Będą oszustwa "na Spis Powszechny"?

Na telefon z banku, SMS-a od kuriera i Sanepid rzekomo w związku z kwarantanną – między innymi te sposoby stosują przestępcy, by zdobyć cudze dane osobowe. A szykuje się nowe zagrożenie związane z trwającym Narodowym Spisem Powszechnym. Eksperci są pewni, że i tej okazji przestępcy nie przegapią, dlatego apelują o czujność.

Polacy dostrzegają zagrożenia - ponad 43 proc. z nich obawia się, że padnie ofiarą oszustów, którzy podstępem przejmą ich dane, a co trzeci spotkał się z taką próbą. O ile młodzi łatwo identyfikują "fałszywki", w tym podejrzane maile i esemesy, to pokolenie ich rodziców czy dziadków, ma z tym problem – wskazuje sondaż serwisu ChronPESEL.pl i Krajowego Rejestru Długów BIG.

Młodzi czujni

Co jeszcze z niego wynika? 30 proc. pytanych otrzymało ostatnio podejrzany SMS czy e-mail. Najczęściej wychwytywali to 25-35 latkowie – i zwłaszcza oni są zdania, że kolportaż „fałszywek” przybrał na sile odkąd trwa pandemia.

Blisko połowa przysłanych przez oszustów wiadomości zachęcała, aby kliknąć w przesłany link i pobrać załącznik. Rzadziej pojawiały się wezwania do wykonania przelewu, płatności lub bezpośrednio do przekazania swoich danych.

Mimo nasilonych prób oszustw w internecie, większość, bo 84 proc. osób twierdzi, że wie jak zadbać o swoje bezpieczeństwo w sieci, a najlepiej do starcia z przestępcami są przygotowani 18-34 latkowie. Z kolei najwięcej wątpliwości w tym zakresie mają osoby w wieku od 45 do 54 lat – co piąty ma problem z rozpoznaniem fałszywych e-maili czy esemesów.

Jak je sprawdzają? Najczęściej weryfikują adres mailowy nadawcy, a w internecie - numer telefonu, z którego do nich dzwoniono. Połowa osób dokładnie czyta przysłaną wiadomość – ocenia jej styl i warstwę graficzną. Jednak tylko 40 proc. spośród mających od 55 do 74 lat skrupulatnie sprawdza nadesłane linki.

- W dużej mierze to osoby młodsze zauważały większą częstotliwość fałszywych wiadomości. W grupie osób powyżej 45 lat świadomość zagrożeń jest niższa, a to może oznaczać, że najstarsza grupa badanych nie zawsze identyfikuje niektóre wiadomości jako potencjalnie niebezpieczne – zaznacza Monika Krasińska, dyrektor departamentu w Urzędzie Ochrony Danych Osobowych. I wskazuje na potrzebę ciągłej edukacji społeczeństwa w tym zakresie.

- Pozytywnym zjawiskiem jest większa świadomość bezpieczeństwa i sposób weryfikacji oszustw wśród najmłodszych badanych. Pozwala to mieć nadzieję, że z biegiem czasu będziemy w stanie coraz lepiej zadbać o bezpieczeństwo naszych danych osobowych – mówi Bartłomiej Drozd, ekspert serwisu ChronPESEL.pl.

Sprawdzić rachmistrza

Na początku pandemii oszuści masowo wysyłali SMS-y z numerów podszywających się pod ministerstwa, banki, firmy kurierskie czy spółki gazowe – w treści podając informację np. o przekazaniu środków do NBP i link do fałszywych stron płatności. Po kliknięciu w odnośnik lub pobraniu załączonego pliku, na komputerze zostaje zainstalowane szkodliwe oprogramowanie, a oszust zyskuje dostęp do danych i haseł właściciela.

Wciąż najpopularniejszą metodą cyberprzestępców na wyłudzenie wrażliwych danych jest phishing – sprawca podszywa się pod inną osobę lub instytucję. Oszuści próbują zdobyć dane także dzwoniąc do ludzi – udają inspektorów Sanepidu, którzy rzekomo chcą sprawdzić, czy ktoś kwalifikuje się do odbycia kwarantanny, lub podszywają się pod pracowników Ministerstwa Zdrowia, którzy przyjmują zapisy na szczepienia.

Policja i eksperci z UODO ostrzegają, że naciągacze będą chcieli wykorzystać trwający od 1 kwietnia Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Mogą się podszywać pod rachmistrzów spisowych, którzy od 4 maja zaczną pracę.

Dlatego policja radzi, żeby - zanim zacznie się udostępniać swoje dane - zapoznać się z pytaniami spisu i sprawdzić czy rzeczywiście dzwoni rachmistrz, a nie oszust (tożsamość rachmistrza można sprawdzić dzwoniąc na ogólnopolską infolinię spisową pod numerem 22 279 99 99).

- Prawdziwy rachmistrz nie zapyta o takie dane jak np. numer dowodu osobistego, numery kart płatniczych, kont bankowych, ani o loginy i hasła do różnych usług internetowych, których spis nie obejmuje – zaznacza insp. Mariusz Ciarka, rzecznik Komendy Głównej Policji.

Również Główny Urząd Statystyczny ostrzega przed oszustami i w opublikowanym komunikacie podaje, że rachmistrzowie będą dzwonić z numerów (22) 828 88 88 lub (22) 279 99 99. Osoby, które pukają do drzwi i podają się za rachmistrzów są oszustami - ostrzega GUS, i zachęca, by takie przypadki zgłaszać na policję.