Tomasz Grzegorz Grosse: Zrozumieć węgierskego bratanka

Od czasu rozpoczęcia pełnoskalowej agresji Władimira Putina na Ukrainę pojawia się coraz więcej nieporozumień między Warszawą a Budapesztem. Choć trzeba zauważyć, że już znacznie wcześniej wybory strategiczne premiera Węgier pod wieloma względami były bardziej podobne do tych niemieckich niż polskich. Dla konserwatystów nad Wisłą – zwykle krytycznych wobec polityki zagranicznej RFN – taka zbieżność musi być szczególnie bolesna.

Przykładowo, duże znaczenie dla polityki Berlina miał rozwój relacji gospodarczych z Moskwą i Pekinem. Także Viktor Orbán kładł w ubiegłych latach duży nacisk na pogłębienie relacji geoekonomicznych z obydwoma stolicami. Podobnie jak to miało miejsce w strategii niemieckiej, Węgrom chodziło o dostęp to tanich surowców rosyjskich. Skutkowało to rozbudową energetyki jądrowej opierającej się na technologii dostarczanej przez Rosatom oraz tworzeniem połączeń umożliwiających eksploatację rosyjskiego gazociągu Turecki Potok. Towarzyszyło temu poszerzanie powiązań biznesowych między establishmentem węgierskim a oligarchami rosyjskimi. Od wielu lat Budapeszt rozwijał również relacje polityczne, kulturalne i edukacyjne z Pekinem. Otworzono się nad Dunajem na chińskie inwestycje gospodarcze, w tym te realizowane w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku.

Blisko do elit z Berlina

Pogłębienie więzi gospodarczych z Moskwą i Pekinem służyło uprawianej przez Orbána polityce wielowektorowej. Chodziło o dywersyfikację relacji z Zachodem, głównie z Waszyngtonem i Berlinem, i poszerzenie kontaktów z Pekinem, Moskwą i Ankarą. Przypominało to dążenie Niemiec do wielobiegunowości i równoważenia relacji z USA (oraz do pewnego stopnia również z Francją) przez kontakty z Moskwą i Pekinem.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Daniel Deme: Brak dialogu między Polską a Węgrami to prezent dla Moskwy, Brukseli i Waszyngtonu

Tak długo jak będziemy stawiać rozwiązanie konfliktu na Ukrainie w centrum uwagi, tak długo będziemy odwróceni od zagrożenia toczącego się w naszą stronę z Zachodu. Paryż płonie, tysiące ludzi przybywa do Włoch, by zająć starą Europę, kliniki medyczne przeprowadzają operacje zmiany płci na siedmiolatkach w Anglii, a USA rozpadają się pod przywództwem lewicowej kliki.

Nie dziwi więc, że stosunek Orbána do wojny w Ukrainie jest podobny do niemieckiego. Zarówno Berlin, jak i Budapeszt chciałyby jak najszybciej zakończyć ten konflikt nie tylko ze względu na kwestię bezpieczeństwa i koszty ekonomiczne przedłużającej się wojny. Obie stolice nie wierzą, że można pokonać Moskwę militarnie lub przez sankcje gospodarcze. Uważają, że wojna przynosi coraz większe koszty sojusznikom USA z Europy, a także jest dla nich ryzykiem wojskowym. Co więcej, rujnuje ich dążenie do rozwoju strategii wielowektorowej lub wielobiegunowości. Tym samym utrudnia relacje z Moskwą i Pekinem.

Dlatego Orbán wielokrotnie sugerował zawarcie pokoju w zamian za ustępstwa terytorialne Kijowa. Generalnie jest także przeciwny dozbrajaniu Ukrainy przez Zachód, gdyż przedłuża to wolę walki Ukraińców. Uznaje również, że ambicje Kijowa w zakresie członkostwa w NATO nie powinny zostać spełnione, gdyż utrudni to negocjacje pokojowe z Moskwą. A odbudowanie systemu bezpieczeństwa w Europie nie jest jego zdaniem możliwe bez aprobaty ze strony Putina. Nietrudno dostrzec w tym wszystkim podobieństwa do myślenia elit niemieckich. Zarazem te wszystkie dążenia strategiczne oddzielają Budapeszt od Warszawy, nie tylko od polityki obecnego rządu, ale od większości polskich ekspertów i społeczeństwa.

Wspólne sprawy w UE

Więcej wspólnych interesów między Budapesztem a Warszawą występuje w odniesieniu do przyszłości UE i Europy Środkowej. Prawicowe gabinety w obu stolicach popierają współpracę w Europie Środkowej, choć nieco inaczej rozmieszczają akcenty tej kooperacji. Węgry myślą o pogłębianiu relacji głównie w ramach Grupy Wyszehradzkiej, jak również z historycznym partnerem, czyli Austrią. Polska myśli coraz częściej o współpracy w szerszym gronie państw, przede wszystkim w ramach Inicjatywy Trójmorza, jak również w ramach wschodniej flanki sojuszu NATO. Jest też znacznie bardziej ukierunkowana na strategiczną współpracę z Kijowem. Budapeszt troszczy się o swoją mniejszość zamieszkującą państwa naszego regionu, co jest źródłem problemów w relacjach głównie z Ukrainą, Słowacją i Rumunią.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Marek A. Cichocki: O naszych „bratankach”

Warto jednych emocji – „Polak, Węgier, dwa bratanki”, nie zamieniać od razu na przeciwne – „cyniczny reżim Orbána sprzedaje się Putinowi”.

Więcej wspólnego mają konserwatywne rządy w Budapeszcie i Warszawie w obszarze spraw unijnych. Zgodnie sprzeciwiają się obecnym trendom integracyjnym, przede wszystkim centralizacji władzy w Brukseli kosztem kompetencji władz narodowych. Tym samym nie chcą dalszego ograniczania demokracji w państwach członkowskich. Buntują się nie tylko przeciwko ekspansji kompetencyjnej przez instytucje unijne, ale również ingerowaniu przez nie w lokalne wybory, marginalizowaniu narodowych konstytucji, a także narzucaniu społeczeństwom europejskim wyborów w sferze wartości. Nie zgadzają się, aby integracja posługiwała się metodami przymusu prawnego i finansowego, zwłaszcza wówczas, kiedy mniejsze państwa są przegłosowywane w strukturach unijnych.

Zamiast tego obie stolice domagają się Europy zdecentralizowanej i pomocniczej, w ramach której instytucje unijne wspierają słabsze kraje zamiast odbierać im suwerenne uprawnienia.

Nie możemy się na siebie obrażać

Ten krótki przegląd wyborów strategicznych między bratankami pokazuje wyraźnie, że występują poważne różnice, ale także wspólne postrzeganie interesów. Ten stan podobieństw i rozbieżności utrzymuje się od dłuższego czasu, choć wojna w Ukrainie z pewnością wyostrzyła nasze spory. W imię dobrych relacji należałoby do tych różnic podchodzić z tolerancją i większym zrozumieniem, tłumacząc partnerowi własne racje.