Amerykańska sędzia odsunięta od orzekania w Hadze ws. Rinat Achmetow kontra Rosja

Amerykańska arbiter Andrea Bjorklund została na wniosek Rosji odsunięty od rozpatrzenia roszczenia najbogatszego ukraińskiego biznesmena Rinata Achmetowa przeciwko Kremlowi. Taką decyzję podjął Stały Trybunał Arbitrażowy w Hadze. Poinformował o tym amerykański portal prawniczy Global Arbitration Review.

Poparła walczących ukraińskich prawników

Bjorklund została arbitrem na wniosek strony ukraińskiej, ale przedstawiciele Rosji po publikacji na portalu społecznościowym LinkedIn zarzucili Amerykance stronniczość. Sędzia opowiedziała się za ukraińskimi prawnikami, którzy wstąpili do Sił Zbrojnych Ukrainy. Nazwała swoich kolegów „obrońcami Ukrainy, których życie jest w każdej sekundzie zagrożone” i wezwała międzynarodową społeczność prawniczą do „wsparcia ich walki z Rosją”.

Post został wkrótce usunięty, ale Rosjanie zdążyli go wyłapać i zarządali od haskiego trybunału zmiany arbitra. Stała Izba Sądu Arbitrażowego zgodziła się z argumentacją strony rosyjskiej. W Hadze podkreślono, że wpis amerykańskiej sędzi stwarza wrażenie, że jej stanowisko jest stronnicze i w związku z tym nie pozwala na bezstronne rozpatrzenie przez Bjorklund sprawy.

Co Rosjanie ukradli Achmetowowi?

Rinat Achmetow walczy w Hadze o rekompensatę za zagrabione przez rosyjskiego agresora aktywa. Wiosną tego roku ogłosił, że złożył wniosek o arbitraż z Rosją na podstawie przepisów Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL). Strona rosyjska wywłaszczyła aktywa Achmetowa w Donbasie: spółki energetyczne DTEK Sverdlovanthracite, DTEK Rovenkianthracite, stadion piłkarski Donbass Arena, Zakłady Metalurgiczne Jenakiewo i inne. Biznesmen oszacował szkody z rosyjskiej grabieży na około 20 mld dolarów.

Miliarder podkreśla istnienie umowy między rządami Ukrainy i Rosji w sprawie wspierania i wzajemnej ochrony inwestycji. Dokument stanowi m.in, że „inwestycje inwestorów jednej umawiającej się strony dokonane na terytorium drugiej nie będą wywłaszczane, znacjonalizowane ani poddane środkom o skutkach równych wywłaszczeniu, z wyjątkiem przypadków, gdy środki te zostaną podjęte w interesie publicznym w sposób przewidziany w art. prawa, nie są dyskryminujące i towarzyszy im wypłata szybkiej, odpowiedniej i skutecznej rekompensaty”.

Forbes szacuje, że majątek Achmetowa na 4 mld dolarów. W zeszłym roku jego aktywa szacowano na 5,7 mld dolarów. Do jego głównych aktywów zalicza się grupę inwestycyjną System Capital Management, grupę spółek górniczo-hutniczych Metinvest, spółkę energetyczną DTEK, spółkę telekomunikacyjną Ukrtelecom, klub piłkarski Szachtar itp. Wszystkie one aktywnie wspierają ukraińską armię walczącą z rosyjską agresją.

Rosyjski prawnik: Achmetow wygra

Zdania ekspertów rosyjskich, z którymi rozmawiała gazeta „Wiedomosti” były podzielone. Aby zagwarantować obiektywne rozpatrzenie sprawy, najważniejsza jest nie tylko faktyczna bezstronność arbitra, ale także brak pozorów stronniczości – mówi Anna Zabrocka, partner w kancelarii Nordic Star. Jej zdaniem publiczne wyrażanie przez prawnika poglądów politycznych w kontekście konfliktu między Rosją a Ukrainą podważa jego neutralność przy rozpatrywaniu sprawy.

Natomiast Ilja Raczkow partner w kancelarii NSP, zauważyła, że pomiędzy publikacją w internecie popierającą ukraińskich kolegów, a bezstronnością arbitra istnieje „ogromny dystans”. Rosyjski prawnik zwraca uwagę, że Moskwie udało się wykorzystać nieostrożność Björklund na swoją korzyść.

Raczkow określił szanse na wygraną Achmetowa w arbitrażu jako duże, tłumacząc, że biznesmen stracił majątek i nie otrzymał odszkodowania. Zdaniem Raczkowa problemem jest jednak odzyskanie odszkodowania od strony rosyjskiej oraz czas trwania arbitrażu. Sprawa może ciągnąć się przez pięć lat.

Rinat Achmetow a wojna z Rosja

Program Steel Front (Stalowy Front) grupy hutniczej Metalinvest najbogatszego Ukraińca Rinata Achmetowa, od pierwszych dni rosyjskiej agresji wspiera ukraińską armię. Metinvest przestawił produkcję na potrzeby wojenne. W ciągu ponad półtora roku Grupa przeznaczyła na wsparcie armii już ponad 232 mln zł (2 mld hrywien). Wykonano m.in. około 60 tysięcy jeży przeciwpancernych i 20 tysięcy kolczastych łańcuchów przeciwko pojazdom kołowym. Firma przekazała 20 ton walcówki na produkcję bastionów ruchomych oraz dostarczyła około 3 tysiące ton piasku i tłucznia oraz 2,4 tysiąca bloczków i płyt żelbetowych do budowy punktów kontrolnych.
W październiku 2023 r Metinvest uruchomił masową produkcję trałów przeciwminowych mocowanych do czołgów. Neutralizują i detonują rosyjskie miny przeciwpancerne oraz przeciwpiechotne. Koszt produkcji jednego trału to ponad 290 tys. zł (około 2,5 mln hrywien), wliczając w to dodatkowe wyposażenie i instalację urządzenia. Miesięcznie produkuje się pięć takich urządzeń.
Metinvest dostarcza też nowoczesną amunicję dla armii, obrony terrorystycznej, gwardii narodowej, policji itp. Obrońcy otrzymali 100 tys. kamizelek kuloodpornych. Większość sprzętu wykonana jest z certyfikowanej stali specjalnej produkowanej przez Metinvest, reszta kupowana jest za granicą. Na leki i sprzęt medyczny dla armii Metinvest przeznaczył, według własnych wyliczeń prawie 21 mln hrywien (2,13 mln zł).
Obecnie największym problemem grupy jest brak rąk do pracy. Grupa Metinvest zatrudnia 60 tysięcy a ma 4000 wakatów i trudności ze znalezieniem pracowników do obsługi pieca martenowskiego w zakładzie w południowo-wschodnim mieście Zaporoże. Około 15 proc. pracowników Metinvest zostało zmobilizowanych – obecnie w siłach obronnych Ukrainy służy ponad 8 000 pracowników Metinvest oraz jej spółek joint venture i współpracowników.