Wielka wymiana więźniów. Polska oddała Rosji szpiega, Poczobut nie wrócił. Ekspert komentuje

Największa od czasów zakończenia zimnej wojny wymiana więźniów między Rosją a Zachodem to sukces państw zachodnich czy Federacji Rosyjskiej?

To zależy jakie kryterium zastosujemy. Jeśli spojrzymy na to z humanitarnego punktu widzenia, to ewidentnie jest to sukces Zachodu - w takim sensie, że udało się wyciągnąć niewinne ofiary z gardła bandyckiego reżimu. Ale niestety jesteśmy w stanie wojny hybrydowej z Rosją, a Ukraina toczy wojnę niehybrydową. W tym kontekście to jest niestety porażka, dlatego że sygnał, jaki wysyłamy, jest oczywisty. Ten sygnał poprawia morale rosyjskich służb i rosyjskiej agentury. Po drugie, jest zachętą dla wszystkich tych, którzy chcieliby z rosyjskimi służbami współpracować. Sygnał jest prosty: nawet jeśli cię złapiemy, nawet jeśli jesteś zabójcą, to i tak oddamy cię Rosjanom, jeśli tylko złapią oni zakładników na wymianę.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Wymiana więźniów z Rosją: Nie wszyscy Amerykanie odzyskali wolność. "Jak cios w plecy"

- Czuję się jakbyśmy otrzymali cios w plecy - powiedziała siostra Marca Fogela, Anne Fogel, komentując fakt, że wymiana więźniów między Zachodem a Rosją nie objęła jej brata.

Właśnie, czy to - paradoksalnie - nie jest zachęta dla Rosji do tego, by aresztować przedstawicieli państw Zachodu w Rosji?

Oczywiście. Ale nie użyłbym terminu „aresztować” w odniesieniu do działań bandyckiego systemu. Aresztowania dokonuje się na podstawie przesłanek prawnych. W Rosji jest po prostu porywanie ludzi. Do tego to się sprowadzało, jeżeli chodzi np. o przypadek Evana Gershkovicha czy rosyjskich opozycjonistów, którzy zostali wsadzeni do więzienia przez pseudosądy za wypowiedzi czy za działalność polityczną.

Odzyskali wolność współpracownicy Nawalnego. Możliwe, że gdyby żył, to i Aleksiej Nawalny mógłby zostać wypuszczony.

I tu jest pewien paradoks. Jest bardzo prawdopodobne, że ponieważ strona zachodnia włączyła Aleksieja Nawalnego do listy osób, które miałyby być wymienione, to Putin kazał Nawalnego zabić, gdyż za wszelką cenę nie chciał dopuścić do jego uwolnienia. Bo Nawalny był traktowany przez Putina jako potencjalny niebezpieczny rywal i lepiej go było zabić niż wypuścić

Według części doniesień, negocjacje w sprawie wymiany więźniów trwały bardzo długo.

Tak, to wielomiesięczne, jeśli nie wieloletnie negocjacje. W sprawie Paula Whelana, amerykańskiego biznesmena, który został „skazany” za rzekome szpiegostwo, rozmowy toczyły się od lat.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Wymiana więźniów z Rosją: Polska prokuratura milczy w sprawie szpiega, którego wydała

Rosyjski szpieg, Paweł Rubcow, został uwolniony w ramach wymiany więźniów między Rosją a Zachodem. Co z polskim śledztwem przeciwko niemu? Prokuratura Krajowa odmawia odpowiedzi.

Dlaczego Władimirowi Putinowi tak zależało na tym, żeby do Rosji wrócił Wadim Krasikow, pułkownik FSB skazany w Niemczech za zabójstwo?

To jest etatowy oficer GRU, który dokonał akcji, która Putinowi się ewidentnie spodobała. Putin chwalił go wprost w wywiadzie dla Tuckera Carlsona. Krasikow w biały dzień zamordował z zimną krwią w środku Berlina czeczeńskiego opozycjonistę - bohater. Putin jest czekistą z powołania. Myślę, że tu w grę wchodzą elementy irracjonalne. Ale ważne było też, żeby pokazać, że złapany na gorącym uczynku i skazany na dożywocie agent po paru latach jest wypuszczony. Im za większą zbrodnię posadzili, tym to jest ważniejsze.

