Bezpośrednie emisje dwutlenku węgla z głównych przemysłów energochłonnych w Polsce stanowią około jednej piątej emisji całej gospodarki. Odpowiada to około 55 mln ton CO2. To tyle, ile wynoszą emisje całej gospodarki greckiej. Przemysły energochłonne – przede wszystkim produkcja cementu, hutnictwo, petrochemia i produkcja koksu oraz chemia – to najsłabsze ogniwa polskiej wizji dekarbonizacji gospodarki.
Wojna zmieniła sytuację
Jedyny plan rządu w tym zakresie, czyli polityka przemysłowa Polski, wypracowany w 2021 r., nigdy nie został i prawdopodobnie nie zostanie przyjęty w proponowanym kształcie. Co więcej, nawet gdyby dokument został przyjęty, to zawiera jedynie ogólną diagnozę i listę instrumentów. To dobry pierwszy krok, brakuje jednak technologicznej mapy drogowej oraz scenariuszy możliwego tempa dekarbonizacji w kolejnych latach.
Oczywiście można liczyć, że sprawę załatwią regulacje europejskie – system handlu uprawnieniami do emisji CO2 EU ETS oraz limity emisyjności (dyrektywa o emisjach przemysłowych i konkluzje BAT). Mylą są jednak eksperci, uważajac, że wolny rynek sam sobie z tym poradzi, a rosnące koszty emisji są wystarczającym instrumentem zachęty do modernizacji. Taka pasywna strategia sprzyjać będzie dalszej delokalizacji przedsiębiorstw (ucieczce emisji poza granice UE, w tym Polski) lub odkładaniu ich modernizacji. Efektem będzie wolniejsza dekarbonizacja polskiego przemysłu.
Dlaczego potrzebujemy interwencji właśnie teraz? Nie jest tajemnicą, że tempo polskiej dekarbonizacji nie imponuje – ani Brukseli, ani też inwestorom szukającym w Polsce korzystnych warunków do lokalizacji nowych przedsiębiorstw.
Jednocześnie wojna w Ukrainie i pandemia pokazują, że zarówno ceny produktów przemysłowych, jak i ich podaż, są istotnie zależne od kryzysów na rynkach międzynarodowych. Drastyczny wzrost cen energii opartej na spalaniu paliw kopalnych oraz problemy z jej dostępnością sprawiają, że kraje europejskie już podejmują działania na rzecz ochrony swoich przemysłów. Takich działań ma też prawo oczekiwać przemysł wysokoemisyjny i energochłonny w Polsce.
