Wolą turkijski świat, nie chcą russkiego miru. Jak Rosja traci dawne wpływy

Jurty rozstawione na lotnisku, dania narodowe, orkiestra, wojownicy w strojach ludowych, konna asysta honorowa. Tak w Biszkeku we wtorek witano przywódcę Turcji. Tego samego dnia Recep Tayyip Erdogan został odznaczony przez prezydenta Kirgizji Sadyra Dżaparowa orderem Manas I stopnia, najwyższym kirgiskim odznaczeniem państwowym.

W środę ruszy tam szczyt Organizacji Państw Turkijskich (OPT), w której Kirgizja na rok przyjmuje przewodnictwo. To już drugi szczyt organizacji w tym roku. Poprzedni, nieformalny, odbył się w lipcu w Szuszy, odzyskanej przez Azerbejdżan w 2020 roku w kilkudniowej wojnie w Górskim Karabachu.

Dlaczego Turcja wkracza do Azji Środkowej? 

Poza Erdoganem do Biszkeku udali się przywódcy Azerbejdżanu, Uzbekistanu, Kirgizji i Kazachstanu. Przywódcy Węgier i Turkmenistanu (państwa mają status obserwatorów w organizacji), Viktor Orbán i Serdar Berdimuhamedow również są obecni w kirgiskiej stolicy.

Będą rozmawiali o „wzmocnieniu turkijskiego świata”, ale też integracji gospodarczej, transformacji cyfrowej czy bezpieczeństwie. Powołany w 2023 roku Turkijski Fundusz Inwestycyjny w przyszłym roku ma sfinansować wspólne projekty państw o wartości ponad miliarda dolarów.

Od lat Turcja wspiera budowy meczetów w państwach regionu, zacieśnia z tymi krajami współpracę kulturową i edukacyjną. We wrześniu w Baku państwa OPT (w tym cztery kraje dawnego ZSRR) podjęły decyzje dotyczącą przejścia na ujednolicony alfabet turecki (łaciński), definitywnie żegnając cyrylicę.  

Czytaj więcej

Eksport

Czas Ankary w Azji Centralnej? Co z Warszawą?

Globalny kryzys gospodarczy spowodowany pandemią a następnie agresją Rosji na Ukrainę odbił się negatywnie na gospodarkach państwa Azji Centralnej. Chce to wykorzystać Turcja, która może być mocnym konkurentem Polski podczas odbudowy Ukrainy.

– Dziedzictwo historyczne czy kulturowe było ważne na początku tej współpracy. Turcja ma bardzo wyraźne interesy na Kaukazie i w Azji Centralnej. Odkąd w 2021 roku powołano Organizację Państw Turkijskich (wcześniej od 2009 roku istniała Rada Współpracy Państw Języków Tureckich – red.) aspekt czysto biznesowy zyskuje coraz większe znaczenie. Dla Turcji ważne są przede wszystkim surowce – ropa i gaz. Szczególnie jeżeli chodzi o relacje Turcji z Azerbejdżanem i Kazachstanem – mówi „Rzeczpospolitej” Zuzanna Krzyżanowska, ekspertka w dziedzinie Turcji z OSW.

– Ważnym projektem transportowym dla Ankary jest tzw. korytarz środkowy, który ma łączyć Chiny poprzez Azję Środkową i Morze Kaspijskie z Europą. Po agresji rosyjskiej na Ukrainę waga tego połączenia wzrosła również dla Unii Europejskiej, która jest nim  zainteresowana. Bo omija w ten sposób Rosję i Iran – dodaje.

Prokremlowski publicysta: Rosja nie może podchodzić do tego obojętnie

– Turcja zgromadziła pod swoją flagą jedną trzecią wszystkich postradzieckich republik – mniej więcej na tyle pretenduje Unia Europejska (trzy państwa bałtyckie już w UE, a Mołdawia, Gruzja i Ukraina stoją w kolejce). Czy to oznacza, że Turcja razem z Europą rozdziera postradziecką przestrzeń? – alarmuje na łamach rządowego portalu Ria Nowosti prokremlowski publicysta Piotr Akopow.

Oskarża Gorbaczowa o upadek ZSRR i przypomina, że środkowoazjatyckie narody „były częścią państwa rosyjskiego”. – Dlatego Rosja nie może obojętnie podchodzić do dążenia Turcji do integracji z tym regionem. To dla nas kwestia bezpieczeństwa, gospodarki i geopolityki – twierdzi.