Familijny biznes nie traci na najmie

Budowane latami polskie biznesy familijne z niecierpliwością czekały na przepisy, które pozwolą im na sprawne i efektywne przeprowadzenie procesu sukcesji. Zwłaszcza zapewnią korzystne zasady opodatkowania.

Gdy weszły w życie, fundacje rodzinne zaczęły powstawać jak grzyby po deszczu, ale pojawiły się też liczne wątpliwości i spory. Ważny, dotyczący opodatkowania najmu przesądził niedawno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (WSA).

Krótki najem fundacyjny...

W sprawie chodziło o zasady opodatkowania krótkoterminowego wynajmu apartamentów przez familijny biznes. Z wnioskiem o interpretację wystąpił do fiskusa przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność.

Wyjaśnił, że w przyszłości zamierza wnieść jako darowiznę do fundacji rodzinnej, której będzie fundatorem, nieruchomość. Konkretnie apartamentowiec z ośmioma apartamentami przeznaczonymi na wynajem. Z wniosku wynikało, że po jego nabyciu fundacja rodzinna będzie zajmować się najmem krótkoterminowym tych lokali. Przyszły fundator podkreślił, że fundacja skoncentruje się na działalności obiektów noclegowych turystycznych i miejsc krótkotrwałego zakwaterowania (kod PKD 55.20.Z).

Przedsiębiorca zauważył, że zgodnie z przepisami podatkowymi co do zasady dochody fundacji rodzinnej z prowadzonej działalności będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania CIT. Nie umknęło mu też, że preferencja nie ma zastosowania do działalności gospodarczej fundacji rodzinnej wykraczającej poza zakres określony w art. 5 ustawy z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. A wynika z niego, że ta może wykonywać działalność gospodarczą w zakresie m.in. najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie.

Przyszły fundator był przekonany, że najem krótkoterminowy apartamentów mieści się w tej działalności dozwolonej, bo ustawodawca w żaden sposób nie ogranicza pojęcia najmu tylko do długoterminowego. Dlatego chciał potwierdzenia, że dochody fundacji rodzinnej z najmu krótkoterminowego będą podlegały zwolnieniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT.

Inaczej sprawę widział jednak fiskus. Co prawda nie kwestionował, że jednym z dozwolonych zakresów działalności gospodarczej fundacji jest najem, dzierżawa oraz udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie. Niemniej wskazując na art. 659 i 653 kodeksu cywilnego (k.c.), uznał, że działalności polegającej na krótkoterminowym najmie lokali nie można uznać za mieszczącą się w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o fundacji rodzinnej. W ocenie urzędników wymienione w tym przepisie najem lub dzierżawa charakteryzują się stosunkowo dużym sformalizowaniem.

Zwyczajowo w takich przypadkach jest bowiem zawierana umowa, w której określane są prawa i obowiązki najemcy i dzierżawcy oraz wynajmującego i wydzierżawiającego. Często podpisywany jest również protokół zdawczo-odbiorczy, a najemca czy dzierżawca jest zobowiązany do przestrzegania regulaminu oraz uiszczenia kaucji zabezpieczającej. Jak tłumaczył fiskus, dla tego rodzaju umów charakterystyczny jest również okres, na jaki następuje udostępnienie domu, lokalu czy pokoju, który z reguły obejmuje dłuższe okresy. Rozliczenie usługi ma charakter cykliczny, płatność zwyczajowo przyjmowana jest w okresach miesięcznych, kwartalnych lub rocznych. Najem czy dzierżawę wyróżnia także brak zmienności tego, któremu udostępniana zostaje nieruchomość lub jej część.

Zdaniem fiskusa tych wszystkich cech nie ma najmem krótkoterminowy. Nie można go również uznać za udostępnianie mienia fundacji do korzystania na innej podstawie. Urzędnicy podkreślili, że zwolnienie podatkowe dla fundacji musi być interpretowane ściśle, jak wszystkie inne regulacje o takim charakterze.

...z korzystnym opodatkowaniem

Biznesmen nie zgodził się z taką wykładnią przepisów. Poszedł do sądu i wygrał. Gdański WSA przypomniał, że prowadzenie przez fundację rodzinną działalności gospodarczej poza wyznaczonymi granicami powoduje negatywne następstwa podatkowe, tj. opodatkowanie wyższym podatkiem dochodowym.

Zgodnie bowiem z art. 24r ust. 1 ustawy o CIT w zakresie wykraczającym poza tzw. działalność dozwoloną stawka wynosi 25 proc. podstawy opodatkowania.