Rekordowy przekręt w Wietnamie. I kara śmierci

Światowe środki przekazu podają różne kwoty - najczęściej pada suma 304 bln dongów (11,5 mld euro, 12,5 mld dolarów), 3 proc. wietnamskiego PKB w 2022 r.

Najwyższą sumę - 44 mld dolarów - podała brytyjska grupa BBC, dodając, że sąd nakazał oskarżonej zwrócić bankowi 27 mld (co nie jest takie pewne). Według prowadzących śledztwo i firmy oceniającej rynek nieruchomości Hoang Quan łączną wartość aktywów związanych z konglomeratem i jego filiami szacuje się na 12-48 mld dolarów.

Biura, hotele, apartamenty

Do konglomeratu, jego filii i do rodziny Truong My Lan należały m.in.

- Times Square Saigon 39-piętrowy wieżowiec biurowy z 6-gwiazdkowym hotelem Reverie Saigon w najdroższej części miasta (stanowił poręczenie 73 pożyczek SCB na sumę 30 bln dongów, czyli 1,2 mld dolarów),

- Sherwood Residence, 22-piętrowy 5-gwiazdkowy hotel i kompleks 228 apartamentów i 12 penthous’ów z obsługą w centrum miasta. Tu mieszkała pani Lan do czasu aresztowania w październiku 2022;

- Windsor Plaza Hotel (pięć gwiazdek), w chińskiej dzielnicy Cholon;

- Capital Place — dwie 37-piętrowe wieże biurowe w śródmieściu Hanoi, Ba Dinh. Nieruchomości użyto jako zastawu pod pożyczki 230 mln dolarów od czterech banków zagranicznych;

- IFC One Saigon, 41-piętrowy wieżowiec nad brzegiem rzeki Saigon w Pierwszej Dzielnicy Miasta HCM, w którym będą biura, mieszkania i centrum handlowe.

Ponad sto pudeł dokumentów. Firmy wydmuszki

Proces Truong My Lan i 85 oskarżonych zaczął się 5 marca, a zakończył ogłoszeniem wyroku 11 kwietnia. Uczestniczyło w nim dziesięciu oskarżycieli i niemal 200 adwokatów, którzy musieli zapoznać się z dokumentami w 104 pudłach, o łącznej wadze sześciu ton. Sąd przesłuchał 2700 świadków,

Sąd ustalił, że Truong My Lan, przewodnicząca rady nadzorczej konglomeratu Van Thinh Phat Holdings Group (VTP), w latach 2011-22 przejęła bezprawnie kontrolę nad bankiem Saigon Commercial Bank (SCB), uratowanym przez skarb państwa, gdy klienci wycofali z niego depozyty i wykorzystała to do wyprowadzania z niego pieniędzy poprzez firmy wydmuszki. Kobieta zacierała ślady, przekupując urzędników. Bank, kontrolowany w 90-proc. przez jej konglomerat, sprzedawał też klientom obligacje. Oszczędności życia straciło 42 500 osób - niektórzy nawet 120 tys. dolarów.

Prokuratorzy poinformowali, że kobieta i jej wspólnicy wyprowadzili z banku miliardy dolarów, organizując 2500 fałszywych pożyczek firmom wydmuszkom, co naraziło bank na straty 27 mld dolarów.

Według oskarżycieli główna oskarżona przez trzy lata (od lutego 2019 r.) poleciła swemu szoferowi podjęcie z banku SCB łącznie 108 mld dongów (ponad 4 mld dolarów). Pieniądze trzymała w piwnicy. Tyle gotówki, nawet w największych nominałach, ważyłoby dwie tony.

Pani Lan była też hojna w rozdawaniu łapówek, aby nie można było trafić na jej udział w tych pożyczkach. Była główna inspektor banku centralnego została skazana na dożywocie za przyjęcie 5 mln dolarów łapówki, ukrytych w styropianowych pudlach do transportu owoców morza.

Gdy cały skandal wyszedł na jaw, w Hanoi i w Mieście HCM doszło do demonstracji, rzadko spotykanych w tym kraju.

Bank jak skarbonka

Sąd uznał, że kobieta jest winna defraudacji, korupcji, naruszenia przepisów bankowych i wymierzył jej najwyższą karę śmierci. Kobieta nie przyznała się do winy, a członek jej rodziny poinformował, jeszcze przed ogłoszeniem wyroku, że będzie składać apelację. Dziennik „Thanh Nien” podał, że pozostałych 84 oskarżonych, byłych członków rządu, dawnych urzędników banku centralnego, szefów SCB zostało ukaranych od trzech lat pozbawienia wolności w zawieszeniu po dożywocie (cztery osoby). Mąż kobiety dostał dziewięć lat więzienia, a siostrzenica - 17 lat.

- Dziwię się, bo to nie był żaden sekret — stwierdził w BBC Le Hong Hiep, który kieruje programem studiów wietnamskich w instytucie ISEAS w Singapurze. - Było wiadome na rynku, że Truong My Lan i jej konglomerat używają SCB jako skarbonki do finansowania dużych zakupów nieruchomości w najdroższych miejscach. Było oczywiste, że musiała skądś brać pieniądze. Ale to w końcu powszechna praktyka. SCB nie jest jedynym bankiem, który to robił. Może więc rządowi umknęło to z pola widzenia, bo jest tak wiele podobnych przypadków na rynku - dodał.

Kosmetyki na straganie

Truong My Lan pochodzi z rodziny wietnamsko-chińskiej z Sajgonu. Ta mniejszość Hoa z dzielnicy Cholon była bardzo aktywna w rozwijaniu handlu w gospodarce Wietnamu, kiedy kraj był jeszcze podzielony, a Sajgon stolicą antykomunistycznej części z liczną mniejszością chińską.