Na lotnisku w Moskwie Władimir Putin powitał m.in. Wadima Krasikowa

Foto: PAP/EPA/MIKHAIL VOSKRESENSKIY/SPUTNIK/KREMLIN POOL

Zna pan taki przypadek, by jakieś państwo oddało Rosji schwytanego przez siebie szpiega, nie otrzymując nikogo w zamian? Tak właśnie zrobiła teraz Polska. Oddała Rosji Pawła Rubcowa vel Pablo Gonzaleza, ale nad Wisłę z Rosji nikt nie wrócił.

Taką samą logiką posłużył się Łukaszenko, tzn. „oddał” Rico Kriegera. To sojusznicza przysługa. Amerykanie są naszym najważniejszym sojusznikiem, oczekujemy, że będą nas bronić w wypadku ataku, więc oddanie jakiegoś szeregowego agenta, gdy Białemu Domowi na tym bardzo zależy, jest działaniem wzmacniającym więzi sojusznicze i budującym wzajemne zaufanie, stwarza to po drugiej stronie pewien dług wdzięczności. Zresztą, u nas co? Dostałby dwa lata więzienia, bo nasze sądy takie rzeczy traktują w sposób pobłażliwy, wyszedłby po roku za dobre sprawowanie i tyle byśmy go widzieli.

Andrzej Poczobut

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński

Może, ale mieliśmy o kogo negocjować. Nie chodzi tylko o Andrzeja Poczobuta, ale np. o Mariana Radzajewskiego czy Tomasza Biaroza, skazanych na 14 lat więzienia. Była okazja, żeby co najmniej jednego Polaka sprowadzić do kraju.

Nie wiem, czy Rosjanie chcieliby w ogóle z nami o tym rozmawiać.

Czytaj więcej

Polityka

Deklaracja Kremla: Władimir Putin mógłby udzielić wywiadu Evanowi Gershkovichowi

Kreml jest gotów rozważyć prośbę o wywiad złożoną przez przedstawiciela każdego zagranicznego medium, w tym dziennikarza "Wall Street Journal" Evana Gershkovicha - oświadczył rzecznik Kremla, Dmitrij Pieskow, w odpowiedzi na pytanie w tej sprawie.

W takim razie trzeba było zostawić Pawła Rubcowa jako kartę przetargową do przyszłych negocjacji. Straciliśmy atut za nic.

Ale jaki atut? On nawet jeszcze nie był skazany. Sąd by go uniewinnił albo tak jak było z dywersantami, którzy zostali skazani, wypuszczeni i nie stawili się do odbywania kary.

Sądzę, że państwo polskie w przypadku Rubcowa nie pozwoliłoby sobie na taki blamaż jak z działającymi na rzecz Rosji sabotażystami.

Może, w każdym razie podjęto taką decyzję. Czy słuszną? Nie wiem. Wszystko zależy od tego czy Rosjanie w ogóle chcieliby z Warszawą negocjować. Mogą negocjować z Amerykanami, ale nie z jakimiś Polaczkami. Myślę, że dla uwolnienia Rubcowa Rosjanie nie zechcieliby się angażować w negocjacje z Polską, które wymagałyby jeszcze ustaleń na najwyższym szczeblu z Łukaszenką, bo Andrzej Poczobut jest w więzieniu białoruskim.

Dlaczego?

Rosjanie zgodzili się na wymianę, bo chcieli wysłać sygnał do Amerykanów, że z nimi można zawierać układy, że są gotowi rozmawiać - zaczynajcie rozmowy, wychodźcie z propozycjami rozmów o sprawie Ukrainy, o innych tematach, które nas dzielą. Wydaje mi się, że to był jeden z głównych motywów. Bo dlaczego teraz? Ponieważ dostrzegli taką okazję i myślą, że to jest właściwy moment.

Czytaj więcej

Polityka

Mimo wielkiej wymiany Poczobut wciąż więźniem Łukaszenki. Obecna opozycja: Hańba

Mariusz Kamiński, były szef MSWiA w rządzie Mateusza Morawieckiego, uważa za hańbę oddanie Rosjanom więzionego w Polsce Pawła Rubcowa, przy pozostawieniu w rękach Aleksandra Łukaszenki Andrzeja Poczobuta. Wtórują mu Patryk Jaki i Michał Woś. Szef MSZ zapewnia, że "negocjacje się toczą".

