Głębokie załamanie konsumpcji powaliło polską gospodarkę

W poniedziałek GUS potwierdził swój wstępny szacunek z połowy sierpnia, wedle którego produkt krajowy brutto Polski spadł w II kwartale realnie (czyli licząc w cenach stałych) o 8,2 proc. rok do roku, po zwyżce o 2 proc. w I kwartale. To wynik nieco lepszy niż szacowali przeciętnie ankietowani przez „Rzeczpospolitą” na początku sierpnia ekonomiści.

Poniedziałkowa publikacja GUS, w odróżnieniu od tej sprzed dwóch tygodni, zawiera szczegóły dotyczące struktury PKB w II kwartale. Wynika z nich, że zarówno wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, jak i inwestycje – dwie główne składowe PKB – tąpnęły o 10,9 proc. rok do roku.

Czytaj także: Budżet 2021: ponad 82 mld zł deficytu

Ankietowani przez „Rzeczpospolitą” ekonomiści przeciętnie szacowali, że konsumpcja zmalała o 10 proc. rok do roku, po zwyżce o 1,2 proc. w I kwartale br. Oczekiwali jednak głębszego, o 12 proc. rok do roku, spadku inwestycji.

- Taki spadek inwestycji uznajemy raczej za pozytywną niespodziankę, gdyż zakładaliśmy, że zniżka w II kw. może sięgnąć niemal 15 proc. r/r. Naszym zdaniem za spadek ten w największym stopniu odpowiadają nakłady przedsiębiorstw na maszyny, gdyż inwestycje budowlane, jak wskazują dane o wartości dodanej w budownictwie, nie były najgorsze – skomentował Andrzej Kamiński, ekonomistka z banku Millennium.

Jak podkreśla Rafał Benecki, główny ekonomista banku Millennium, mniejsze od obaw załamanie nakładów inwestycyjnych to efekt wydatków publicznych, wspieranych przez napływ funduszy z UE. Wypłaty tych środków w I połowie br. wzrosły aż o 20 proc. rok do roku.

Załamanie konsumpcji to przede wszystkim efekt ograniczeń aktywności ekonomicznej, które rząd wprowadził w marcu w celu zahamowania rozprzestrzeniania się koronawirusa, w tym zamknięcia galerii handlowych. Swoje zrobiły też obawy konsumentów przed zarażeniem się. - Skalę negatywnego oddziaływania obostrzeń rządowych na aktywność gospodarczą dobrze ilustruje spadek wartości dodanej w kategorii „zakwaterowanie i gastronomia” o 78,4 proc. rok do roku, wobec wzrostu o 0,9 proc. w I kw. – zauważył Krystian Jaworski, ekonomista z Credit Agricole Bank Polska.

Ze względu na to, że rola wydatków konsumpcyjnych w tworzeniu PKB jest większa, ich załamanie o 10,9 proc. rok do roku odjęło od dynamiki PKB w II kwartale aż 6,3 pkt proc. Tej samej wielkości załamanie inwestycji zmniejszyło PKB o 1,8 proc.

Załamanie aktywności w polskiej gospodarce byłoby jeszcze większe gdyby nie stabilizujący wpływ wymiany handlowej. Dzięki temu, że import zanurkował bardziej niż eksport, wyniki handlu zagranicznego dodały do rocznej zmiany PKB w II kwartale 0,8 pkt proc., po 0,4 proc. w I kwartale.

Po oczyszczeniu z wpływu czynników sezonowych, PKB Polski zmalał w II kwartale o 8,9 proc. w porównaniu do I kwartału, gdy z kolei spadł o 0,4 proc. Dwie z rzędu kwartalne zniżki PKB oznaczają, że Polska po raz pierwszy od co najmniej 2002 r. (wcześniejsze dane nie są dostępne) znalazła się w recesji.

Już w III kwartale PKB w ujęciu kwartał do kwartału wróci na ścieżkę wzrostu, ale w ujęciu rok do roku należy się liczyć z kolejnym spadkiem: o około 3,5-4 proc. W ocenie ekonomistów, gospodarce ciążyły będą malejące inwestycje. - Cięcie kosztów, niepewność dotycząca sytuacji epidemiologicznej i gospodarczej - to wciąż głównie czynniki hamujące inwestycje. Trudno spodziewać się, że nagle w III kwartale znikną – tłumaczą analitycy z mBanku. Nieco lepsze perspektywy ma konsumpcja, której sprzyja to, że sytuacja na rynku pracy nie pogorszyła się wskutek pandemii tak, jak można się było obawiać.