Adam Mariański: Niełatwe wyzwania reformy systemu podatkowego dla nowego rządu

Po wielu latach destrukcji prawa podatkowego, czego apogeum był Polski (nie)Ład, nie mamy już systemu podatkowego. Obowiązuje zbiór chaotycznych regulacji, które trudno zrozumieć nawet profesjonalistom. Jednak przede wszystkim mamy do czynienia z rażąco niesprawiedliwym rozkładem ciężarów podatkowych. Najwyższe podatki z działalności gospodarczej płacą firmy z sektora MŚP, a najniższe wielkie korporacje. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych jest całkowicie przypadkowa, czasami zależy od wieku, wykształcenia czy wykonywanego zawodu, a najwyżej opodatkowana jest praca własna. Nie wystarczą drobne zmiany proponowane w trakcie kampanii wyborczej.

Wyzwania krótkoterminowe dla nowego rządu

Przede wszystkim należy rozpocząć od punktowych zmian podatku dochodowego od osób fizycznych. Niezbędna jest łączna analiza skutków opodatkowania PIT oraz składki zdrowotnej. Ta ostatnia powinna być zryczałtowana dla wszystkich osób prowadzących działalność gospodarczą. Całkowicie nieuzasadniona jest preferencja dla osób rozliczających się podatkiem zryczałtowanym versus 4,9 proc. składki dla osób uiszczających podatek liniowy. Należy także przywrócić rozliczanie kartą podatkową dla mikroprzedsiębiorców.

Czytaj więcej:

Podatki, Księgowość i Rachunkowość

MF interpretuje przepisy o zwolnieniu z PCC przy nabyciu mieszkania

Podatnik, który ma udziały w więcej niż jednej nieruchomości, może skorzystać ze zwolnienia z PCC przy nabyciu kolejnego mieszkania, jeżeli udział w każdej z posiadanych już nieruchomości nie przekracza 50 proc. i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Pro

Dla sektora MŚP, będącego podstawą polskiej gospodarki, winniśmy poszukiwać systemowych rozwiązań. Jednak na początek można wprowadzić system kasowy podatku dochodowego oraz ułatwienia w ulgach dla nieściągalnych wierzytelności.

Specjalnie powołany zespół powinien dokonać przeglądu wprowadzonych w ostatnich latach regulacji, które nakładają niekonstytucyjne, nieproporcjonalne obowiązki. Wydaje się, że należy natychmiast znieść raportowanie krajowych schematów podatkowych i zmniejszyć represyjne kary za naruszenie przepisów.

Dużym wyzwaniem jest poważna reforma Krajowej Administracji Skarbowej. W krótkim terminie należy pilnie zakończyć naganne praktyki naruszania przepisów prawa. Niezbędne jest zbudowanie odpowiedniego systemu nadzoru, ale także odpowiedzialności dyscyplinarnej urzędników, w szczególności za przewlekłość postępowania. Pierwszym krokiem powinno być rozliczenie urzędników instrumentalnie wszczynających postępowania karnoskarbowe, nierzadko w celu ukrycia swojej nieudolności skutkującej przedawnieniem zobowiązań podatkowych.

Wyzwania długoterminowe

Niezbędne jest przygotowanie nowych ustaw podatkowych, które są całkowicie niezrozumiałe i skomplikowane. Rozpocząć należy od ordynacji podatkowej, której celem będzie zmiana funkcjonowania państwa: z represyjnego na współdziałające w rozwiązywaniu problemów podatników. Niezbędna jest nowa komisja kodyfikacyjna, która będzie składać się głównie z profesjonalistów niepracujących w MF. W takiej sytuacji nie powinno być problemem przywrócenie praworządności w funkcjonowaniu administracji podatkowej.

W drugiej kolejności należy pilnie przygotować nową ustawę o podatku od nieruchomości bądź szerzej podatku majątkowym. Obowiązującej od 32 lat nie da się już poprawić. Liczba sporów w tym podatku, ale także wyroków TK (jak ostatni dotyczący definicji budowli) wymuszają szybkie rozpoczęcie prac nad ustawą.

Kolejne wyzwanie to nowe ustawy o podatkach dochodowych. Poza przywróceniem sprawiedliwości podatkowej należy uprościć cały system obliczania i poboru tych podatków. Jednocześnie niezbędne jest wprowadzenie rozwiązań skutkujących odpowiednimi obowiązkami dla dużych korporacji (podatek przychodowy lub minimalny podatek dochodowy). Przy odpowiednich rozwiązaniach mogłoby to umożliwić zniesienie podatku dochodowego od osób fizycznych z innych źródeł niż działalność gospodarcza. Dla sektora MŚP także nie byłoby podatku dochodowego poniżej pewnego progu (np. równowartość 2 mln euro). Jednocześnie wzrosłyby wpływy z proporcjonalnej składki  zdrowotno-społecznej (np. 15 proc.). Cały system uległby drastycznemu uproszczeniu, a administracja podatkowa mogłaby skoncentrować się na wykrywaniu prawdziwych oszustw podatkowych. Znacznie obniżyłyby się koszty obliczania i poboru podatków. A Polska zaczęłaby być postrzegana jako kraj przyjazny podatkowo.

Zmiany w podatkach dochodowych to konieczność reformy dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego. Już Polski (nie)Ład skutkował dewastacją tego systemu, ale kolejne podwyżka kwoty wolnej będzie finansowana w 51,19 proc. przez samorząd terytorialny (udziały łączne j.s.t.). Dlatego wraz z krótko- i długoterminowymi zmianami należy wprowadzić rewolucję w finansowaniu samorządu.