„Pianoforte”. Gotowi na porażkę w Konkursie Chopinowskim

To jest zupełnie inny film o Konkursie Chopinowskim od tych, które powstawały w przeszłości. Nie oglądamy kroniki ostatniej edycji w 2021 roku, nie wypowiadają się przed kamerami specjaliści, jurorzy i organizatorzy. Co więcej, nawet muzyki Chopina jest niezbyt wiele i jedynie w krótkich fragmentach, a zwycięzca, chiński Kanadyjczyk Bruce Liu, pojawia się na krótko i to na dalszym planie.

A jednak lub może właśnie dlatego dokument „Pianoforte” podbił w ubiegłych miesiącach publiczność amerykańskiego festiwalu Sundance oraz naszego Millennium Docs Against Gravity, a teraz wreszcie trafia do kin. Jakub Piątek proponuje nam zaś film o młodych ludziach, którzy stanęli do najtrudniejszej w życiu rywalizacji. Tylko kilkoro z nich odniesie w niej sukces.

Casting na bohaterów 

Nietypowy był już pomysł na film, który miał pokazać kolejny Konkurs Chopinowski, ale nie być jego wiernym zapisem. Prawie 150 kandydatów, którzy stanęli wcześniej do preselekcyjnych przesłuchań, Jakub Piątek poprosił o wypełnienie specjalnej ankiety. W ten sposób wyłowił, potencjalnie ciekawe osobowości, które chciałby pokazać. Część z nich odpadła, bo ostatecznie nie zakwalifikowała się do samego konkursu.

Czytaj więcej

Film

Dla kogo filmowe Orły 2024? Ogłoszono nominacje

16 nominacji dla „Kosa” Pawła Maślony, 13 dla „Doppelgangera. Sobowtóra” Jana Holoubka, 12 dla „Filipa” Michała Kwiecińskiego.

Ilu ostatecznie zaczęła podglądać kamera, o tym reżyser teraz nie opowiada. Wiadomo, że niektórzy nie znaleźli się w filmie zmontowanym z wielogodzinnego materiału. Widz obserwuje siedmioro młodych pianistów, ale jak w każdej ekranowej opowieści z wartką akcją – część z nich gra role drugoplanowe.

W każdej rozmowie Jakub Piątek podkreśla, że organizatorzy konkursu, którzy zamówili film, dali mu wolną rękę. Wystarczyła krótka rozmowa z dyrektorem Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, któremu wstępnie przedstawił swój pomysł, a „Pianoforte” zyskało akceptację.

Kamery mogły pianistom towarzyszyć wszędzie, a praca nad filmem zaczęła się dużo wcześniej, bo ekipa Jakuba Piątka odwiedziła ich w domach. We Włoszech filmuje więc Michelle, gdy ćwiczy przy fortepianie, a potem idzie na spacer z psem, by wyciszyć swój niepokój i niedostateczną wiarę w powodzenie. A w prowincjonalnym Jishou gdzieś w prowincji Hunan młodziutki Chińczyk Hao gra na pianinie wciśniętym tuż obok kuchni, na której matka w tym samym czasie przygotowuje obiad.

Zasadnicza część akcji toczy się podczas konkursu, przede wszystkim w niedostępnych dla publiczności korytarzach i salach Filharmonii Narodowej. Widzimy pianistów w momencie koncentracji przed wejściem na estrady i ich skrajne, także fizyczne, wyczerpanie po występie. Podsłuchujemy fragmenty ich pierwszych wywiadów albo prywatnych rozmów o tym, że Bruce znowu wymiata (to o grze przyszłego triumfatora), ale także w pokojach hotelowych czy w barze Studio, gdzie przy kieliszku wina odpoczywają niektórzy. Włoszka Leonora śmieje się często, towarzyszący jej Słoweniec mieszkający we Włoszech Alexander też jest w dobrym nastroju. Oboje dobiegają trzydziestki, więc choć bardzo chcieliby zdobyć nagrodę, wiedzą już, że na takim konkursie życie się nie kończy.

Różne drogi do sukcesu w Konkursie Chopinowskim

Na pierwsze lekcje muzyki 17-letni Hao jeździł z matką 13 godzin pociągiem z dwiema przesiadkami i po zajęciach wracał w ten sam sposób. Wspomina to z uśmiechem, bo chociaż muzyce podporządkował niemal wszystko, jest w nim radość życia.

Jego profesorka wyznaje przed kamerą, że w młodości marzyła o udziale w konkursie, ale się nie udało. Dziś nie stara się przelać swoich niezrealizowanych ambicji na Hao – jest dla niego jak kochająca matka. Jeździ z nim wszędzie, nie opuszcza na krok, a ich rozmowy, w których nie brakuje żartów, pełne są ciepła. A gdy Hao zbyt długo pasjonuje się komputerową grą, delikatnie przypomina, że trzeba jeszcze poćwiczyć.

Rówieśniczką Hao jest ormiańsko-rosyjska Jewa, która ma już ponad 40 nagród na różnych konkursach. Do Warszawy przyjechała jako cicha faworytka, o czym z jej opiekunkami szepcze w kuluarach znajomy śledzący przebieg przesłuchań.