też inne preferencje. Przykładowo, kwotę wolną dla darowizn w pierwszej grupie, które zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe. Daniny mogą też uniknąć osoby z pierwszej grupy, które zostały obdarowane domem lub mieszkaniem. Jeden z warunków to zamieszkiwanie w nim przez pięć lat.

Dwie transakcje zamiast jednej

Podatku nie płacą ci, którzy są w zerowej grupie i spełnią formalne warunki (opisywaliśmy je już wcześniej). Znajdują się w niej małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. W zerowej grupie nie ma np. synowej czy zięcia. I pojawia się problem z rozliczeniem.

Załóżmy, że rodzice dają mieszkanie synowi i jego żonie. Z przepisów wynika, że synowa powinna zapłacić podatek od darowizny, ponieważ nie należy do zerowej grupy. Liczy go według skali z art. 15 ustawy.

W takiej sytuacji rodzice dają darowiznę synowi, a on następnie przekazuje udział żonie. Pierwsza darowizna dokonana jest na rzecz dziecka, druga przez dziecko dla małżonka. Obie są więc zwolnione z podatku. Nabywcy są bowiem w zerowej grupie.

Co na to skarbówka? Nie ma nic przeciwko. W jednej z interpretacji fiskus potwierdził, że zwolniona z podatku jest zarówno darowizna od rodziców dla syna, jak i od syna dla jego żony. Co więcej, obie zostały dokonane w tym samym akcie notarialnym. Skarbówce to nie przeszkadzało.

Od siostry ze wspólnego majątku

W zerowej grupie, której przysługuje pełne zwolnienie z podatku, nie ma rodzeństwa małżonka. Czy to znaczy, że gdy darowizna jest przekazywana siostrze lub bratu ze wspólnego majątku małżeństwa, zwolniona z podatku jest tylko jej połowa?

Spójrzmy na jedną z interpretacji skarbówki. Wystąpiła o nią kobieta, która dostała, na podstawie pisemnej umowy darowizny, pokaźną kwotę od siostry. Pieniądze pochodziły ze wspólnego majątku małżeńskiego. Mąż siostry wyraził zgodę na ich przekazanie. Pieniądze przelano na konto, o darowiźnie został poinformowany urząd skarbowy.

Czy obdarowana musi zapłacić podatek od darowizny w części przypadającej na kwotę otrzymaną od szwagra? Twierdzi, że nie. Argumentuje, że szwagier nie jest stroną umowy. Pieniądze dostała tylko od siostry, a ponieważ rodzeństwo należy do zerowej grupy, nie musi płacić daniny.