Czy rodzina musi zapłacić za nas PIT? Oto, co mówią na temat przepisy

Kwiecień to ten miesiąc w roku, kiedy nasze myśli krążą wokół podatków, To wtedy bowiem upływa termin rocznego rozliczenia podatkowego za poprzedni rok.

Podatki nie kojarzą się jednak tylko z rocznym rozliczeniem podatkowym i ewentualnym zwrotem podatku, ale często są to konkretne zobowiązania podatkowe, których ciężar ponosi nie stricte podatnik, ale również jego współmałżonek czy rodzina (dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo).

Odpowiedzialność całym majątkiem

Zgodnie z art. 26 ordynacji podatkowej (o.p.) „podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające z zobowiązań podatkowych podatki”. W następstwie tego przepisu mamy do czynienia z rozciągnięciem odpowiedzialności na majątek wspólny, a nie uznaniem majątku wspólnego jako majątku podatnika.

Odpowiedzialność podatnika całym swoim majątkiem osobistym, o której mowa w art. 26 o.p., obejmuje cały majątek osobisty podatnika W przypadku gdy podatnik pozostaje w związku małżeńskim, jego odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i małżonka. Dotyczy to sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe powstało w czasie trwania tego małżeństwa, a między małżonkami istniał ustrój wspólności majątkowej wedle art. 31 § 1 i 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego(k.r.o.).

Warto zauważyć, że do majątku wspólnego należy bez wątpienia zaliczyć także nadpłatę wynikającą ze wspólnie złożonego zeznania w podatku dochodowym od osób fizycznych (wyrok NSA z 10 października 2019 r., II FSK 3114/17, LEX nr 2866477).

Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków? Zagadnienie to zostało uregulowane w art. 31 § 2 oraz art. 34 k.r.o.. Natomiast o tym co obejmuje majątek osobisty stanowi art. 33 k.r.o. Ponadto rozszerzono majątek wspólny o środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, a także o kwoty składek zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Także z majątku wspólnego

Konsekwencją rozciągnięcia odpowiedzialności podatnika na majątek wspólny jego oraz majątek małżonka jest również odpowiedzialność tego małżonka. Odpowiedzialność tę należy rozumieć jako dopuszczalność stosowania przewidzianych prawem środków przymusu zmierzających do wyegzekwowania podatków również z tego majątku, który stanowi majątek wspólny małżonków.

Solidarną odpowiedzialność małżonka wyłącza:

Należy zaznaczyć, że w przypadku powstania przymusowego ustroju majątkowego małżonków, a także w przypadku orzeczenia separacji, nie jest możliwe ustanowienie wspólności majątkowej małżeńskiej w drodze umowy, chyba że uchylono ubezwłasnowolnienie albo umorzono, ukończono lub uchylono postępowanie upadłościowe albo zniesiono separację.

Czytaj więcej

Podatki

Skarbówka sprawdza już PIT za 2023 rok. Błędy trzeba szybko poprawić

Fiskus wyłapuje pomyłki w zeznaniach za 2023 r. I wzywa do korekty. Jeśli zdążymy zrobić ją do końca kwietnia, nic nam nie grozi, ani kary, ani odsetki. Później może być problem.

Od momentu zawarcia umowy

Warto podkreślić, że wyłączenie solidarnej odpowiedzialności za długi podatkowe małżonka następuje z momentem zawarcia umowy o wyłączeniu lub ograniczeniu wspólności majątkowej, ale nie ma ono mocy wstecznej. Zawarcie przez małżonków umowy o rozdzielności majątkowej nie zawsze oznacza dla współmałżonka ochronę przed odpowiedzialnością za zaległości podatkowe drugiego małżonka.

Jak wynika z art. 29 o.p., skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem: zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej, zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu, ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka, uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

Rozwód nie pomoże

Jak się okazuje, nawet rozwód nie ustrzeże podatnika przed odpowiedzialnością za niektóre zobowiązania byłego małżonka. Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada bowiem całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednak tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym (art. 110 § 1 o.p.).

Zaległości związane z działalnością

Z kolei w przypadku zaległości podatkowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą odpowiedzialność ta ma jeszcze szerszy zakres. Zgodnie z art. 111 o.p. członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności. Na potrzeby tej regulacji za członków rodziny podatnika uważa się przy tym zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Co więcej, przepisy te stosuje się również do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji.

Jeżeli chodzi o zaległości podatkowe, które są związane z działalnością gospodarczą podatnika, to mogą one dotyczyć podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od nieruchomości, jeżeli przedmiot opodatkowania ma związek z działalnością gospodarczą podatnika.

Odpowiedzialność wynikająca z art. 111 o.p. jest odpowiedzialnością solidarną i osobistą, a więc całym majątkiem, w tym również osobistym, jednak z ograniczeniem do wysokości uzyskanych korzyści. Odpowiedzialność ta nie obejmuje członka rodziny, w stosunku do którego spoczywał na podatniku obowiązek alimentacyjny.

Czytaj więcej

Podatki

To ostatni tydzień na poprawki w e-PIT. Warto, bo można zyskać

Zeznanie za 2023 r. przygotowane przez fiskusa w serwisie Twój e-PIT warto sprawdzić. Dopisać ulgi, poprawić błędy. Dzięki temu możemy uniknąć problemów i zaoszczędzić na podatku.

Skutki na gruncie PIT

Zawarcie umowy małżeńskiej o rozdzielności majątkowej wyklucza możliwość wspólnego rozliczenia małżonków, ponieważ między małżonkami przez cały rok podatkowy musi istnieć wspólność majątkowa zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o PIT.

Innymi słowy, małżonkowie po zawarciu umowy małżeńskiej o rozdzielności majątkowej składają odrębne zeznanie o dochodach osiągniętych w danym roku podatkowym. W przypadku rozdzielności majątkowej małżonkowie powinni samodzielnie składać zeznanie roczne PIT, rozliczać ulgi i korzystać z odliczeń w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ulgę prorodzinną mogą rozliczyć proporcjonalnie lub zdecydować, że skorzysta z niej tylko jeden rodzic, a drugi rodzic nie uwzględni tej ulgi w swoim rozliczeniu.

Reasumując, choćby nam się wydawało, że regulujemy zobowiązania podatkowe (jako osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej) na bieżąco i czasem otrzymujemy nadpłatę podatku to jednak może się nieoczekiwanie zdarzyć konieczność zapłaty podatku w sytuacji zmiany stanu cywilnego czy małżeńskiego ustroju majątkowego, a także w ramach odpowiedzialności solidarnej członków rodziny.

Autorka jest radcą prawnym w Subteno Tax Komorniczak i Wspólnicy Sp.k.