Moim zdaniem Rosjanie doszli do wniosku, że administracja Bidena powinna być zainteresowana rozpoczęciem negocjacji o Ukrainie. W związku z tym wysłali sygnał, bo pierwsi nie zgłoszą oferty negocjacji, gdyż wiedzą, że to postawienie się w słabszej pozycji, ponieważ strona, która pierwsza wychodzi z inicjatywą rozmów dowodzi tym samym, że bardziej jej na tym zależy, żeby skończyć konflikt, czuje się słabsza. W związku z tym Rosjanie tego nie zrobią, zamiast tego będą dawać takie sygnały zachęcające, żeby druga strona wyszła z propozycją.

Nie uważa pan zatem, że Polska straciła szansę, by np. Andrzej Poczobut wyszedł na wolność?

Nie wiem, czy taka szansa w ogóle istniała. Podejrzewam, że nie. Nie widzę, jak to można było zrobić. Myślę, że nikt by z nami nie rozmawiał, bo nie ma takiego interesu. Najważniejszy warunek – musielibyśmy mieć w areszcie kogoś, na kim Łukaszence by rzeczywiście zależało.

Wspomniał pan o ewentualnym początku pertraktacji. Rosjanie dość jasno deklarowali, że ich cel minimum to cztery ukraińskie obwody w ich granicach administracyjnych - nie zrezygnują z tego.

Tak. To typowe założenie zachodnie, że jak któraś strona chce rozmawiać, to znaczy, że jest gotowa do kompromisu. Nie, Rosjanie rozmawiają po to, żeby osiągnąć maksimum. Najlepszym przejawem tego jest to, że nie chcą się zgodzić na zawieszenie broni. Oni chcą negocjować i walczyć, dla nich to się doskonale uzupełnia. W zachodniej mentalności to powoduje rozdwojenie jaźni, powoduje demotywację, bo po co wydawać miliardy na zbrojenia, jeśli rozmawiamy i zaraz osiągniemy kompromis? Po to też Rosjanie to robią, żeby takimi nadziejami na porozumienie demotywować drugą stronę.

Widzi pan szansę, by rozmowy - oficjalne lub nieoficjalne - rozpoczęły się w tym roku?

Nie wykluczam, że rozmowy mogą się zacząć. Wołodymyr Zełenski mówił niedawno, że trzeba Rosjan zaprosić na konferencję pokojową. W zachodniej Europie jest bardzo silne oczekiwanie - chociaż się o tym głośno nie mówi - że trzeba z Rosjanami rozmawiać.

Czytaj więcej

Polityka

Andrzej Duda "dementuje plotki i pogłoski". Chodzi o zwolnienie agenta GRU Pawła Rubcowa

Prezydent Andrzej Duda zamieścił na platformie X wpis, dotyczący operacji wymiany więźniów między Rosją a krajami Zachodu. Odniósł się do "plotek i pogłosek", które pojawiły się w tej sprawie. Chodzi o Pawła Rubcowa, rosyjsko-hiszpańskiego obywatela, uwolnionego przez Polskę. Jak donosiły media, Rubcow miał być pracownikiem rosyjskiego wywiadu wojskowego GRU.

Ale Ukraina musiałaby złagodzić stanowisko o tym, że warunkiem rozpoczęcia negocjacji jest spełnienie dziesięciu punktów tzw. formuły pokojowej. To dla Rosjan były zaporowe warunki.

Rosjanie nie są w tej chwili gotowi do żadnego kompromisu. Cały czas grają o maksymalną stawkę. Wbrew temu, co się na Zachodzie powtarza, dla Rosji kwestie terytorialne nie są kluczowe. Dla Rosjan kluczowe jest podpisanie takiego porozumienia, które będzie przekształcało Ukrainę w wasalne państwo Rosji, a sprawy terytorialne są drugorzędne.

Sądziłem, że ważne było dla nich, by przejąć przynajmniej lądowy korytarz na Krym.

To oczywiście jest ważne, ale to nie jest główna stawka. Stawką jest cała Ukraina. I to też nie koniec, bo oficjalna Moskwa mówi jasno, że nie chodzi o Ukrainę, a o całokształt tzw. architektury bezpieczeństwa w Europie. Proszę sobie przypomnieć, że zaczęło się od ultimatum wobec NATO i Waszyngtonu w grudniu 2021 r. Jeśli Rosjanie mówią, że chcą negocjować z Amerykanami o architekturze bezpieczeństwa, to chodzi im przede wszystkim o przekształcenie naszego regionu w sferę buforową.

Władimir Putin podczas parady rosyjskiej marynarki wojennej w Petersburgu

Foto: Sputnik/Vyacheslav Prokofyev/Pool via REUTERS